Od 18 października 2015 r. spadkobiercy mogą spać spokojnie. Wszystko dzięki nowelizacji kodeksu cywilnego zmieniającej niektóre przepisy prawa spadkowego. Od wskazanej daty zmieniło się m.in. to, że osoba, która w ciągu sześciu miesięcy od dnia, kiedy dowiedziała się o tytule swego powołania (ustawa albo testament), nie złoży żadnego oświadczenia w przedmiocie przyjęcia albo odrzucenia spadku, jest traktowana jako przyjmująca go z dobrodziejstwem inwentarza. To dla takich spadkobierców znacznie korzystniejsze rozwiązanie niż przed 18 października br., kiedy milczenie oznaczało przyjęcie spadku wprost, czyli ze wszystkimi długami.
W praktyce oznacza to, że gdy zadłużony spadkodawca umrze po tej dacie, a jego spadkobiercy nie zareagują w ustawowym czasie, odziedziczą długi tylko do ustalonego w wykazie albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku, czyli do wartości jego aktywów. Nie będą odpowiadać za nie, jak wcześniej, z całego swego majątku. Na przykład jeżeli wartość spadku będzie wynosić 100 tys. zł, a dług – 200 tys. zł, to wierzyciele będą mogli go wyegzekwować do kwoty 100 tys. zł. To ograniczenie odpowiedzialności nie będzie jednak obowiązywać, gdy spadkobierca podstępnie pominie w wykazie albo nie poda do spisu przedmiotów należących do spadku bądź zapisów windykacyjnych lub podstępnie uwzględni w tym wykazie albo wskaże w spisie nieistniejące długi.
Spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, zapisobiorca windykacyjny lub wykonawca testamentu mogą złożyć w sądzie albo przed notariuszem wykaz inwentarza. Z tego wykazu spisuje się protokół. Może on zostać złożony wspólnie przez więcej niż jedną z wyżej wymienionych osób. Trzeba w nim wyliczyć, z należytą starannością, przedmioty należące do spadku oraz przedmioty zapisów windykacyjnych, z podaniem ich wartości według stanu i cen z chwili otwarcia spadku, a także długi spadkowe i ich wysokość według stanu z chwili otwarcia spadku. W razie ujawnienia po złożeniu wykazu inwentarza przedmiotów należących do spadku, przedmiotów zapisów windykacyjnych lub długów spadkowych pominiętych w tym wykazie składający uzupełnia go zgodnie z regułami obowiązującymi przy składaniu wykazu inwentarza.
Wykaz inwentarza składany w sądzie sporządza się według wzoru określonego w załączniku do rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 22 września 2015 r. w sprawie określenia wzoru wykazu inwentarza oraz sposobu udostępniania druków tego wzoru.
Jeśli do otwarcia spadku doszło przed 18 października 2015 r., zastosowanie będą miały dotychczasowe zasady dziedziczenia. Gdy spadkobierca nie złoży żadnego oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swego powołania, ta sytuacja będzie interpretowana jako przyjęcie spadku wprost. Nie będzie więc mowy o ograniczeniu odpowiedzialności za ewentualne długi spadkodawcy, np. wobec ZUS.
Nieuregulowane składki, których termin wymagalności przypada po 1 stycznia 2012 r., przedawniają się z mocy prawa po pięciu latach od daty płatności. Jednak w stosunku do odziedziczonych zobowiązań wobec ZUS bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia otwarcia spadku (tj. śmierci spadkodawcy) do dnia uprawomocnienia się orzeczenia stwierdzającego nabycie spadku, ale nie dłużej niż na dwa lata.
Autorka jest adwokatem
podstawa prawna: art. 1015 oraz art. 1031–10312 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 539)
