Prowadzę działalność gospodarczą (produkcja okien). Jeden z pracowników (stała umowa) nie wykonuje swoich obowiązków tak jak pozostali – nie wyrabia norm produkcji na swoim stanowisku, choć przeprowadzałem z nim rozmowy dyscyplinujące. Nie mam innych zarzutów do jego pracy. Czy mogę dać mu wypowiedzenie, wskazując w piśmie jako przyczynę „niewywiązywanie się z powierzonych zadań" i „brak zaangażowania w wykonywanie powierzonych zadań"? Czy i jakie istnieje ryzyko, że sąd pracy uzna to wypowiedzenie za niezasadne? – pyta czytelnik.
Przede wszystkim trzeba rozważyć zasadność ewentualnego wypowiedzenia umowy, pamiętając o art. 45 § 1 k.p. Zgodnie z tym przepisem w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy – stosownie do żądania pracownika – orzeka o bezskuteczności wymówienia, a jeżeli umowa już się rozwiązała – o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.
Z tego wynika fundamentalna zasada – wypowiedzenie umowy na czas nieokreślony powinno być uzasadnione oraz zgodne z przepisami o wypowiadaniu. Warto przy tym zauważyć, że kodeks pracy odróżnia formalne wskazanie przyczyny wypowiedzenia (art. 30 § 4) od jej zasadności – tj. wspomnianego art. 45 § 1. Taki kierunek interpretacyjny potwierdza też orzecznictwo (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 kwietnia 2001 r., I PKN 370/00).
Te elementy są ze sobą ściśle powiązane, gdyż zasadność wymówienia ocenia się z uwzględnieniem przyczyn wskazanych w oświadczeniu szefa. Przede wszystkim jednak brak konkretnej i rzeczywistej przyczyny wymówienia w jego piśmie (art. 30 § 4 k.p.) narusza przepisy o wypowiadaniu (art. 45 § 1 k.p.).
Bez ogólników
W pisemnym oświadczeniu o wypowiedzeniu czytelnik zamierza wskazać na „niewywiązywanie się z powierzonych zadań" i „brak zaangażowania w wykonywanie powierzonych zadań". Zostały tu użyte zwroty ogólne, niekonkretne.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem SN podanie w piśmie wypowiadającym pracownikowi umowę na czas nieokreślony zarzutu „niewłaściwego wywiązywania się z obowiązków", jak i użycie innego ogólnikowego bądź powielonego z tekstu ustawy zwrotu językowego nie wystarczy do wskazania przyczyny wypowiedzenia. Nie czyni to zadość wymaganiu określonemu w art. 30 § 4 k.p. (por. wyroki SN z 1 października 1997 r., I PKN 315/97 oraz z 21 marca 2001 r., I PKN 311/00).
Co istotne, akcentuje się też, że rolą art. 30 § 4 k.p. jest poinformowanie pracownika o przyczynie wypowiedzenia w taki sposób, aby mógł ocenić jej zasadność i rozważyć możliwość odwołania się do sądu pracy.
Jedynie wyjątkowo orzecznictwo dopuszcza ogólnie sformułowane przyczyny w piśmie wypowiadającym umowę. Tylko jednak wtedy, gdy skonkretyzowane zarzuty sformułowano w innym piśmie doręczonym pracownikowi jednocześnie z oświadczeniem o wypowiedzeniu lub w piśmie, z którym pracownik mógł zapoznać się przed wypowiedzeniem, a oświadczenie pracodawcy odwołuje się do zarzutów stawianych wcześniej (por. wyroki SN z 13 maja 1998 r., I PKN 105/98, oraz z 21 listopada 2000 r., I PKN 99/00).
Niedopuszczalne uzupełnienia
Jeśli zatem czytelnik zdecyduje się na wypowiedzenie w podanej formie (bez skonkretyzowania przyczyny), musi liczyć się z tym, że pracownik może odwołać się do sądu pracy. Zgodnie z art. 45 § 1 k.p. dochodzącemu tam swoich racji będą przysługiwały dwa przemienne uprawnienia. Gdy umowa nie ulegnie jeszcze rozwiązaniu – sąd może na żądanie etatowca orzec o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli angaż już się rozwiązał – o przywróceniu go do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.
Gdyby doszło do tego procesu, istotne jest również to, że powoływanie się przez pracodawcę dopiero w trakcie rozprawy na konkretne uchybienia w nałożonych na pracownika obowiązkach będzie spóźnione i niedopuszczalne. Skonkretyzowana przyczyna wypowiedzenia powinna być znana pracownikowi najpóźniej z chwilą otrzymania pisma wypowiadającego umowę. Ponadto pracodawca nie może w toku procesu wykazać zasadności wymówienia w oparciu o inną przyczynę, niż wskazał w wypowiedzeniu (por. wyrok SN z 19 lutego 1999 r., I PKN 571/98).
Gdy pracodawca w swoim oświadczeniu nie wskaże pracownikowi konkretnych przyczyn wypowiedzenia, nie będzie mógł ich uzupełnić w toku postępowania sądowego.
Wniosek
Gdy pracodawca w swoim oświadczeniu nie wskaże pracownikowi konkretnych przyczyn wypowiedzenia, nie będzie mógł ich uzupełnić w toku postępowania sądowego.
podstawa prawna: art. 30 § 4, art. 45 § 1 i 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 1502 ze zm.)