Rz: W jakim zakresie zleceniobiorców czy osoby fizyczne obowiązuje nakaz przejścia kursów BHP, badań lekarskich, zapewnienia im bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, odzieży ochronnej czy środków ochrony indywidualnej?

Karolina Główczyńska-?Woelke:

Osoby fizyczne są zobowiązane do przestrzegania przepisów ?i zasad bezpieczeństwa ?i higieny pracy (wynikających ?z art. 211 k.p.) w zakresie wskazanym przez pracodawcę/przedsiębiorcę w umowie cywilnoprawnej zawartej przez strony. Nie ma jednak powodów, aby wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy traktować tak jak etatowców. Nie trzeba więc ich kierować na badania lekarskie i organizować im szkoleń BHP. W niektórych sytuacjach jednak konieczność zapewnienia BHP należy zrealizować właśnie przez odpowiednie przeszkolenie ?i badania lekarskie przed dopuszczeniem do pracy. Wówczas trzeba zapoznać pracującego m.in. z oceną ryzyka zawodowego na określonym stanowisku. Przykładowo wykonywanie pracy w trudnych warunkach (duża zmienność prac, złożona organizacja), stosowanie maszyn lub urządzeń, występowanie zagrożeń mających istotne znaczenie ?dla zdrowia i życia lub wykonywanie pracy w branży ?o dużym ryzyku wypadkowym powinny uczulić przedsiębiorcę na przygotowanie osób fizycznych do zadań.

Przepisy nie rozstrzygają jednak, w jaki sposób zrealizować wymóg zapewnienia BHP. Jeżeli rodzaj wykonywanej pracy, stopień zagrożeń związanych z warunkami pracy lub przebiegiem procesów jest tak znaczny, ?że wskazane jest, aby nawet ?do doraźnej realizacji tych prac lub przebywania w tych warunkach dopuścić wyłącznie osoby fizyczne ?z odpowiednim stanem zdrowia i przeszkoleniem BHP, to pracodawca lub inny podmiot organizujący pracę może wymagać od osoby, ?z którą zawiera umowę cywilnoprawną, poddania się badaniu lekarskiemu lub szkoleniu BHP.

Czy zleceniodawca może ryzykować i nawet gdy powinien np. skierować zleceniobiorcę na badania lekarskie, odmówić? ?Czy i kiedy może się na to ?nie zgodzić angażowany?

Jeśli strony postanowią, ?że za działania przy BHP płaci podmiot organizujący pracę, osoba fizyczna powinna wywiązać się z tej umowy. ?Tak samo należy traktować sytuację, gdy strony ustalą, że osoba fizyczna ma stawić się do pracy z orzeczeniem lekarskim stwierdzającym brak przeciwwskazań do niej na określonym stanowisku uzyskanym po badaniach przeprowadzonych na własny koszt. Zadaniem organizującego pracę jest dopuszczenie do niej tylko na mocy aktualnych dokumentów poświadczających przygotowanie do pracy. ?W interesie zarówno wykonującego pracę, jak ?i zlecającego ją jest to, aby wykonywać ją w możliwie najlepszych warunkach, jakie można zapewnić. Dotyczy to też przeświadczenia zleceniobiorcy o tym, że jest zdrowy, sprawny ?i wie, jak wykonać konkretną pracę. Dlatego odmowa poddania się badaniom lekarskim lub szkoleniu jest niecelowa. Jednocześnie organizujący pracę może dopuścić do pracy tylko tego, kto ma do jej realizacji odpowiednie kwalifikacje ?i właściwy stan zdrowia.

Czy inspektorzy pracy mogą kontrolować zlecających wykonanie określonej usługi ?lub zleceniodawców? Co im ?grozi, gdy nie podporządkują się sugestiom inspektora?

Zgodnie z art. 10 ust. 2 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy „do zadań PIP należy nadzór i kontrola zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osobom wykonującym na własny rachunek działalność gospodarczą w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub przedsiębiorcę, niebędącego pracodawcą, na rzecz którego taka praca jest świadczona". Bezpieczne i higieniczne warunki pracy to stan, który ?nie zagraża życiu i zdrowiu zatrudnionych. Stąd inspektor ma prawo kierować do wszystkich pracodawców ?oraz przedsiębiorców niebędących pracodawcami, ?a organizujących pracę wykonywaną przez osoby fizyczne, decyzje (nakazy), aby zagwarantować tym osobom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Muszą oni odpowiednio stosować art. 207 § 2 k.p. Nie będzie to użycie wprost wszelkich przepisów BHP, a jedynie niektórych i to w powiązaniu ich ?z przepisami regulującymi szczegółowo określone zagadnienia z BHP.

Gdy osoba odpowiedzialna za stan BHP lub kierująca pracownikami albo innymi osobami fizycznymi nie przestrzega tych regulacji lub zasad, grozi jej grzywna od ?1 tys. zł do 30 tys. zł (art. 283 § 1 i 2 k.p.).

—rozmawiała Grażyna Ordak