- Czy po rozwiązaniu umowy z ostatnim pracownikiem stracę status pracodawcy, o którym mówi kodeks pracy?
Nie,
ale tylko wobec zwolnionych osób, do czasu rozliczenia się z nimi.
Zgodnie z art. 3 kodeksu pracy pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. Przepis ten wyróżnia zatem dwa typy podmiotów, które mają tzw. zdolność pracodawczą – tj. zdolność do zatrudniania we własnym imieniu:
- jednostki organizacyjne, nawet jeśli nie posiadają osobowości prawnej, oraz
- osoby fizyczne.
Co ważne, pracodawcą jest jedynie podmiot zatrudniający pracowników, czyli co najmniej jedną osobę na podstawie umowy o pracę. Czy zatem w momencie rozwiązania stosunku pracy z ostatnim pracownikiem taki podmiot traci status pracodawcy? Otóż nie. Pracodawcą będzie nadal, ale już tylko w stosunku do osób uprzednio zatrudnionych do momentu wywiązania się ze wszystkich zobowiązań ciążących na nim jako na pracodawcy. Wyjątkiem od tej sytuacji jest upadłość lub likwidacja zakładu.
- Kim jest pracodawca wewnętrzny?
Zgodnie z treścią przywołanego art. 3 k.p. za pracodawcę uznaje się jednostkę organizacyjną zatrudniającą pracowników, choćby nie posiadała osobowości prawnej. W praktyce oznacza to, że każda osoba prawna, z wyjątkiem Skarbu Państwa, może być pracodawcą. W wyroku z 6 listopada 1991 r. (I PRN 47/91) Sąd Najwyższy wskazał, że „każda osoba prawna jest zakładem pracy w rozumieniu art. 3 k.p. dla zatrudnionych przez nią pracowników, chyba że dla niektórych z nich za zakład pracy należy uznać jednostkę organizacyjną stanowiącą jakąś jej część składową". W pewnym uproszczeniu łączy się to z używanym w doktrynie pojęciem pracodawcy wewnętrznego. Jest nim zatem wyodrębniona część składowa – wewnętrzna jednostka osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej.
W przypadku państwowych jednostek organizacyjnych, jednostek samorządowych oraz wewnętrznych jednostek osób prawnych powstaje pytanie, gdzie leży podstawa, która daje im prawo do zatrudniania pracowników we własnym imieniu? Doktryna stoi na stanowisku, że powinna być ona przyznana w akcie powołującym ją do życia, np. w statucie lub umowie spółki (zob. K. Rączka, w: „Kodeks pracy. Komentarz", red. M. Gersdorf, K. Rączka, M. Raczkowski, Warszawa 2010, s. 24).
- Czy małoletni może być pracodawcą?
Tak.
Choć sytuacja wydaje się niecodzienna, nie ma przeszkód, aby małoletni był pracodawcą. Nie będzie mógł jednak samodzielnie wykonywać czynności z zakresu prawa pracy.
Osoba fizyczna, która zatrudnia pracowników, jest pracodawcą. Co ważne, zdolność do zatrudniania pracowników ma ona niezależnie od tego, czy ma zdolność do czynności prawnych, czy może posiada ograniczoną zdolność do czynności prawnych.
Dla przykładu zdolności do czynności prawnych nie ma osoba fizyczna poniżej 13. roku życia oraz ubezwłasnowolniona całkowicie. W takiej sytuacji za osobę fizyczną czynności odnoszące się np. do zatrudniania pracowników wykonuje jej przedstawiciel ustawowy. Z kolei w przypadku osoby posiadającej ograniczoną zdolność do czynności prawnych potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.
