„Kredyt na inwestycje technologiczne" to jedna z części (tzw. działanie) programu „Inteligentny rozwój". Przedsiębiorcy, którzy korzystali z unijnych środków w latach 2007–2013, w szczególności z instrumentu pod nazwą kredyt technologiczny, nie powinni mieć problemów z jego wykorzystaniem. Bazując bowiem na doświadczeniach z poprzedniej tzw. perspektywy finansowej, zdecydowano o dalszej realizacji tego instrumentu w latach 2014–2020, chociaż oczywiście przy nieco zmienionych kryteriach.

Reguły działania

Na czym polega istota tego narzędzia? Jest ono skierowane do mikro-, małych i średnich firm, które dysponują obiecującymi wynikami prac badawczo-rozwojowych. Przy tym mogą one być efektem ich własnego wysiłku i samodzielnie prowadzonych doświadczeń, jak i mogą być po prostu nabyte od innych instytucji, w tym jednostek naukowych i badawczych. Punktem wyjścia jest zatem dysponowanie nową technologią, która powinna pozwolić na produkcję nowych towarów lub świadczenie nowych usług (ewentualnie znacząco zmodyfikowanych). W celu wykorzystania tej technologii przedsiębiorca stoi przed koniecznością dokonania inwestycji. Powiedzmy, że musi rozbudować hale produkcyjne, kupić lub wytworzyć nowe środki trwałe (zainstalować nowe maszyny, linie produkcyjne itp.). Koszt inwestycji przekracza jego możliwości finansowe. W związku z tym ubiega się o kredyt inwestycyjny w banku komercyjnym.

I tu przechodzimy do działania 3.2.2 „Kredyt na innowacje technologiczne". Starając się o taki kredyt, przedsiębiorca może wziąć pod uwagę te banki, które współpracują z Bankiem Gospodarstwa Krajowego przy realizacji programu wsparcia. Wymaga to, oprócz przygotowania wniosku o kredyt, sporządzenia wniosku o wsparcie (przyznanie premii). Jeżeli firma zakwalifikuje się do programu, otrzymuje kredyt (z banku komercyjnego). Następnie realizuje projekt, czyli wdraża nowoczesne technologie, rozpoczyna produkcję nowych wyrobów. I w tym momencie następuje najprzyjemniejsze, czyli BGK wypłaca premię na rachunek wskazany przez bank komercyjny. Dotacyjny mechanizm tego działania nie pozwala więc na wypłatę środków bezpośrednio przedsiębiorcy, ale zmniejsza jego obciążenia związane z kredytem bankowym. Tak w największym skrócie będzie działać przywołane działanie.

Istotne kryteria

Szczegółowe kryteria i zasady działania programu zostały opisane w ustawie o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej. Z przepisów w niej zawartych wynika, że wsparcie kierowane będzie na projekty związane z przeprowadzeniem przez przedsiębiorcę inwestycji technologicznej. Na czym dokładnie będzie ona musiała polegać? Zgodnie z art. 2 inwestycja technologiczna może polegać na:

- zakupie nowej technologii, jej wdrożeniu oraz uruchomieniu na jej podstawie wytwarzania nowych lub znacząco ulepszonych, w stosunku do dotychczas wytwarzanych na terytorium Polski, towarów, procesów lub usług,

- wdrożeniu własnej nowej technologii oraz uruchomieniu na jej podstawie wytwarzania nowych lub znacząco ulepszonych, w stosunku do dotychczas wytwarzanych na terytorium kraju, towarów, procesów lub usług.

Jak wynika z tych definicji, przedsięwzięcie finansowane kredytem i premią musi się zakończyć wdrożeniem innowacyjnych produktów (towarów, usług, procesów). Za takie będą mogły być one uznane tylko wówczas, gdy dotychczas nie były znane (wykorzystywane) w Polsce. Nie wystarczy więc wprowadzić i wykazać się innowacyjnością na poziomie przedsiębiorcy-wnioskodawcy. Należy także przytoczyć definicję nowej technologii. Zgodnie z przywołaną ustawą jest to technologia w postaci prawa własności przemysłowej lub wyników prac rozwojowych, lub wyników badań przemysłowych, lub nieopatentowanej wiedzy technicznej, która umożliwia wytwarzanie nowych lub znacząco ulepszonych, w stosunku do dotychczas wytwarzanych na terytorium Polski, towarów, procesów lub usług.

Warto także podkreślić, że w myśl art. 3 ust. 4 kredyt technologiczny nie może być udzielany na zakup, leasing lub wynajem środka trwałego, w którym została wdrożona nowa technologia będąca przedmiotem inwestycji technologicznej. Wynika to z tego, że działanie ma wspierać przedsiębiorców wdrażających wyniki prac badawczo-rozwojowych i samodzielnie wykorzystujących nowe technologie, a nie kupujących już gotowe produkty (np. linie technologiczne, maszyny), w których te technologie już zostały wykorzystane. Nie ma przy tym znaczenia nawet to, czy te maszyny lub urządzenia pozwoliłyby produkować zupełnie nowe towary. Istotą przedsięwzięcia musi być bowiem wdrożenie nowej technologii.

Liczą się promesy

Kolejne istotne kryterium, które każdy przedsiębiorca musi wziąć pod uwagę na samym początku, zanim przystąpi do sporządzania wniosku o pomoc, mówi o dobrej kondycji finansowej przedsiębiorcy. Musi z niej wynikać, że firma będzie w stanie zrealizować projekt i obsługiwać kredyt. Innymi słowy, firma musi posiadać zdolność kredytową, a banki mają obowiązek ją zweryfikować.

Jeżeli firma nie ma takiej zdolności, to o kredyt technologiczny, a tym samym o wypłatę premii (unijnej dotacji) nie może się ubiegać.

Jeżeli się okaże, że stan jej finansów jest dobry, bank komercyjny zawiera z przedsiębiorcą warunkową umowę kredytu technologicznego albo przyznaje promesę takiego kredytu. Następnie przedsiębiorca składa do Banku Gospodarstwa Krajowego wniosek o przyznanie premii technologicznej (co odgrywa rolę wniosku o dofinansowanie), do którego dołącza wspomnianą umowę warunkową lub promesę. Jeżeli przedsiębiorca i jego pomysł spełniają kryteria formalne i merytoryczne, BGK przyznaje promesę premii technologicznej. Na tej podstawie między firmą a bankiem komercyjnym może dojść do podpisania ostatecznej umowy kredytowej, a następnie stosowna umowa zostaje podpisana pomiędzy firmą a BGK.

Jak już zostało zauważone, po prawidłowym przeprowadzeniu projektu przedsiębiorca ma prawo oczekiwać przyznania mu premii. W ten sposób część kredytu technologicznego zostaje spłacona, przy czym, w myśl art. 9 ust. 2a, spłata następuje na wskazany przez bank kredytujący rachunek służący do spłaty kredytu technologicznego udzielonego przedsiębiorcy do wysokości części kapitału kredytu pozostającej do spłaty na dzień wypłaty premii technologicznej.

Co można kupić

Maksymalna wysokość premii technologicznej nie może przekroczyć 6 mln zł. Jednocześnie musi być zgodna z maksymalnymi limitami wsparcia określonymi w tzw. mapie pomocy regionalnej (dla kosztów inwestycyjnych). Oznacza to, że premia może finansować określoną procentowo część tzw. kosztów kwalifikowanych. A ten procentowy wkład, czyli intensywność wsparcia, zależy od dwóch czynników: wielkości przedsiębiorcy (inne limity dla mikro i małych a inne dla średnich firm) i miejsca realizacji inwestycji (różne poziomy wsparcia dla poszczególnych województw; w przypadku mazowieckiego występuje także zróżnicowanie na poziomie powiatów).

Natomiast w przypadku dofinansowania usług doradczych (korzystanie z takich usług może być elementem projektu) poziom wsparcia nie może przekraczać 50 proc. tzw. kosztów kwalifikowanych.

Na co można wykorzystać środki kredytu technologicznego, tak aby wydatki te mogły zostać w przyszłości objęte premią? Jak wskazuje ustawa, dopuszczalne są wydatki m.in. na:

- zakup nieruchomości niezabudowanej lub zabudowanej, w tym zakup prawa użytkowania wieczystego (trzeba spełnić pewne dodatkowe warunki, np. przedstawić wycenę sporządzoną przez uprawnionego rzeczoznawcę),

- zakup, wytworzenie, a także koszty montażu i uruchomienia nowych środków trwałych, z wyłączeniem środków transportu nabywanych przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność w sektorze transportu, a pod pewnymi warunkami także używanych środków trwałych,

- zakup robót i materiałów budowlanych w celu budowy lub rozbudowy budynków, budowli lub ich części,

- zakup wartości niematerialnych i prawnych w formie patentów, licencji, know-how oraz nieopatentowanej wiedzy technicznej, jeżeli spełniają one łącznie określone warunki (m.in. należy zadeklarować, że będą one wykorzystywane wyłącznie do celów tej inwestycji, będą podlegać amortyzacji i zostaną nabyte od osób trzecich na warunkach rynkowych),

- pokrycie kosztów związanych z najmem lub dzierżawą gruntów, budynków i budowli lub ich części, poniesionych do dnia zakończenia realizacji inwestycji technologicznej, pod warunkiem że umowa najmu lub dzierżawy będzie zawarta na okres co najmniej trzech lat od przewidywanego terminu zakończenia realizacji inwestycji technologicznej.

Do wydatków na realizację inwestycji technologicznej zalicza się także te ponoszone na wykonane przez doradców zewnętrznych studia, ekspertyzy, koncepcje i projekty techniczne niezbędne do wdrożenia nowej technologii.

Warunki kredytu

Jeśli chodzi o warunki samego kredytu, to należy zauważyć, że przedsiębiorca negocjuje je z bankiem komercyjnym. Nie ma jednolitego wzorca takiej umowy. Nie podlega ona także, poza pewnymi elementami, ocenie przez Bank Gospodarstwa Krajowego. To zatem od dotychczasowej współpracy, wielkości firmy, jej kondycji finansowej, wartości kredytu mogą zależeć szczegółowe ustalenia, w tym tak istotne, jak oprocentowanie. Ustawa narzuca tylko pewne rygory. W myśl art. 3 oprocentowanie kredytu technologicznego nie może być wyższe niż średnie oprocentowanie pozostałych kredytów inwestycyjnych udzielanych przez bank kredytujący. A warunki jego udzielania, w szczególności prowizje i opłaty, nie mogą być mniej korzystne niż warunki proponowane przy udzielaniu przez bank kredytujący innych kredytów inwestycyjnych.

Różnorodność narzędzi wsparcia

Działanie 3.2 „Wsparcie wdrożeń wyników prac B+R" programu „Inteligentny rozwój" podzielone jest na trzy części. Pierwszą stanowi tzw. poddziałanie 3.2.1 „Badania na rynek". Za jego realizację odpowiada Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. W jego przypadku dofinansowanie przeznaczone jest na realizację projektów dotyczących wdrożenia wyników prac badawczo-rozwojowych przeprowadzonych przez firmę wnioskodawcę samodzielnie lub przez jednostki naukowe bądź badawcze, ale na jego zlecenie. Ostatecznym efektem projektu powinno być wprowadzenie na rynek nowych bądź znacząco ulepszonych produktów (wyrobów lub usług). Przedmiotem dofinansowania mogą być wydatki inwestycyjne, usługi doradcze lub eksperymentalne prace rozwojowe. O dofinansowanie mogą się ubiegać wyłącznie podmioty spełniające kryteria mikro-, małego lub średniego przedsiębiorcy.

Druga część to opisane obok poddziałanie 3.2.2 „Kredyt na innowacje technologiczne". Za jego realizację odpowiada Bank Gospodarstwa Krajowego w ramach współpracy z wybranymi bankami kredytującymi (bankami komercyjnymi). I wreszcie trzecia część to tzw. poddziałanie 3.2.3 „Fundusz gwarancyjny wsparcia innowacyjnych przedsiębiorstw". Jego celem jest utworzenie specjalnego funduszu gwarancyjnego, który będzie zabezpieczał banki kredytujące projekty związane z wdrażaniem przez przedsiębiorców własnych lub zakupionych wyników prac badawczo-rozwojowych. Przyczyniając się do zmniejszenia ryzyka, ma stanowić zachętę dla banków do podejmowania współpracy także w ramach bardziej ryzykownych operacji, a przedsiębiorcom zapewniać tańsze finansowanie.

Podstawa prawna

Wypłata premii służącej częściowej spłacie kredytu stanowi dla przedsiębiorcy pomoc publiczną. Podstawę jej udzielania daje ustawa z 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (DzU z 2014 r., poz. 226 ze zm.).

Dodatkowo można wskazać, że premia technologiczna stanowi regionalną pomoc inwestycyjną w rozumieniu art. 14 rozporządzenia Komisji Europejskiej nr 651/2014 oraz pomoc na usługi doradcze na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw w rozumieniu art. 18 tego aktu (rozporządzenie uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 traktatu, DzUrz UE nr L 187 z 26 czerwca 2014 r.).