Z udziału w Pracowniczym Programie Emerytalnym pracownik będzie mógł zrezygnować, ale wymagać to będzie od niego pewnych działań.

Czytaj także: Pracownicze Plany Kapitałowe: oszczędności na przyszłość dla milionów Polaków

Czym są Pracownicze Plany Kapitałowe

Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) to system oszczędzania, stworzony w celu systematycznego gromadzenia oszczędności przez pracownika. Regulacje prawne dotyczące tego zagadnienia są uregulowań w ustawie z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych. Zgodnie z nimi pracodawca zawiera w imieniu i na rzecz zatrudnionych pracowników umowę o prowadzenie PPK. Co do zasady jest ona zawierana z instytucją finansową wybraną przez pracodawcę.

Uwaga! Instytucja finansowa, z którą pracodawca zawrze umowę o prowadzenie PPK, ma za zadanie poinformować osoby zatrudnione o warunkach uczestnictwa w PPK, w tym o możliwości zamiany oraz o obowiązkach i uprawnieniach pracodawcy oraz osoby zatrudnionej związanych z uczestnictwem w PPK.

Wybrana przez pracodawcę instytucja utworzy rachunki dla wszystkich pracowników. Będą one zasilane comiesięcznymi wpłatami zarówno pracownika, jak i pracodawcy, a dodatkowo dopłatami od państwa. Co ważne, wpłaty po stronie pracownika i pracodawcy będą naliczane procentowo na podstawie wynagrodzenia brutto pracownika, zaś wpłaty po stronie pracodawcy nie będą stałe i nie będą w żaden sposób zależeć od wysokości jego wynagrodzenia. Składki, które będą zasilać konto pracownika, będą naliczane i przekazywane bezpośrednio przez pracodawcę. W praktyce pracownik otrzyma mniejszą wypłatę, ale nie będzie on zobowiązany do wykonywania wpłat samodzielnie.

Uwaga! Wpłaty na konto PPK będą pochodzić z trzech źródeł: od pracodawcy, pracownika i z budżetu państwa. Państwo zasili jednorazowo rachunek wpłatą powitalną w wysokości 250 zł, co roku wpłaci również na rachunek pracownika 240 zł tzw. dopłaty rocznej, ale tylko przy spełnieniu odpowiednich warunków.

Zgodnie z art. 22 pkt 4 ustawy o PPK instytucja finansowa, z którą pracodawca zawrze umowę dotyczącą PPK, będzie miała obowiązek przekazywania do ostatniego dnia lutego każdego roku w postaci elektronicznej lub na wniosek pracownika w postaci papierowej roczną informację o wysokości środków na jego rachunku PPK. Sam pracownik nie może wybrać instytucji finansowej, która będzie zarządzać jego kapitałem. Za wybór ten odpowiada wyłącznie pracodawca. Dokonuje go w porozumieniu z zakładową organizacją związkową działającą w tym podmiocie zatrudniającym lub też jeżeli w podmiocie zatrudniającym nie działa zakładowa organizacja związkowa, pracodawca wybiera instytucję finansową, z którą zostanie zawarta umowa o zarządzanie PPK, w porozumieniu z reprezentacją osób zatrudnionych wyłonioną w trybie przyjętym w danym podmiocie zatrudniającym (art. 7 pkt 4 ustawy o PPK).

Obowiązki pracodawców

Tworzenie Pracowniczych Planów Kapitałowych będzie odbywało się systematycznie i etapowo. Zgodnie z art. 134 pkt 1 ustawy o PPK przewiduje się stopniowe włączanie kolejnych grup pracodawców, rozpoczynając od największych pracodawców, a kończąc na najmniejszych podmiotach. Cały proces ma się rozpocząć w lipcu 2019, a zakończyć w styczniu 2021 roku. Docelowo każdy pracodawca będzie miał obowiązek utworzenia PPK.

Zgodnie z ustawowym założeniem etapy wdrożenia PPK będą odbywać się następująco:

1) od 1 lipca 2019 r. – podmioty zatrudniające co najmniej 250 osób (według stanu na 31 grudnia 2018 r.)

2) 2.od 1 stycznia 2020 r. – podmioty zatrudniające co najmniej 50 osób (według stanu na 30 czerwca 2019 r.)

3) od 1 lipca 2020 r. – podmioty zatrudniające co najmniej 20 osób (według stanu na 31 grudnia 2019 r.)

4) od 1 stycznia 2021 r. – zobowiązane będą pozostałe podmioty oraz osoby zatrudnione w jednostkach sektora finansów publicznych.

Na pracodawcy spoczywa więc obowiązek wyboru instytucji finansowej, która będzie zarządzać Pracowniczymi Planami Kapitałowymi. Utworzenie PPK jest obowiązkowe dla wszystkich pracowników, którzy w danej firmie są zatrudnieni co najmniej 3 miesiące. Do okresu zatrudnienia wlicza się okresy zatrudnienia z poprzednich 12 miesięcy, które miały miejsce u danego pracodawcy.

Wysokość wpłat

W porównaniu ze stałymi wpłatami, które będą finansowane przez państwo, te uiszczane przez pracownika i pracodawcę będą zależeć od wysokości wynagrodzenia pracownika. W przypadku pracodawcy podstawowa wpłata, która powinna być przez niego uiszczana, wynosi 1,5 proc. wynagrodzenia brutto pracownika. Podmiot zatrudniający może jednak zadeklarować większą wpłatę (określaną jako dodatkową). Może ona wynosić maksymalnie 2,5 proc. wynagrodzenia pracownika. Co ważne, może być ona różnicowana w zależności od długości okresu zatrudnienia u danego pracodawcy albo na podstawie postanowień regulaminu wynagrodzeń lub układu zbiorowego pracy obowiązujących w podmiocie zatrudniającym (art. 26 pkt 3 ustawy o PPK).

Uwaga! Pracodawca może w każdej chwili zrezygnować z dokonywania wpłaty dodatkowej lub też zmienić jej wysokość. Zmieniona wysokość obowiązuje od miesiąca następującego po miesiącu, w którym została dokonana zmiana (art. 26 pkt 4 ustawy o PPK).

W przypadku pracownika wpłata podstawowa wynosi co do zasady 2 proc. wynagrodzenia. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy wynagrodzenie uczestnika PPK jest niskie i nie przekracza w danym miesiącu 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia. Wówczas co do zasady wpłata podstawowa może być mniejsza niż 2 proc. , ale nie niższa niż 0,5 proc.

I tu podobnie, jak w przypadku wpłaty dodatkowej po stronie pracodawcy, również sam pracownik może zadeklarować dodatkową sumę, a wysokość tej wpłaty nie może być wyższa niż 2 proc. wynagrodzenia.

Podmiot zatrudniający ma obowiązek poinformowania uczestnika PPK o możliwości zadeklarowania wpłaty dodatkowej oraz o możliwości obniżenia wysokości wpłaty podstawowej. Jeśli pracownik podejmie decyzję, że nie chce już dokonywać dodatkowych wpłat lub też chce zmienić jej wartość, ma obowiązek poinformowania pracodawcy i zadeklarowania nowej stopy procentowej składki na PPK. Zmieniona wysokość wpłaty dodatkowej lub rezygnacja z jej dokonywania obowiązuje od miesiąca następującego po miesiącu, w którym uczestnik PPK złożył zmianę deklaracji.

Rezygnacja z Programu

Wszyscy pracownicy pomiędzy 18. a 55. rokiem życia co do zasady będą zapisywani przez swoich pracodawców do uczestnictwa w PPK, proces ten będzie automatyczny. Ustawodawca jednak jasno określa, że uczestnictwo w PPK jest dobrowolne (art. 23 pkt 1 ustawy o PPK). Każdy pracownik ma więc możliwość zrezygnowania z tej formy oszczędzania. Aby jednak tego dokonać, konieczne będzie złożenie odpowiedniej deklaracji. Ministerstwo Finansów przygotowało projekt rozporządzenia w sprawie deklaracji rezygnacji z dokonywania wpłat do pracowniczego planu kapitałowego, które określa wzór deklaracji rezygnacji z dokonywania wpłat do Pracowniczego Planu Kapitałowego oraz szczegółowy zakres zawartych w niej danych. Składa się ona z dwóch części. W pierwszej z nich pracownik będzie miał obowiązek podać swoje dane oraz dane podmiotu zatrudniającego, w drugiej zaś znaleźć można szereg oświadczeń, które pracownik musi podpisać odręcznie.

Uwaga! Złożenie rezygnacji z PPK jest terminowe. Jeśli pracownik nadal nie będzie chciał uczestniczyć w PPK, będzie musiał składać deklarację o rezygnacji co 4 lata. Pracodawca będzie miał obowiązek co 4 lata informować o ponownym dokonywaniu wpłat (art. 23 pkt 5 ustawy o PPK).

Rezygnacja z dokonywania wpłat do PPK nie wymaga zmiany umowy o prowadzenie PPK. Po złożeniu deklaracji przez pracownika, pracodawca powinien poinformować o tym fakcie wybraną instytucję finansową niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia złożenia deklaracji. Co ważne, w miesiącu, w którym pracownik złożył deklarację o rezygnacji, pracodawca nie dokonuje wpłaty do PPK – jeśli rezygnacja z PPK nastąpiła po przekazaniu wpłaty za dany miesiąc, wówczas podlega ona zwrotowi. Uczestnik, który złożył rezygnację, będzie mógł w każdej chwili przystąpić ponownie do programu.

Podsumowując, każdy podmiot zatrudniający ma obowiązek utworzenia Pracowniczych Planów Kapitałowych. W przypadku pracowników uczestnictwo w tym systemie jest dobrowolne i w każdej chwili mogą oni z niego zrezygnować, jednak aby tego dokonać, muszą złożyć odpowiednią deklarację. W przypadku pracodawców tworzenie PPK jest obowiązkowe, a niedopełnienie obowiązków związanych z PPK – podlega karze grzywny w wysokości od 1000 zł do 1 000 000 zł.

W założeniu Pracownicze Plany Kapitałowe mają ułatwić oszczędzanie pracownikom, którzy to będą mogli wykorzystać zgromadzone środki po 60. roku życia. Wdrożenie tego programu może nie tylko znacznie zwiększyć bezpieczeństwo finansowe, lecz także wpłynąć na rozwój przedsiębiorstw, a w dalszej perspektywie może mieć wpływ na rozwój gospodarczy.

Autorka jest ekspertem wFirma.pl