W standardowym ubezpieczeniu mienia wypłata odszkodowania zwykle kończy całą procedurę. Regres jest wyjątkiem i może wystąpić w przypadku winy osoby obcej (np. podpalacza).

W ubezpieczeniu kredytu kupieckiego zanim ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie – działająca na zlecenie ubezpieczającego firma przeprowadza wstępne czynności windykacyjne – najpierw polubowne, następnie już w postaci postępowania sądowego. Pozew cywilny ma doprowadzić do uzyskania wyroku zasądzającego.

Dopiero bezskuteczność wstępnej windykacji powoduje powstanie obowiązku zapłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela.

Firma ubezpieczeniowa musi być pewna, że dłużnik faktycznie nie jest w stanie spłacić długu, tj. jego niewypłacalność musi mieć charakter trwały. Odszkodowanie jest pomniejszane o udział własny ubezpieczonego (10 do ?20 proc.). Udział własny ma zapobiec niefrasobliwemu udzielaniu kredytów kupieckich bez oceny sytuacji finansowej dłużników. Po wypłacie odszkodowania egzekucja jest prowadzona dalej, już na rzecz ubezpieczyciela, za wyjątkiem części wierzytelności stanowiącej udział własny ubezpieczającego. Ten ostatni jest zwracany wtedy, gdy uda się odzyskać całość długu.

Koszty egzekucji i inne

Dane ubezpieczycieli mówią, że od 80 do 90 proc. zgłaszanych szkód kończy się w fazie windykacji wstępnej. Nie bez znaczenia jest wobec tego kwestia jej kosztów. Te mogą być liczone albo w sposób ryczałtowy (stała kwota, rzędu 300 do 500 zł), albo jako określony w umowie-zleceniu procent od skutecznie zwindykowanej kwoty (od 2 do ?5 proc.), tj. prowizyjnie. Ponieważ przy zgłoszeniu dużych kwot koszty windykacji liczone procentowo mogą okazać się znaczne, ubezpieczyciele na mocy specjalnej klauzuli włączają je do ochrony ubezpieczeniowej, traktując jako część wierzytelności. Zabieg ten powoduje znaczącą redukcję wysokości prowizji (wyniesie 0,2 proc. do 0,5 proc.). Dotyczy to jednak tylko windykacji w fazie polubownej.

Przykład

W ramach ubezpieczenia kredytu kupieckiego zgłoszono ?do windykacji wierzytelność ?w kwocie 250 tys. zł. Należność została wyegzekwowana od dłużnika w kwocie 200 tys. zł. Koszt windykacji wyniósłby zgodnie z umową 3 proc., czyli ?6 tys. zł. Jednak ubezpieczyciel zwrócił ubezpieczonemu ?5,4 tys. zł w postaci odszkodowania. Koszt windykacji – 600 zł.

Znaczące mogą się również okazać inne opłaty wobec ubezpieczyciela. Ustalenie limitu kredytu kupieckiego następuje corocznie i jest związane z opłatą z tego tytułu (od 100 do 300 zł). Należy to koniecznie wkalkulować, gdy struktura sprzedaży przez przedsiębiorcę oparta jest na dużej liczbie podmiotów wymagających indywidualnego limitu. Zanim przedsiębiorca złoży wniosek, warto się nieraz upewnić, czy firma ubezpieczeniowa uzna dany podmiot za wiarygodny, gdyż zła ocena spowoduje wyłączenie klienta również z systemu automatycznego pokrycia (jako klienta anonimowego z limitem do 50 tys. zł). Chcąc się pozbyć wątpliwości, można zamówić dodatkowo płatną ocenę jego zdolności finansowo-kredytowych z wywiadowni gospodarczej.

Za opłatą dodatkowej składki można też wykupić podwojenie kwoty limitu kredytu kupieckiego dla indywidualnego podmiotu. Koszt dodatkowego pokrycia nie jest mały (liczony w procentach), ale pozwala objąć ubezpieczeniem chwilowe zwyżki zadłużenia kontrahenta na przykład z tytułu sezonowości na niektóre towary.

Są wyłączenia odpowiedzialności

Jak każde, również ubezpieczenie kredytu kupieckiego ma swoje ograniczenia, które przyjmują postać wyłączeń odpowiedzialności. Przede wszystkim są to wyłączenia podmiotowe, tj. dotyczące wierzytelności pochodzących od określonych grup podmiotów. I tak zwykle poza ubezpieczeniem są długi podmiotów powiązanych rodzinnie, osobowo czy kapitałowo. Bezwzględnie wyłączone są zobowiązania wobec podmiotów, w których ubezpieczony ma pozycję dominującą lub tych, na które ma inny istotny wpływ. Poza ubezpieczeniem znajdują się zobowiązania podmiotów sektora publicznego oraz tzw. trzeciego sektora, tj. organizacji pożytku publicznego, fundacji, stowarzyszeń.

Istotne znaczenie mają wyłączenia przedmiotowe: długi celne, podatkowe, kary umowne, odszkodowania, odsetki ?i inne niebędące typową należnością z tytułu dostawy towarów i usług (np. z tytułu gwarancji i rękojmi). Ubezpieczyciel nie obejmie należności pochodzących z umów niezgodnych z prawem (brak zezwolenia, koncesji, dochody niezgodne z zasadami współżycia społecznego).

Standardowo nieubezpieczone są tzw. ryzyka polityczne.

Pojęcie ryzyko polityczne dotyczy podmiotów zagranicznych, które mogą nie mieć możliwości zapłaty za towar ?z powodu wojny, stanu wyjątkowego, rozruchów, zamieszek, konfiskaty mienia czy innych aktów władzy państwowej. Przy czym w tym zakresie spotyka się szczegółowe rozwiązania ubezpieczeniowe mające chronić bardzo ważny dla kraju eksport oraz samych eksporterów. Państwo wspiera instrumenty służące eksportowi m.in. subwencjonując ubezpieczenia należności od podmiotów zagranicznych.