Na ten temat wypowiedział się Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyrokach z 13 grudnia 1989 r. (sprawa C-342/87 Genius Holding) oraz z 15 marca 2007 r. (sprawa C-35/05 Reemtsma).

Drugie orzeczenie dotyczyło wykładni przepisów VIII dyrektywy. Określa ona zasady, na jakich osoba nieposiadająca siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium danego państwa członkowskiego UE może domagać się od tego państwa zwrotu zapłaconych kwot lokalnego VAT.

Usługi reklamowe kupione we Włoszech

Reemtsma, podatnik niemiecki, kupiła usługi reklamowe od podmiotu włoskiego. Zgodnie z krajowymi i wspólnotowymi przepisami o VAT transakcje te powinny podlegać VAT w Niemczech. Niemniej sprzedawca uwzględnił lokalny podatek należny na fakturach wystawionych dla Reemtsmy, która zwróciła się o jego zwrot do właściwego organu włoskiego.

Wniosek został oddalony, a sprawa trafiła do ETS , który stwierdził, że spółka nie może żądać zwrotu niesłusznie zapłaconego podatku od administracji skarbowej.

Argumenty Trybunału

Trybunał argumentował swoje stanowisko tym, że:

- tezy wyroku wydanego w sprawie Genius Holding pozostają aktualne także na gruncie VIII dyrektywy VAT - naturalną konsekwencją przyjęcia, że błędnie naliczony podatek nie podlega odliczeniu, musi być stwierdzenie, że także jego zwrot nie jest dopuszczalny;

- wspólnotowy system podatku od wartości dodanej nie sprzeciwia się (na co wskazywała Reemtsma) temu, że zasadniczo wyłącznie dostawca może żądać od organów podatkowych zwrotu kwot wpłaconych nienależnie tytułem VAT; nabywca usług, który został ostatecznie obciążony kosztem nieodliczalnego VAT, powinien domagać się jego zwrotu bezpośrednio od sprzedawcy; jeżeli jednak okaże się to niemożliwe lub nadmiernie utrudnione, zasady wspólnotowego systemu VAT wymagają,aby odbiorca usług mógł skierować żądanie zwrotu bezpośrednio do organów podatkowych.

Polskie przepisy korzystniejsze

Od 1 czerwca 2005 r. polskim nabywcom towarów i usług przyznano, pod pewnymi warunkami, prawo do odliczenia kwot mylnie wykazanych jako VAT na fakturze wystawionej przez sprzedawcę. W świetle art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT przedsiębiorcy mogą odliczyć podatek (błędnie) naliczony w odniesieniu do czynności zwolnionej lub w ogóle niepodlegającej opodatkowaniu, pod warunkiem że kwota VAT została uregulowana. Polski ustawodawca może jednak już wkrótce wycofać się z tego korzystnego dla przedsiębiorców rozwiązania (zmiana treści tego przepisu została uwzględniona w projekcie nowelizacji ustawy o VAT, której głównym zadaniem jest uregulowanie możliwości stosowania obniżonej stawki VAT do tzw. budownictwa społecznego). Jeżeli planowana nowelizacja wejdzie w życie, nabywcy towarów/usług chcąc bezpiecznie odzyskać zapłacony podatek, będą musieli szczegółowo sprawdzać otrzymywane faktury, w celu ustalenia, czy kontrahent słusznie uwzględnił w ich treści kwoty VAT. Może to być szczególnie uciążliwe dla firm zagranicznych, niewtajemniczonych w "niuanse" polskiego prawa podatkowego.

Z prawem do korekty

Pamiętajmy, że podatnicy otrzymujący fakturę z omyłkowo naliczonym VAT mogą zażądać od dostawcy odpowiedniego dokumentu korygującego. Jeżeli omawiana zmiana przepisów dojdzie do skutku, będzie to dla nabywcy zasadniczo jedyny sposób na otrzymanie zwrotu takich kwot. Duże znaczenie ma tu teza wyrażona przez ETS w wyroku w sprawie Reemtsmy, w myśl której podatnik powinien być uprawniony do odzyskania nieprawidłowo skalkulowanego VAT od organu podatkowego, jeżeli zwrot od sprzedawcy okaże się niemożliwy lub nadmiernie utrudniony.