W przypadku zawarcia przez korzystającego umowy ubezpieczeniowej z cesją odszkodowania na rzecz finansującego, w momencie otrzymania przez finansującego odszkodowania korzystający zobligowany jest zredukować o jego równowartość zobowiązanie wobec finansującego, odnosząc drugostronnie odszkodowanie na dobro pozostałych przychodów operacyjnych:
Wn „Pozostałe rozrachunki" – bieżące rozrachunki z finansującym;
Ma „Pozostałe przychody operacyjne".
Wygaśnięcie, wypowiedzenie
Wygaśnięcie umowy leasingowej wskutek utraty jej przedmiotu przez korzystającego powoduje obciążenie go płatnością wynikającą z zawartej umowy leasingu finansowego. Płatność ta jest zobowiązaniem wobec finansują- cego z tytułu wygaśnięcia umowy leasingowej, obciążającym drugostronnie pozostałe koszty operacyjne:
Wn „Pozostałe koszty operacyjne";
Ma „Pozostałe rozrachunki" – bieżące rozrachunki z finansującym.
Równocześnie zobowiązanie z tytułu przedmiotu umowy leasingu zostaje odpisane w pozostałe przychody operacyjne, natomiast wartość netto przedmiotu leasingu finansowego – w pozostałe koszty operacyjne:
Wn „Pozostałe rozrachunki" – rozrachunki z finansującym z tytułu przedmiotu umowy leasingowej;
Ma „Pozostałe przychody operacyjne"
oraz odpowiednio
Wn „Pozostałe koszty operacyjne";
Ma „Pozostałe rozrachunki" – bieżące rozrachunki z finansującym.
Jeżeli wypowiedzenie umowy leasingu finansowego wiąże się ze zwrotem finansującemu jego przedmiotu, wówczas korzystającego obciąża płatność będąca zobowiązaniem wobec finansującego z tytułu wypowiedzenia ww. kontraktu. Zobowiązanie z tytułu przedmiotu umowy leasingowej ulega konwersji na zobowiązanie z tytułu wypowiedzenia umowy, a ewentualna różnica między obu zobowiązaniami zwiększa pozostałe przychody lub koszty operacyjne:
Wn „Pozostałe rozrachunki" – rozrachunki z finansującym z tytułu przedmiotu umowy leasingowej;
Ma „Pozostałe rozrachunki" – bieżące rozrachunki z finansującym
oraz równolegle
Wn „Pozostałe koszty operacyjne" lub Ma „Pozostałe przychody operacyjne".
Sam zwrot finansującemu przedmiotu leasingu ujmowany jest na koncie pozostałych kosztów operacyjnych, w jego wartości netto, jako likwidacja składnika aktywów (Wn „Pozostałe koszty operacyjne"; Ma „Środki trwałe" lub „Wartości niematerialne i prawne").
Jak traktować opłatę wstępną i końcową
Opłata wstępna zaliczana jest w całości na poczet spłaty przez korzystającego części kapitałowej umowy leasingowej (Wn „Pozostałe rozrachunki" – rozrachunki z finansującym z tytułu przedmiotu umowy leasingowej; Ma „Rachunki bankowe"). Zakup przez korzystającego przedmiotu leasingu finansowego (po jego zakończeniu) za opłatę końcową powoduje, że jest on w dalszym ciągu wykazywany w aktywach korzystającego, który kontynuuje jego amortyzowanie przez okres ekonomicznej użyteczności.
Opłata końcowa stanowi – identycznie jak opłata wstępna – w całości część kapitałową i służy spłacie zobowiązania z tytułu nabycia przedmiotu leasingu. Ewentualna nadwyżka spłat ponad kwotę zobowiązania obciąża pozostałe koszty operacyjne.
Kolejna umowa
Jeżeli po zakończeniu pierwotnej umowy leasingu finansowego podpisywana jest kolejna umowa leasingowa, której przedmiotem są te same aktywa, to dla potrzeb bilansowych uznawana jest ona za nową umowę leasingową klasyfikowaną i rozliczana zgodnie z regułami ogólnymi. Gdy nowa umowa leasingowa spełnia kryteria pozwalające zakwalifikować ją do leasingu operacyjnego, wówczas przedmiot leasingu podlega wyłączeniu z ksiąg rachunkowych korzystającego:
Wn „Pozostałe koszty operacyjne";
Ma „Środki trwałe" lub „Wartości niematerialne i prawne" (wartość netto przedmiotu leasingu)
oraz:
Wn „Pozostałe rozrachunki" – rozrachunki z finansującym z tytułu przedmiotu umowy leasingowej;
Ma „Pozostałe przychody operacyjne" (ewentualne saldo zobowiązań wobec finansującego).
Po spłacie zobowiązania
Gdy umowa leasingowa nie zakłada przeniesienia własności jej przedmiotu na korzystającego, wówczas korzystający – po zakończeniu okresu trwania umowy leasingu finansowego (spłacie zobowiązania z tytułu przedmiotu umowy leasingowej) – zwraca przedmiot leasingu finansującemu (który może go sprzedać osobie trzeciej), zaprzestając równocześnie wykazywania go w swojej ewidencji księgowej:
Wn „Odpisy umorzeniowe środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych";
Ma „Środki trwałe" lub „Wartości niematerialne i prawne".
Ponieważ okres ekonomicznej użyteczności przedmiotu leasingu finansowego odpowiada okresowi umowy leasingowej (lub jest od niego krótszy), przedmiot leasingu powinien być – na moment zakończenia okresu leasingu – w pełni zamortyzowany.
Gdy korzystający otrzymuje z tytułu zwrotu przedmiotu leasingu finansowego w dobrym stanie rekompensatę od finansującego, wówczas zalicza ją na dobro pozostałych przychodów operacyjnych:
Wn „Rachunki bankowe";
Ma „Pozostałe przychody operacyjne".
Nie tylko w złotówkach
Umowa leasingu finansowego może przewidywać jej rozliczenie w walucie obcej. Tego typu postanowienia umowne powodują określony sposób postępowania po stronie zarówno finansującego, jak i korzystającego. Finansujący powinien wycenić w złotych wyrażoną – w myśl umowy leasingowej – w walucie obcej należność z tytułu leasingu finansowego, przy zastosowaniu średniego kursu NBP waluty obcej na dzień poprzedzający datę stosownej faktury. Gdy spłata należności z tytułu opłaty leasingowej następuje – zgodnie z zawartym kontraktem – w walucie obcej, wówczas finansujący powinien wycenić ją w złotych po średnim kursie danej waluty ogłoszonym przez NBP, obowiązującym na dzień poprzedzający datę wpływu środków (w razie wpływu zapłaty na rachunek walutowy) lub po kursie rzeczywiście zastosowanym (gdy zapłata wpływa na rachunek złotówkowy). Z kolei, na korzystającym ciąży obowiązek wyceny w złotych przyjętych w leasing finansowy składników aktywów oraz zobowiązań z tego tytułu, wyrażonych w walucie obcej, przy wykorzystaniu średniego kursu NBP dla danej waluty, na dzień poprzedzający datę rozpoczęcia okresu leasingu finansowego. Zobowiązanie z tytułu opłat leasingowych wyrażone w walucie obcej powinno zostać wycenione przy pomocy średniego kursu NBP na dzień poprzedzający datę odpowiedniej faktury. Jeżeli spłata zobowiązania z tytułu opłaty leasingowej następuje w walucie obcej, wówczas korzystający powinien wycenić ją w złotych przy zastosowaniu kursu, po jakim wyceniono walutę obcą w dacie jej wpływu na rachunek walutowy (w sytuacji, gdy spłata ma miejsce z rachunku walutowego) lub po kursie faktycznie zastosowanym (gdy zapłata następuje z rachunku złotówkowego).
Wierzytelność może być przedmiotem cesji
Na podstawie cesji finansujący przenosi na osobę trzecią (nowego korzystającego) swoją wierzytelność, przysługującą mu względem dotychczasowego korzystającego (por. pkt II.30 KSR nr 5 „Leasing, najem i dzierżawa"). Na nowego korzystającego przechodzi – przysługujące dotychczasowemu korzystającemu – prawo do użytkowania przedmiotu leasingu finansowego oraz obciążenia związane z regulowaniem opłat leasingowych. Dotychczasowy korzystający powinien ująć cesję leasingu finansowego w księgach rachunkowych:
1. Wyksięgowanie nierozliczonego zobowiązania leasingowego względem finansującego
Wn „Pozostałe rozrachunki" (rozrachunki z finansującym z tytułu przedmiotu umowy leasingowej)
Ma „Pozostałe przychody operacyjne"
2. Wyksięgowanie nie w pełni zamortyzowanego przedmiotu leasingu finansowego
Wn „Pozostałe koszty operacyjne" (nieumorzona wartość netto)
Wn „Odpisy umorzeniowe środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych" (dotychczasowe umorzenie)
Ma „Środki trwałe" lub „Wartości niematerialne i prawne" (wartość początkowa).
