Mój mąż prowadził nieprzerwanie przez 26 lat jednoosobową działalność gospodarczą. Ja zajmowałam się naszymi dziećmi, które są teraz pełnoletnie, a potem domem. Nigdy nie podejmowałam działalności zarobkowej. Mąż zmarł nagle. Nie mam środków do życia. Czy mam szansę na jakieś świadczenie z ZUS po nim? – pyta czytelniczka.

Tak.

Renta rodzinna przysługuje m.in. małżonkowi osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy bądź też spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Renta ta ma zatem charakter pochodny po osobie zmarłej. Dlatego w pierwszej kolejności po złożeniu wniosku o rentę rodzinną ZUS w przedstawionej sytuacji ustali, czy zmarły spełniał warunki do otrzymania renty z tytułu niezdolności do pracy. Przy ocenie prawa do niej przyjmie, że był on całkowicie niezdolny do pracy. Z uwagi, że spełniony jest warunek co do okresu składkowego i nieskładkowego, który w przypadku gdy niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat wynosi 5 lat w ostatnim dziesięcioleciu ZUS stwierdzi, że zmarły mógłby otrzymać rentę z tytułu niezdolności do pracy.

W następnej kolejności ZUS musi sprawdzić, czy wdowa spełnia przesłanki nabycia prawa do renty rodzinnej, określone w ustawie o emeryturach i rentach z FUS. Wdowa może otrzymać to świadczenie m.in. gdy w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy. ZUS przyzna jej to świadczenie również wtedy, gdy jeden z tych warunków spełni w ciągu 5 lat od śmierci męża.

Innych warunków poza wymienionymi wyżej nie wymaga się od wdowy, która pozostawała ze zmarłym we wspólności małżeńskiej. Zakładamy, że tak było w analizowanej sytuacji. Podkreślić trzeba, że za wspólność małżeńską uważa się rzeczywisty związek łączący oboje małżonków, obejmujący wspólne zamieszkiwanie i prowadzenie wspólnego gospodarstwa, wspólne pożycie, wierność i pomoc we współdziałaniu dla dobra rodziny. Tak postanowił Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 9 maja 2014 r. (III AUa 1480/13). O pozostawaniu w chwili śmierci męża we wspólności małżeńskiej wdowa składa oświadczenie we wniosku o rentę rodzinną.

Wyjątkowo wdowa może otrzymać rentę rodzinną nawet jeśli nie spełnia wymienionych wyżej warunków, jeśli nie ma niezbędnych źródeł utrzymania. Renta przysługuje wówczas przez rok od daty śmierci męża. Jeśli wdowa uczestniczyłaby w szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, może pobierać to świadczenie w tym okresie, nie dłużej jednak niż przez dwa lata od chwili śmierci męża.

Renta rodzinna dla jednej osoby uprawnionej wynosi 85 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu.

podstawa prawna: art. 57, art. 58, art. 65, art. 66, art. 70, art. 73 ust. 1 pkt 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1440 ze zm.)