Zgodnie z art. 54 § 1 i 2 ppsa skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (jeżeli podatnik składa skargę na decyzję dyrektora izby skarbowej, to za pośrednictwem tego organu powinien wnieść skargę). Dopiero ten organ przekazuje skargę sądowi wraz z kompletnymi i uporządkowanymi aktami sprawy i sporządzoną odpowiedzią organu na skargę strony w terminie 30 dni od dnia jej otrzymania. Niedotrzymanie 30-dniowego terminu przez organ obłożone jest grzywną nakładaną przez sąd administracyjny na wniosek skarżącego. Jeżeli skarga nie zostaje w dalszym ciągu przekazana pomimo nałożenia grzywny, to sąd administracyjny może, w wyjątkowych przypadkach (gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości) rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego mu odpisu (kopii) skargi.

Przykład

Podatnik wniósł skargę na decyzję dyrektora izby skarbowej wprost do wojewódzkiego sądu administracyjnego (pomijając organ, za pośrednictwem którego powinien wnieść pismo).

W takiej sytuacji skarga zostanie przesłana przez sąd do dyrektora izby skarbowej (tj. do organu, do którego skarga pierwotnie powinna zostać skierowana).

W takim przypadku, dla oceny dochowania terminu do wniesienia skargi (30 dni) decydująca jest data jej nadania przez sąd administracyjny w urzędzie pocztowym na adres właściwego organu. Możliwe jest zatem, że w takim przypadku, mimo nadania przez podatnika skargi w terminie, dojdzie do uchybienia terminowi dla jej złożenia.

Autokontrola

Pośredni tryb wnoszenia skargi do sądu administracyjnego, podyktowany jest – podobnie jak w przypadku odwołania – istnieniem tzw. procedury autokontroli. Zgodnie bowiem z art. 54 § 3 ppsa organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości w terminie 30 dni od dnia jej otrzymania. Warunkiem zastosowania autokontroli przez organ administracji publicznej jest uwzględnienie skargi w całości, co oznacza uznanie za zasadne zarówno zawartych w niej zarzutów, podstawy prawnej, jak i wniosków (por. wyrok NSA z 11 maja 2011 r., II OSK 810/10). Uwzględniając skargę, organ jest obowiązany rozstrzygnąć sprawę co do istoty. W żadnym przypadku nie jest przy tym uwzględnieniem skargi w całości, o którym mowa w art. 54 § 3 ppsa, uchylenie zaskarżonej decyzji bez rozstrzygnięcia co do istoty sprawy (por. wyrok WSA w Gdańsku z 23 stycznia 2014 r., III SA/Gd 883/13). Od wydanej w tym trybie decyzji stronie przysługuje skarga do sądu administracyjnego.

Nie zawsze da się wycofać

Skarżący może wycofać skargę, co wiąże sąd. Tym samym, w przypadku wycofania skargi przez stronę sąd jest zobligowany do umorzenia postępowania. Cofnięcie skargi może nastąpić od chwili jej wpływu do organu do czasu wydania wyroku przez WSA. W razie cofnięcia skargi i umorzenia przez sąd postępowania skarżącemu zwraca się uiszczony wpis od skargi w całości.

Zgodnie z art. 60 ppsa sąd powinien jednak uznać cofnięcie skargi za niedopuszczalne, jeżeli zmierza ono do obejścia prawa lub spowodowałoby utrzymanie w mocy aktu lub czynności dotkniętych wadą nieważności (które omówione zostały w dalszej części artykułu). Uznanie cofnięcia skargi za niedopuszczalne następuje w drodze postanowienia, na które nie przysługuje zażalenie.

—dr Joanna Zawiejska-Rataj jest starszym menedżerem w Dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

—Artur Podsiadły jest konsultantem w Dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

podstawa prawna: ustawa z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 718 ze zm.)

podstawa prawna: ustawa z 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2015 r. poz. 658)

podstawa prawna: ustawa z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 613 ze zm.)

masz pytanie, wyślij e-mail: tygodnikpodatki@rp.pl

Kiedy sąd odrzuci skargę

Niespełnienie omawianych w niniejszym artykule wymogów dotyczących wnoszenia skargi administracyjnej skutkuje odrzuceniem skargi przez sąd administracyjny. Zgodnie bowiem z art. 58 § 1 ppsa sąd odrzuca skargę, m.in. gdy:

1) sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego;

2) jest wniesiona po upływie terminu;

3) nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi;

4) sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już prawomocnie osądzona;

5) jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy albo w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie.

Zgodnie z przepisami wprowadzonymi do ppsa ostatnią nowelizacją, na postanowienie o odrzuceniu skargi wydane przez wojewódzki sąd administracyjny służy zażalenie, bądź skarga kasacyjna do NSA – w zależności od powodu, z jakiego skarga została odrzucona.

W przypadkach określonych w punktach 2-4 powyżej, zgodnie z art. 194 § 1 pkt 1a ppsa stronie służy zażalenie, natomiast w pozostałych przypadkach może ona skorzystać z możliwości wniesienia skargi kasacyjnej. Ważne jest, aby każdorazowo korzystać z właściwego środka zaskarżenia, gdyż skutkiem wniesienia niewłaściwego środka zaskarżenia będzie jego odrzucenie.

Także sąd może wstrzymać wykonanie

Podobnie jak w przypadku odwołania, samo złożenie skargi do sądu administracyjnego nie wstrzymuje wykonania zaskarżonego aktu. Organ, który wydał decyzję lub postanowienie, może jednak wstrzymać, z urzędu lub na wniosek skarżącego, jego wykonanie w całości lub w części.

Możliwość taka jest jednak wyłączona, jeżeli zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności.

Abstrahując od powyższego, po przekazaniu przez organ złożonej skargi sądowi, na wniosek skarżącego również sąd może wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części zaskarżonego postanowienia bądź decyzji, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków.

W orzecznictwie sądów administracyjnych, w tym NSA, podkreśla się, że skoro: „przesłanką wstrzymania decyzji jest niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody", to: „ustalenie, czy grożąca szkoda jest szkodą znaczną, jest możliwe tylko w oparciu o okoliczności konkretnej sprawy. Naczelny Sąd Administracyjny stoi na stanowisku, że o znacznej szkodzie, w tym szkodzie majątkowej, można mówić, jeśli rozmiary szkody wywołanej wykonaniem zaskarżonego aktu administracyjnego są większe niż zwykle wywołane wykonaniem aktu tego rodzaju." (por. postanowienie NSA z 9 września 2011 r., II OZ 751/11).

Przesłanka ta może być w praktyce bardzo trudna do spełnienia oraz udowodnienia, w szczególności jeśli się weźmie pod uwagę, że obowiązek uprawdopodobnienia jej spełnienia spoczywa bezpośrednio na stronie wnoszącej stosowny wniosek. Teza ta jest zgodna z orzecznictwem NSA, który podkreśla, że: „W celu wykazania, że zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, o którym mowa w art. 61 § 3 ppsa., strona ma obowiązek wykazać istnienie konkretnych okoliczności pozwalających stwierdzić, że wstrzymanie aktu lub czynności jest zasadne. Twierdzenia te powinny być co najmniej uprawdopodobnione." (por. postanowienie NSA z 29 lutego 2012 r., II FZ 59/12).