Ruchomy rozkład czasu pracy przewidujący jedynie przedział czasu, w którym podwładny swobodnie decyduje ?o godzinie rozpoczęcia zadań, staje się coraz popularniejszy. Jego wprowadzenie umożliwia obowiązujący od 23 sierpnia 2013 r. art. 1401 § 2 k.p. Wykorzystują go zarówno świadczący pracę na stanowiskach informatycznych czy projektowych, jak i pełniący funkcje administracyjno-biurowe. ?Z takiej organizacji są najczęściej zadowolone obie strony – szef i podwładni.

Ustawodawca przewidział dwie możliwości wprowadzenia ?w zakładzie takiego ruchomego rozkładu. Pierwsza wynika ?z inicjatywy pracodawcy i może obejmować dowolną grupę pracowników lub całą załogę. Druga dotyczy wyłącznie pojedynczej osoby, która wystąpiła do szefa we własnym imieniu ?o to, aby korzystać z tej organizacji czasu pracy.

W pierwszym przypadku droga jest bardziej sformalizowana, gdyż ruchomy rozkład z przedziałem godzin rozpoczęcia pracy można ustalić jedynie:

? ?w układzie zbiorowym pracy lub w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi; jeżeli nie jest możliwe uzgodnienie porozumienia ze wszystkimi zakładowymi organizacjami, pracodawca ustala jego treść ze związkami reprezentatywnymi w rozumieniu art. 24125a k.p., albo

? ?w porozumieniu zawieranym z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u pracodawcy – jeżeli u pracodawcy nie działają zakładowe organizacje związkowe.

Gdy to pracownik występuje do szefa z pisemnym wnioskiem o zastosowanie wobec niego rozkładu czasu pracy z art. 1401 ?§ 2 k.p., on proponuje godziny, a szef akceptuje tę prośbę bądź nie.

W obu sytuacjach o konieczności tworzenia grafików dla podwładnych objętych takim rozkładem decyduje system ?i wymiar czasu pracy oraz stałość w świadczeniu zadań w danym przedziale godzinowym.

Podstawowy z jednym przedziałem

Jeżeli pracownicy są zatrudnieni w podstawowym systemie po osiem godzin na dobę i chcą rozpoczynać zadania w jednym z góry ustalonym przedziale, to bez względu na procedurę wprowadzenia takiego rozkładu nie trzeba dla nich tworzyć grafików. Wystarczy ustalić ten przedział w porozumieniu zawieranym ze związkami zawodowymi lub przedstawicielami pracowników, a przy indywidualnej prośbie etatowca – w jego wniosku. Na tej podstawie szef jest zwolniony z tworzenia grafików dla osób objętych tym rodzajem ruchomego rozkładu.

Przykład 1

Firma ogrodnicza dla wszystkich zatrudnionych wprowadziła ?w regulaminie pracy podstawowy system. Praca trwa od poniedziałku do piątku na jednej zmianie od 7 do 15. Ponieważ niektórzy mieli trudności z punktualnym dotarciem do zakładu, pracodawca zawarł ?z przedstawicielami załogi (nie ma związków) porozumienie ?o wprowadzeniu od 1 czerwca 2014 r. dla ogółu ruchomego ?rozkładu czasu pracy. Podwładni muszą rozpocząć pracę między ?7 a 10 i świadczyć ją przez kolejne osiem godzin. Pracodawca ?nie musi wprowadzać postanowień o takim rozkładzie ?czasu pracy do firmowego regulaminu pracy. Wystarczy,?że będzie on wynikał z zawartego porozumienia. Nie będzie też ?musiał tworzyć grafików czasu pracy dla podległych etatowców, ?gdyż ustalony przedział rozpoczynania zadań jest stały we wszystkie dni i każdy pracownik musi je wykonywać po rozpoczęciu pracy ?przez kolejne osiem godzin.

W równoważnym trzeba rozpisać

Sytuacja zmieni się jednak, gdy pracownicy będą zatrudnieni w równoważnym systemie. Wówczas samo ustalenie nawet stałego przedziału czasowego nie wystarczy i pracodawca musi przekazać zatrudnionym grafiki pracy obejmujące co najmniej miesiąc.

Przykład 2

W zakładzie odzieżowym cała załoga pracuje w równoważnym ?systemie z możliwością przedłużenia dobowego wymiaru ?do 12 godzin. Wprowadzono dla niej ruchomy rozkład ?przewidujący, że podwładni rozpoczynają pracę między 6 a 8 ?w dniach roboczych od poniedziałku do piątku. W takim wypadku trzeba jednak przekazać zatrudnionym grafiki ustalające liczbę ?godzin, jaką każdy z nich ma przepracować w poszczególnych dniach. Jednak w tej sytuacji grafik ogranicza się do podania ?informacji jak w tabeli 1.

Każdy wskazany w grafiku musi rozpocząć pracę między 6 a 8 ?i wykonywać ją przez podaną liczbę godzin. Należy jednak pamiętać ?o tym, że wprawdzie objęci takim rozkładem mogą naruszać dobę pracowniczą i dwukrotnie rozpoczynać pracę w tej samej dobie, ale nie mogą naruszać odpoczynku dobowego. Ma to szczególne znaczenie ?w równoważnym systemie, kiedy do takiego naruszenia może dojść ?w bardzo prosty sposób.

Przykład 3

Na podstawie grafiku etatowców z przykładu 2 szef sporządził ewidencję czasu pracy, w której wskazał rzeczywiste godziny pracy zatrudnionych w ruchomym rozkładzie. Praca pana Marka W. wyglądała tak jak w tabeli 2.

Pan Marek W. rozpoczął pracę 2 czerwca 2014 r. w najpóźniejszej godzinie z ustalonego przedziału, tj. o 8. Następnie w tej samej dobie pracowniczej 3 czerwca rozpoczął pracę w najwcześniejszej z możliwych godzin, tj. o 6. Zatem praca 3 czerwca między 6 a 8 była tą wykonywaną w poprzedniej dobie pracowniczej, która rozpoczęła się dla niego o 8. W tej dobie pan Marek przepracował 14 godzin. Zapewniono mu jedynie 10 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego.

Niepełny ruchomy wymiar

Ruchomy rozkład z dopuszczalnym przedziałem godzin startu pracy wolno także ustalić zatrudnionym na część etatu. U nich konieczność tworzenia comiesięcznych grafików też będzie zależała od stałości ich godzin aktywności.

Pracującym przez stałą liczbę godzin w dobie nie trzeba tworzyć takich grafików. Dodatkowo przedział godzinowy będzie mógł być u nich znacznie szerszy bez ryzyka naruszenia przez podwładnego odpoczynku dobowego.

Przykład 4

Pan Jan pracuje w podstawowym systemie od poniedziałku ?do piątku na pół etatu, po cztery godziny dziennie. W pisemnym wniosku poprosił szefa, aby ten umożliwił mu wykonywanie zadań ?w ruchomym rozkładzie, zgodnie z którym będzie startował w poniedziałki i wtorki między 6 a 14, natomiast od środy do piątku ?od 8 do 16. W takim przypadku nawet rozpoczęcie pracy przez ?pana Jana w najpóźniejszej z możliwych godzin w jednym dniu ?i najwcześniejszej z ustalonego przedziału w kolejnym nie naruszy ?jego prawa do nieprzerwanego 11-godzinnego odpoczynku ?dobowego.

Jeżeli jednak zatrudniony na część etatu będzie pracował przez różną liczbę godzin w poszczególnych dniach, trzeba mu tworzyć grafik. Dodatkowo wzrośnie niebezpieczeństwo, że naruszy się u niego odpoczynek dobowy. Można je ograniczyć lub wyeliminować jedynie odpowiednio skracając przedział czasowy, w którym swobodnie decyduje on o godzinie rozpoczęcia swojej aktywności.

Przykład 5

Pani Maryla jest półetatowcem zaangażowanym w podstawowym systemie czasu pracy. Dla całej załogi pracodawca wprowadził ruchomy rozkład czasu pracy i ustalił, że można ją rozpoczynać między 6 a 11 od poniedziałku do piątku. Ponieważ pełnoetatowcy pracują w systemie podstawowym, nie tworzy się dla nich żadnych dodatkowych grafików. Dla pani Maryli szef sporządza jednak taki plan w sposób podany przykładowo w tabeli 3.

W takim przedziale czasowym w podstawowym systemie pani Maryla bez względu na to, w jakich godzinach rozpocznie pracę w poszczególnych dniach, nie naruszy przysługującego jej 11-godzinnego odpoczynku dobowego.

Nie ma jednak przeszkód prawnych, aby w ruchomym rozkładzie ?z art. 1401 § 2 k.p. zróżnicować takiemu etatowcowi zarówno przedział czasowy rozpoczęcia pracy w poszczególnych dniach, jak i liczbę godzin do przepracowania.

Przykład 6

Pani Wanda jest zatrudniona w podstawowym systemie czasu pracy ?na pół etatu. Zakład wprowadził ruchomy rozkład przewidujący różne przedziały godzin startu zadań w poszczególnych dniach zgodnie ?z grafikiem. Pani Wanda otrzymała miesięczny grafik, zgodnie z którym ma pracować w sposób podany w tabeli 4.

Takie zaplanowanie czasu pracy w ruchomym rozkładzie też jest prawidłowe i nie narusza odpoczynku dobowego pracownicy. ?W żadnym z dni, w których pani Wanda ponownie rozpocznie ?pracę w poprzedniej niezakończonej dobie pracowniczej, ?nie dojdzie do pracy w nadgodzinach.