Kiedy przedsiębiorca traci prawo do podatku liniowego

Zakładając własną działalność gospodarczą, przyszły przedsiębiorca musi zdecydować, jaką formę opodatkowania wybierze w celu rozliczenia z fiskusem. Jedną z najczęściej wybieranych jest podatek liniowy. Kiedy przedsiębiorca nie może wybrać takiej formy opodatkowania oraz w jakich sytuacjach następuje utrata prawa do opodatkowania podatkiem liniowym?

Jak wybrać

Prawo do wyboru opodatkowania podatkiem liniowym mają wyłącznie podatnicy, którzy prowadzą działalność gospodarczą, w odniesieniu do dochodów uzyskiwanych z tego tytułu. W celu wyboru takiej formy opodatkowania podczas zakładania działalności należy zaznaczyć przeznaczone do tego pole na formularzu CEIDG-1. Zgodnie z art. 9a ust. 2 ustawy o PIT przedsiębiorca może również skorzystać z opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej podatkiem liniowym po założeniu działalności. Warunkiem jest złożenie po zakończonym roku podatkowym pisemnego oświadczenia o zmianie dotychczasowej formy opodatkowania i wyborze podatku liniowego do naczelnika właściwego urzędu skarbowego w terminie do 20 stycznia danego roku podatkowego (nie później niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu).

Nie zawsze wolno skorzystać

Podatnicy, którzy uzyskują przychody np. z tytułu umowy o pracę, mają obowiązek rozliczenia ich na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej (18 proc. lub 32 proc.). Nie mogą wybrać w tym przypadku opodatkowania podatkiem liniowym. Innymi sytuacjami, w których przedsiębiorca nie może opodatkować dochodu z działalności podatkiem liniowym są:

1. świadczenie usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy w roku, w którym w tym samym zakresie świadczył dla niego usługi ze stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy,

2. świadczenie usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy w ramach spółki cywilnej, jeżeli przynajmniej jeden ze wspólników w tym samym roku świadczył usługi w tym samym zakresie ze stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy (w odniesieniu do rozliczenia dochodów tego wspólnika).

Gdy pracownik uzyskuje przychody, które przekraczają pierwszy próg podatkowy (powyżej 85 528 zł), często decyduje się on na założenie własnej działalności gospodarczej, dzięki czemu może opodatkować dochód według niższej stawki podatku, 19 proc., niż stawka w drugim progu podatkowym, czyli 32 proc.

Kto jest usługobiorcą

Jedną z sytuacji, w których przedsiębiorca nie może skorzystać z opodatkowania podatkiem liniowym, jest wykonywanie pracy na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy. Zgodnie z art. 9a ust. 3 ustawy o PIT podatnik, który uzyskuje przychody z tytułu świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy w zakresie, w jakim w danym roku wykonywał je ze stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, nie może wybrać jako formy opodatkowania działalności podatku liniowego.

Uwaga! W przypadku spółki cywilnej brak możliwości wyboru opodatkowania podatkiem liniowym wystąpi w sytuacji, gdy zakres wykonywanej działalności w ramach spółki na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy pokrywa się z czynnościami wykonywanymi przez przynajmniej jednego ze wspólników ze stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy w danym roku.

Przykład

Od 2010 roku pan Jan jest zatrudniony na umowę o pracę w firmie XYZ na stanowisku głównego księgowego. W 2018 roku zdecydował się na otwarcie własnego biura rachunkowego. Jednym z klientów pana Jana będzie firma XYZ. Czy w związku z tym pan Jan może wybrać na formularzu CEIDG-1 opodatkowanie podatkiem liniowym? W związku z tym, że w 2018 roku pan Jan uzyskiwał przychody ze stosunku pracy na rzecz firmy XYZ, otwierając działalność w 2018 roku, której klientem będzie firma XYZ, nie ma on możliwości wyboru opodatkowania podatkiem liniowym.

Utrata prawa do opodatkowania podatkiem liniowym występuje wyłącznie w sytuacji, gdy zakres świadczonych usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy będzie pokrywał się z zakresem czynności objętych umową o pracę w danym roku.

Przykład

Pani Kasia pracuje jako asystentka prezesa w firmie XYZ. Jednocześnie prowadzi firmę zajmującą się udzielaniem korepetycji z języka angielskiego i jako formę opodatkowania wybrała podatek liniowy. Pracodawca pani Kasi zwrócił się do niej z prośbą o poprowadzenie zajęć z języka angielskiego dla pracowników swojej firmy z działu sprzedaży. Czy świadcząc usługi na rzecz obecnego pracodawcy, pani Kasia utraci prawo do opodatkowania dochodów z działalności podatkiem liniowym? W związku z tym, że zakres świadczonych usług z tytułu umowy o pracę różni się od oferowanego zlecenia, pani Kasia może wyświadczyć usługę korepetycji na rzecz obecnego pracodawcy, nie tracąc tym samym prawa do opodatkowania podatkiem liniowym dochodów z prowadzonej działalności.

W kolejnym roku

W myśl art. 9a ust. 3 ustawy o PIT utrata prawa do skorzystania z podatku liniowego występuje w sytuacji świadczenia usług na rzecz byłego pracodawcy w tym samym roku, w którym świadczył te same usługi z tytułu umowy o pracę. Oznacza to, że gdy przedsiębiorca będzie świadczył usługi na rzecz byłego przedsiębiorcy po końcu roku, w którym świadczył usługi w tym samym zakresie na jego rzecz na podstawie umowy o pracę, nie utraci prawa do opodatkowania podatkiem liniowym dochodów z działalności gospodarczej. Stanowisko takie potwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 5 kwietnia 2017 roku (1462-IPPB1.4511.88.2017. 1.ES), w której czytamy, że: „(...) wyłączenie z opodatkowania „podatkiem liniowym" znajdzie zastosowanie w przypadku, gdy spełnione są kumulatywnie następujące warunki, o ile zdarzenia te miały miejsce w ciągu jednego roku podatkowego:

- podatnik wykonywał, bądź wykonuje w roku podatkowym czynności w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy,

- podatnik uzyskuje przychody z tytułu świadczenia usług na rzecz obecnego lub byłego pracodawcy,

- usługi świadczone przez podatnika w ramach działalności gospodarczej są tożsame z czynnościami wykonywanymi w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy."

Przykład

Pan Adam do końca 2017 roku pracował w firmie transportowej jako mechanik floty pojazdów. W 2018 roku założył własny zakład mechaniki pojazdowej. Były pracodawca pana Adama w październiku 2018 roku zlecił jego firmie naprawę jednego z pojazdów swojej firmy. Czy wykonując zlecenie na rzecz byłego pracodawcy, pan Adam utraci prawo do opodatkowania podatkiem liniowym?

W związku z tym, że usługa na rzecz byłego pracodawcy nie będzie świadczona w tym samym roku podatkowym, w którym pan Adam był pracownikiem zleceniodawcy, wykonanie usługi w ramach prowadzonej działalności nie pozbawi go prawa do opodatkowania podatkiem liniowym. Nie ma w tej sytuacji znaczenia, że zakres świadczonej usługi pokrywa się z zakresem obowiązków pana Adama w okresie, gdy był on pracownikiem firmy transportowej.

Utrata przywileju

Jeżeli przedsiębiorca, który zakładając działalność, miał prawo do opodatkowania podatkiem liniowym, zawrze transakcję z byłym lub obecnym pracodawcą przed końcem roku, w którym uzyskiwał przychody z tytułu umowy o pracę, traci to prawo i ma obowiązek opodatkowania dochodów według skali podatkowej. Potwierdzeniem tego jest np. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 2 lipca 2014 roku (ITPB1/415-312/14/AD), w której czytamy, że „(...) możliwość opodatkowania dochodu z działalności gospodarczej w sposób określony w art. 30c [podatkiem liniowym – red.] ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest wyłączona w stosunku do podatników, którzy uzyskują przychody z działalności gospodarczej z tytułu świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, jeżeli usługi te odpowiadają czynnościom, które podatnik, lub przynajmniej jeden z jego wspólników, wykonywał na rzecz tegoż pracodawcy w roku podatkowym (w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy). W takim wypadku podatnik traci w roku podatkowym możliwość opodatkowania według skali 19 proc. i ma obowiązek – od początku roku danego roku podatkowego – wpłacić zaliczki obliczone według skali podatkowej, oraz odsetki za zwłokę od zaległości z tytułu zaliczek.

Uwaga! W przypadku utraty prawa do opodatkowania podatkiem liniowym w trakcie roku podatnik ma obowiązek obliczenia zaliczek na podatek dochodowy na zasadach ogólnych (według skali podatkowej) od początku roku i uregulowania ewentualnych odsetek od powstałych zaległości podatkowych.

Przykład

Od lipca 2018 pani Anna świadczy usługi doradcze w prowadzonej działalności i jako formę opodatkowania dochodów wybrała podatek liniowy. We wrześniu 2018 roku wyświadczyła jednorazowo usługę doradczą na rzecz pracodawcy, u którego zatrudniona była na umowę o pracę w styczniu tego samego roku. Czy pani Anna utraciła prawo do opodatkowania podatkiem liniowym?

Bez względu na incydentalny charakter zawartej transakcji pani Anna utraciła prawo do opodatkowania dochodów uzyskiwanych z działalności gospodarczej podatkiem liniowym. W związku z tym ma obowiązek skorygowania zaliczek na podatek dochodowy obliczonych w 2018 roku (a więc za lipiec, sierpień i wrzesień) i obliczenia ich wysokości na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej. Jeśli powstała zaległość podatkowa z tytułu niedopłaty w wysokości zaliczek za poszczególne miesiące, pani Anna musi wpłacić do urzędu skarbowego również odsetki podatkowe od powstałych różnic.

Decydując się na przejście z zatrudnienia na umowę o pracę na prowadzenie własnej działalności należy zwrócić szczególną uwagę na fakt, czy przyszły przedsiębiorca będzie świadczył usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy w danym roku. Świadczenie usług w r działalności gospodarczej, których zakres pokrywa się z zakresem obowiązków z tytułu umowy o pracę, wyklucza możliwość opodatkowania dochodów działalności podatkiem liniowym w danym roku podatkowym.

Autorka jest ekspertem wFirma.pl