W artykule „Uzyskanie interpretacji pomoże uniknąć sporu z fiskusem" przedstawiony został charakter ochrony prawnej związanej z interpretacjami i objaśnieniami podatkowymi. Niniejszy artykuł dotyczy interpretacji ministra właściwego do spraw finansów publicznych (dalej: minister lub minister finansów), które mogą zabezpieczyć przed brakiem konsekwencji administracji podatkowej.
Minister upoważniony jest do wydawania aktów, w których może zaprezentować w jaki sposób odczytywać niektóre przepisy. W związku z tym wydaje pisma wyjaśniające jak prawidłowo rozumieć przepisy, których interpretacja wymaga ujednolicenia w praktyce organów podatkowych.
Interpretacje ogólne, chociaż wyznaczają kierunki, nie wiążą organów wydających decyzje. Niekiedy podatnicy muszą więc powoływać się na wynikającą z nich ochronę prawną. Sposób w jaki można to zrobić został opisany w poprzednim artykule.
Przedmiotem interpretacji ogólnych są przepisy prawa podatkowego, na które w rozumieniu ordynacji podatkowej składają się przepisy:
? ustaw podatkowych;
? postanowień ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską innych umów międzynarodowych dotyczących problematyki podatkowej;
? aktów wykonawczych wydanych na podstawie ustaw podatkowych.
Czasami przedmiotem interpretacji mogą być przepisy innych gałęzi prawa, jeżeli ustawy podatkowe do nich nawiązują w celu unormowania stosunku podatkowego.
Celem interpretacji ogólnych jest zapobieganie wydawaniu różnych rozstrzygnięć w podobnych sytuacjach. Dzięki wyjaśnieniom ministra:
1. Organy podatkowe posiadają wzór, który może rozwiać wątpliwości co do stosowania przepisów. W ten sposób interpretacje działają prewencyjnie, ponieważ stosujące się do nich organy działają jednolicie.
2. Stosujący się do wyjaśnień, podatnicy uzyskują ochronę prawną.
Oprócz tego, że interpretacje ogólne ujednolicają praktykę organów podatkowych, mogą również stanowić dla podatników instrukcję w sprawach, w których nie wiedzą jak postępować.
Zawartość
Interpretacja zawierają dwa główne elementy.
1. Opis zagadnienia, w związku z którym jest dokonywana interpretacja przepisów prawa podatkowego.
Przykład
Opis zagadnienia – interpretacja z 28 marca 2018 r. (DCT.8201.6.2018):
„Niniejsza interpretacja dotyczy ustalenia obowiązku sporządzania dokumentacji podatkowej, wynikającego z art. 25a ust. 1 updof oraz art. 9a ust. 1 updop, a także obowiązku przeglądów i aktualizacji dokumentacji podatkowej, wynikającego z art. 25a ust. 2g updof oraz art. 9a ust. 2g updop, w szczególności w odniesieniu do transakcji finansowych (np. pożyczki, kredytu, emisji obligacji, gwarancji, poręczenia)".
2. Wyjaśnienie zakresu oraz sposobu stosowania interpretowanych przepisów prawa podatkowego do opisanego zagadnienia wraz z uzasadnieniem prawnym.
Przykład
Wyjaśnienie – interpretacja z 6 lutego 2018 r. (DD2.8201.3.2017.KBF):
„Uwzględniając dominującą linię orzeczniczą w zakresie omawianego zagadnienia, a w szczególności uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 maja 2017 r., sygn. akt II FPS 2/17, stwierdzam, że jeżeli zbycie nieruchomości nastąpiło po śmierci jednego z małżonków, a nieruchomość nabyta została do majątku objętego wspólnością majątkową, to pięcioletni termin określony w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy liczyć od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie tej nieruchomości do majątku wspólnego małżonków".
Interpretacje ogólne stanowią pogląd ministra finansów na dane zagadnienie, zapewniający ochronę podatnikom. Jednak opinia tego typu nie jest w pełni swobodna, ponieważ następuje przy uwzględnieniu orzecznictwa sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Jak czytamy w wyroku WSA w Warszawie z 28 lipca 2011 r. (III SA/Wa 31/11): "»Uwzględnić« nie oznacza jedynie »wziąć pod uwagę«, lecz zastosować się do orzecznictwa, jeśli ma ono walor powszechny".
Gdzie szukać
Pod adresem sip.mf.gov.pl znajduje się wyszukiwarka umożliwiająca odnalezienie wszystkich interpretacji ogólnych.
Po wyborze odpowiedniego typu dokumentu interpretacje mogą być filtrowane za pomocą dostępnych opcji. Na dziś dostępnych jest 107 interpretacji ogólnych.
Jak złożyć wniosek
Interpretacje wydawane są z urzędu lub na wniosek.
Wniosek o wydanie interpretacji ogólnej powinien zawierać uzasadnienie konieczności wydania interpretacji ogólnej, w szczególności:
1) przedstawienie zagadnienia oraz wskazanie przepisów prawa podatkowego wymagających wydania interpretacji ogólnej;
2) wskazanie niejednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego w określonych decyzjach, postanowieniach oraz interpretacjach indywidualnych wydanych przez organy podatkowe w takich samych stanach faktycznych lub zdarzeniach przyszłych oraz w takich samych stanach prawnych.
Ponadto, w sprawach tych nie może toczyć się w dniu złożenia wniosku postępowanie podatkowe, kontrola podatkowa, kontrola celno-skarbowa. Od decyzji lub na postanowienie nie może także zostać wniesione odwołanie lub zażalenie.
Wynika z tego, że wniosek wymaga sporego nakładu pracy i doświadczenia z prawem podatkowym.
Kiedy warto skorzystać
Interpretacje ogólne (obok objaśnień podatkowych) są narzędziem ochrony, którym warto zainteresować się w pierwszej kolejności. Wyszukiwarka umożliwia łatwe odnalezienie odpowiedniej interpretacji lub wykluczenie wydania wyjaśnień mogących mieć zastosowanie w naszej sprawie. „Drzewo tematyczne" wyszukiwarki pozwala wybrać interesujący nas podatek. Na pojedynczą ustawę przypada od kilku do kilkunastu interpretacji, w związku z tym łatwo ustalić czy interpretacja dotycząca danego przepisu została wydana. W przypadku braku interpretacji ogólnej oraz objaśnień podatkowych, które mogą zapewnić nam ochronę, można wystąpić o wydanie interpretacji indywidualnej. Warto również rozważyć zastosowanie się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej (będzie o tym mowa w kolejnych artykułach). Jeżeli natomiast komuś zależy na wzbogaceniu kolekcji obowiązujących interpretacji ogólnych, to może zwrócić się z tym do doradcy podatkowego. Złożenie wniosku podlega opłacie w kwocie 40 zł, która zostaje zwrócona, jeżeli dojdzie do wydania interpretacji. Wniosek składa się na urzędowym formularzu ORD-OG.
Na co trzeba zwrócić uwagę
Dla zapewnienia ochrony najistotniejsze jest spełnienie poniższych warunków.
1. Podatnik powinien zastosować się do interpretacji ogólnej.
„Zastosowanie się do interpretacji, w rozumieniu art. 14k, art. 14m o.p., to realizacja przez dany podmiot określonego obowiązku (uprawnienia) podatkowego, wg wzorca, wynikającego z wykładni prawa dokonanej przez organ wydający interpretację" (wyrok WSA w Bydgoszczy z 12 września 2017 r., I SA/Bd 596/17).
2. Skutki podatkowe związane ze zdarzeniem, któremu odpowiada stan faktyczny będący przedmiotem interpretacji, muszą wystąpić po opublikowaniu interpretacji ogólnej. To znaczy, że interpretacja, niezależnie od tego jak słuszna się wydaje, nie daje ochrony wstecz.
3. Interpretacja nie może się zmienić przed okresem rozliczeniowym, którego dotyczy deklaracja składana w wyniku zastosowania się do wyjaśnień.
Zmiana z urzędu i co dalej
Minister finansów może z urzędu zmienić wydaną interpretację ogólną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. „Nieprawidłowość interpretacji uzasadniająca jej zmianę wystąpi wówczas, gdy przyjęte w niej wyjaśnienie przepisów prawa podatkowego nie znajduje dostatecznego uzasadnienia we wnioskach wypływających z poprawnej wykładni tego prawa". (wyrok NSA z 23 kwietnia 2010 r., II FSK 2113/08).
Ochrona związana z interpretacją nie wygasa z dniem, w którym opublikowano zmienioną interpretację. Podatnikowi przysługuje zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku (na podstawie art. 14m o.p.) ze skutkiem do końca roku lub kwartału, w którym opublikowano zmienioną interpretacje ogólną. W przypadku miesięcznych okresów rozliczeniowych ochrona przysługuje za okres do końca miesiąca, w którym opublikowano zmienioną interpretację, oraz miesiąc następny.
Przykład
Pan Jan Borowski zastosował się do interpretacji ogólnej, którą uwzględnił składając deklarację w podatku od nieruchomości na rok 2019. W lutym interpretacja uległa zmianie. Z nowych wyjaśnień wynika, że pan Borowski powinien płacić wyższy podatek. Ochrona prawna wynikająca ze zmienionej interpretacji ogólnej obowiązuje do końca 2019 r.
* * *
Kolejny artykuł będzie dotyczył objaśnień podatkowych ministra finansów i można się będzie z niego dowiedzieć:
? czym są objaśnienia podatkowe i czego dotyczą;
? czym różnią się od interpretacji;
? czym są broszury administracji podatkowej;
? jak korzystać z objaśnień;
? gdzie ich szukać;
? jak uzyskać ochron prawną.
Autor jest głównym specjalistą w Urzędzie Miasta Szczecin
Podstawa prawna: art. 14a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. DzU z 2019 r. poz. 900 ze zm.)
Czym jest interpretacja przepisów prawa
W większości podatków na podatnikach ciąży obowiązek rozliczania podatku poprzez składanie deklaracji. Wiąże się to z koniecznością stosowania przepisów wymagających przeprowadzenia wykładni, a więc procesu polegającego na odkodowaniu znaczenia przepisu. Proces ten nazywany jest również interpretacją przepisów prawa podatkowego. Jednak pojęcie „dekodowanie" lepiej odpowiada wysiłkowi jaki trzeba włożyć w odczytanie niektórych zapisów ustaw podatkowych.