Rządowy program wspierania mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw funkcjonuje od wiosny 2013 r. i zakończy się (zgodnie z aktualnymi regułami) 31 grudnia 2016 r. Oznacza to, że w dalszym ciągu można jeszcze z niego skorzystać. A liczba 100 tys. przedsiębiorców, którzy już to zrobili, jest chyba najlepszą rekomendacją.

Program tzw. gwarancji de minimis ma na celu poprawę dostępu do finansowania dla sektora mikro-, małych i średnich firm, co było szczególnie ważne w trudnym okresie spowolnienia gospodarczego. Jednak, jak pokazuje analiza wyników badania, które przeprowadził odpowiadający za realizację programu Bank Gospodarstwa Krajowego, także w okresie lepszej koniunktury program jest narzędziem przydatnym i pożądanym przez przedsiębiorców.

Pierwsze podsumowania

Efekty programu gwarancji de minimis na poziomie badanych przedsiębiorstw przekładają się na pozytywne zmiany w skali makroekonomicznej. Wsparcie w widoczny sposób oddziałuje na rynek kredytów dla MSP. – Za sprawą programu w gospodarce pojawiło się 12,3 mld zł dodatkowego kredytu – mówi Tomasz Kaczor, dyrektor biura badań i analiz BGK. - Dla porównania, od początku funkcjonowania programu – a był to okres spowolnienia gospodarczego – ogólny przyrost kredytu wyniósł 19,1 mld zł. Można szacować, że finansowanie przyznane dzięki gwarancjom de minimis przełożyło się na 54 tys. miejsc pracy utworzonych lub utrzymanych (odpowiednio 28 tys. i 26 tys.). Wziąwszy pod uwagę, że w podobnym okresie zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw zwiększyło się o 91 tys. osób, należy uznać, że program miał zauważalny pozytywny wpływ na rynek pracy – dodaje Tomasz Kaczor.

Więcej inwestycji

Badanie ujawniło także niezakładany w przypadku kredytów obrotowych efekt – w wyniku udziału w programie sytuacja finansowa firm polepszyła się na tyle, że rozpoczęły one inwestycje, w tym inwestycje o charakterze innowacyjnym. U ponad 60 proc. firm to polepszenie płynności finansowej było katalizatorem do wprowadzenia innowacji, najczęściej procesowych lub produktowych.

Natomiast w przypadku kredytów inwestycyjnych ponad połowa inwestycji (54 proc.) miała charakter innowacyjny. Przede wszystkim były to innowacje procesowe, nieco rzadziej produktowe lub marketingowo-organizacyjne. Sześć na dziesięć firm podczas realizacji inwestycji uruchomiło dodatkowe środki finansowe pochodzące najczęściej z własnych zasobów. Co więcej jedna trzecia badanych przedsiębiorstw uruchomiła lub planuje w najbliższym czasie uruchomić kolejną inwestycję, której realizację pobudziła właśnie inwestycja finansowana w ramach gwarancji de minimis.

Przedsiębiorcy z sektora MSP, skorzystali z programu i zgodzili się podzielić swoimi spostrzeżeniami na jego temat, ocenili, że gwarancja de minimis jest cennym narzędziem, które daje poczucie realnego, funkcjonalnego wsparcia od państwa. Zgodnie z ich sugestiami tego rodzaju wsparcie powinno być stale dostępne, tym bardziej, że często – zwłaszcza w przypadku firm najmniejszych i najkrócej działających – było ono używane jako sposób na uporanie się z powtarzającymi się problemami z płynnością lub wręcz stałe narzędzie zarządzania płynnością przedsiębiorstwa.

Jak to działa

Gwarancja jest to zabezpieczenie spłaty kredytu obrotowego lub inwestycyjnego. Nie stanowi dotacji pieniężnej i nie wiąże się bezpośrednio z przekazaniem środków finansowych przedsiębiorcy, nie rodzi też żadnych skutków podatkowych. Pozwala natomiast uzyskać kredyt firmie, która w innych okolicznościach mogłaby mieć utrudniony dostęp do środków (brak odpowiednich zabezpieczeń, niewystarczająca historia kredytowa) lub taki kredyt byłby dla niej po prostu zbyt drogi. Natomiast dzięki gwarancji BGK przedsiębiorca ma szansę wynegocjować korzystniejsze warunki finansowania jego działalności. Innymi słowy, program zwiększa szansę i ułatwia dostęp do finansowania oferowanego na rynku.

W przypadku programu gwarancji oferowanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego pojawia się dodatkowy element związany z tzw. pomocą de minimis. Oznacza to przyznanie firmie dozwolonej formy wsparcia ze środków publicznych, a w praktyce wiąże się z preferencyjnym charakterem gwarancji (głównie chodzi o koszt jej pozyskania). W związku z tym kredyt musi zostać udzielony przez bank komercyjny, współpracujący w tym zakresie z Bankiem Gospodarstwa Krajowego (ich lista dostępna jest na stronie www.bgk.pl). O wsparcie mogą występować jedynie te firmy, które zaliczają się do sektora MSP i nie wyczerpały limitu pomocy de minimis.

Kwota gwarancji nie może przekroczyć 3,5 mln zł z zastrzeżeniem, że zależna jest ona od wielkości pomocy de minimis, jaką otrzymał przedsiębiorca w bieżącym roku podatkowym i dwóch poprzedzających go latach podatkowych (ze względu na wspomniany limit tej pomocy, który wynosi 200 tys. euro lub 100 tys. euro dla firm działających w sektorze drogowego transportu towarów). Również całkowite zaangażowanie z tytułu gwarancji udzielonych jednemu kredytobiorcy w ramach jednego banku nie może być wyższe niż 3,5 mln zł.

Bieżące i rozwojowe

Przedsiębiorca ma prawo ubiegać się o kredyt obrotowy na finansowanie bieżącej działalności. Może także wystąpić o kredyt inwestycyjny, mając w głowie plan rozwoju firmy. W pierwszym przypadku środki mogą być wykorzystywane na bieżące finansowanie działalności gospodarczej, tj.:

- zapłacenie faktur za zakupione towary i usługi;

- uregulowanie podatków, składek ZUS i innych zo- bowiązań, jakie powstały w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą;

- finansowanie celów rozwojowych przedsiębiorstwa;

- spłatę kredytu obrotowego w innym banku (nie jest możliwe spłacenie kredytu w ramach jednego banku, kredytem zabezpieczonym gwarancją de minimis).

Kredyt obrotowy może być udzielony jako kredyt w rachunku bieżącym, jako linia kredytowa lub jako zwykły kredyt do pokrycia jednorazowych wydatków.

Natomiast w przypadku kredytów inwestycyjnych środki mogą być przeznaczane na finansowanie realizowanych przez kredytobiorcę przedsięwzięć inwestycyjnych, np.:

- budowę, rozbudowę, nadbudowę czy modernizację obiektów związanych z działalnością gospodarczą;

- zakup samochodów, maszyn, urządzeń.

Pozytywne efekty programu

Badania przeprowadzone przez Bank Gospodarstwa Krajowego wykazały, że:

- program gwarancji de minimis sprawił, że w gospodarce pojawiło się 12,3 mld zł dodatkowego kredytu;

- finansowanie przyznane dzięki gwarancjom kredytowym de minimis przełożyło się na 54 tys. miejsc pracy (utrzymanych i nowo utworzonych);

- w przypadku kredytów obrotowych pojawił się dodatkowy efekt – w wyniku udziału w programie nastąpiło polepszenie sytuacji finansowej firm na tyle, że podejmowały się one realizacji inwestycji, w tym inwestycji o charakterze innowacyjnym;

- w przypadku kredytów inwestycyjnych realizowane inwestycje nie tylko prowadziły do uruchomienia dodatkowych środków finansowych firmy na ten cel, ale też zainicjowały lub zainicjują w najbliższym czasie kolejne inwestycje.

Kluczowe parametry

Dla kredytów obrotowych i inwestycyjnych gwarancja de minimis:

- jest udzielana maksymalnie na okres 27 miesięcy (kredyt obrotowy) lub 99 miesięcy (kredyt inwestycyjny);

- zabezpiecza do 60 proc. kwoty kredytu;

- nie obejmuje odsetek oraz innych kosztów związanych z kredytem;

- jest zabezpieczona wekslem własnym in blanco przedsiębiorcy;

- stawka prowizji za udzieloną gwarancję wynosi 0,5 proc. kwoty gwarancji w stosunku rocznym.

Czego nie wolno kupić ani sfinansować

Chociaż środki z kredytu zabezpieczonego przez BGK można przeznaczyć na wiele różnych wydatków i generalnie istnieje w tym zakresie duża elastyczność, to jednak występują także ograniczenia. I tak, pieniędzy pozyskanych z banku nie wolno wydać na:

- spłatę zadłużenia kredytobiorcy z tytułu jakiegokolwiek kredytu zaciągniętego w banku kredytującym;

- spłatę zadłużenia kredytobiorcy z tytułu kredytu inwestycyjnego zaciągniętego w innym banku;

- refinansowanie wydatków poniesionych przez kredytobiorcę przed zawarciem umowy kredytu inwestycyjnego;

- inwestycje kapitałowe;

- zakup instrumentów finansowych;

- zakup wierzytelności;

- zakup zorganizowanej części przedsiębiorstwa.