- Spółka zajmuje się sprzedażą samochodów. Sprzedała firmie samochód osobowy (rok produkcji 2013 r.). Klient zgłosił reklamację tego samochodu. Spółka nie uznała roszczenia klienta i sprawa trafiła do sądu. Ten uznał roszczenia klienta związane z wadliwością auta i nakazał spółce wymianę wadliwego pojazdu na nowy, wolny od wad, o tych samych parametrach technicznych. 16 stycznia 2019 r. doszło do wymiany samochodu i spółka wydała klientowi nowy samochód (rok produkcji 2018 r.) na podstawie protokołu podpisanego przez obie strony. Czy taka wymiana podlega opodatkowaniu VAT? Czy trzeba skorygować fakturę sprzedaży samochodu i jak udokumentować tę wymianę? – pyta czytelnik.
Opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju (zob. art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, a towary to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii (zob. art. 7 ust. 1 i art. 2 pkt 6 ustawy o VAT).
Czytaj też:
Zwroty i reklamacje zawsze w ewidencji
Wymiana i naprawa wadliwego towaru bez VAT
Aby uznać daną dostawę towarów za odpłatną dostawę towarów, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy dostawcą a odbiorcą towarów, a w zamian za dostawę towarów powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego dokonywana jest dostawa towarów, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz dostawcy towarów. Zatem dostawa towarów podlega opodatkowaniu VAT tylko wówczas, gdy ma charakter odpłatny (z zastrzeżeniem art. 7 ust. 2 ustawy o VAT).
Podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze, mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika (zob. art. 29a ust. 1 ustawy o VAT).
Podstawa opodatkowania – stosownie do art. 29a ust. 6 ustawy o VAT – obejmuje:
1) podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku;
2) koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.
Podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż dokonywaną przez niego na rzecz innego podatnika podatku (zob. art. 106b ust. 1 ustawy o VAT), a gdy po wystawieniu faktury:
1) udzielono obniżki ceny w formie rabatu,
2) udzielono opustów i obniżek cen,
3) dokonano zwrotu podatnikowi towarów i opakowań,
4) dokonano zwrotu nabywcy całości lub części zapłaty,
5) podwyższono cenę lub stwierdzono pomyłkę w cenie, stawce, kwocie podatku lub w jakiejkolwiek innej pozycji faktury
– podatnik wystawia fakturę korygującą.
W praktyce
Jak przytoczone przepisy zastosować w sprawie opisanej przez spółkę? Na podstawie nakazu sądu wymieniła ona wadliwy pojazd na nowy wolny od wad o tych samych parametrach technicznych, a wydanie nastąpiło na podstawie protokołu podpisanego przez obie strony.
Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy wykonaną czynnością (dostawą towarów) a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za dostawę towarów w ramach stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest dostawa towarów (musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz dostawcy towarów). Gdy którakolwiek z tych przesłanek nie jest spełniona, określone zdarzenie nie może być traktowane jako dostawa towarów i w rezultacie nie może ono podlegać opodatkowaniu VAT. Nie można uznać za odpłatną dostawę towarów czynności, w wyniku których jedna ze stron nie uzyskuje świadczenia wzajemnego.
Bez wynagrodzenia
Wymiana towaru wadliwego na towar wolny od wad znajduje się poza zakresem opodatkowania VAT. Wykonanie tej czynności stanowi bowiem dalszą część uprzednio wykonanego pierwotnego świadczenia (tj. sprzedaży samochodu osobowego). Spółka nie dokonała nowej sprzedaży towaru ani nie świadczyła dodatkowej odpłatnej usługi. Czynności te wynikają wyłącznie z uprzednio zawartej transakcji pomiędzy stronami (patrz ramka). W rezultacie, spółka nie uzyskuje z tytułu wydania towaru wolnego od wad wynagrodzenia, a zatem nie istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy wykonaną czynnością (wymiana towaru), a świadczeniem wzajemnym ze strony nabywcy towaru. W konsekwencji, nie zostały tu spełnione warunki do uznania wymiany towaru w ramach gwarancji (rękojmi) za odpłatną dostawę towaru w rozumieniu ustawy o VAT i nie podlega ona opodatkowaniu. W konsekwencji, wymiana wadliwego towaru nie wymaga wystawienia faktury korygującej do faktury dokumentującej sprzedaż towaru wadliwego ani faktury dokumentującej dostawę podobnego towaru wolnego od wad. Dokumentem potwierdzającym przeniesienie własności samochodów (wymiana) w ramach uznanego roszczenia jest zawarte porozumienie podpisane przez strony.
Uwaga! Wymiana wadliwych wyrobów na wyroby wolne od wad – dla celów VAT – nie może być traktowana jako nieodpłatne przekazanie (zrównane z odpłatną dostawą towarów).
Stosownie do art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, przez dostawę towarów rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
2) wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Zaprezentowane stanowisko podzielają organy podatkowe, np. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 15 października 2018 r. (0114-KDIP1-3.4012. 451.2018.1.JF), Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 13 stycznia 2012 r. (ILPP2/ 443-1471/11-2/MN) oraz sądy administracyjne (wyrok WSA w Warszawie z 25 listopada 2009 r., III SA/Wa 1148/09). ?
Autor jest doradcą podatkowym
Kodeks cywilny o rękojmi i gwarancji
Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną (rękojmia) (art. 556 k.c.).
Udzielenie gwarancji następuje przez złożenie oświadczenia gwarancyjnego, które określa obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy rzecz sprzedana nie ma właściwości określonych w tym oświadczeniu. Oświadczenie gwarancyjne może zostać złożone w reklamie (art. 577 § 1 k.c.). Obowiązki gwaranta mogą w szczególności polegać na zwrocie zapłaconej ceny, wymianie rzeczy bądź jej naprawie oraz zapewnieniu innych usług (art. 577 § 2 k.c.). Jeżeli została udzielona gwarancja co do jakości rzeczy sprzedanej, poczytuje się w razie wątpliwości, że gwarant jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, o ile wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w oświadczeniu gwarancyjnym (art. 577 § 3 k.c.)
Obowiązek wymiany rzeczy z tytułu gwarancji wynika zatem wprost z przepisów kodeksu cywilnego. Przysługujące nabywcy uprawnienia z tytułu gwarancji bądź rękojmi są nierozerwalnie związane z transakcją sprzedaży i jako forma zabezpieczenia interesów nabywcy stanowią element stosunku prawnego, jaki łączy sprzedawcę i kupującego. Oznacza to, że ewentualne świadczenia sprzedawcy obowiązanego do rękojmi bądź gwaranta, wykonywane w razie ujawnienia się wad fizycznych rzeczy w okresie gwarancji bądź rękojmi, stanowią jedynie realizację jego zobowiązań z tytułu rękojmi bądź udzielonej gwarancji, mających na celu zapewnienie nabywcy rzeczy niezakłóconego korzystania z rzeczy sprzedanej w przypadku, gdy rzecz ta okaże się wadliwa. Świadczenia te nie mogą być więc traktowane jako dodatkowe świadczenia dokonywane na rzecz nabywcy rzeczy w oderwaniu od transakcji sprzedaży rzeczy.
podstawa prawna: ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 2174)
podstawa prawna: ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 1025 ze zm.)
