Ciąża powodem odsunięcia od pracy

Pracownica dostarczyła zaświadczenie lekarskie, że z powodu ciąży nie może wykonywać pracy na dotychczasowym stanowisku. Czy trzeba ją przenieść na inne? Co zrobić, jeśli takie przeniesienie jest niemożliwe lub za drogie dla firmy? – pyta czytelnik.

Szef musi zastosować się do orzeczenia lekarza i zmienić warunki pracy tak, aby ciężarna mogła ją wykonywać. Ma prawo także przenieść ją na inną posadę albo zwolnić ze świadczenia pracy. Na tych zmianach podwładna nie może stracić finansowo.

Lekarz orzeka...

Z pytania wynika, że kobieta przedstawiła zaświadczenie stwierdzające przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania dotychczasowej pracy ?z uwagi na ciążę. Orzeczenie takie powinien wystawić lekarz sprawujący opiekę profilaktyczną nad pracownicą zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia i opieki społecznej z 30 maja 1996 r. ?w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w kodeksie pracy (DzU nr 69, poz. 332 ze zm.). W wydawanych dokumentach lekarze z reguły podają też konkretne zalecenia dla zatrudniającego ciężarną.

...a pracodawca wykonuje

Niezwłocznie po otrzymaniu takiego zaświadczenia szef powinien:

Te modyfikacje wprowadza na czas określony w zaświadczeniu. Jest ono wiążące dla firmy i nie podlega weryfikacji przez innego lekarza.

Pracodawca musi wykonać zalecenia medyka nawet wtedy, gdyby ciężarna wyraziła pisemną zgodę na zachowanie dotychczasowego stanowiska albo sama wystąpiła z wnioskiem o pozostawienie jej na tej posadzie. Przychylając się do takiej prośby, przełożony popełni wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Naraża się przez to na grzywnę od 1 tys. do 30 tys. zł (art. 281 pkt 5 k.p.).

Po obniżce dodatek

Jeżeli zmiana warunków pracy na dotychczasowym stanowisku, skrócenie czasu pracy albo przeniesienie do innych zadań spowoduje obniżkę pensji podwładnej, przysługuje jej comiesięczny dodatek. Liczy się go na zasadach z rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. ?w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (DzU ?nr 62, poz. 289 ze zm., dalej rozporządzenie). Zgodnie z jego § 7 ust. 2 wynagrodzenie do celów ustalenia dodatku wyrównawczego oblicza się według zasad dla wynagrodzenia urlopowego, z tą różnicą, że tu brane są pod uwagę także składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy dłuższe niż miesiąc.

Sposób liczenia wynagrodzenia urlopowego określa rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu za urlop (DzU nr 2, poz. 14 ze zm.).

Dodatek wyrównawczy to różnica między wynagrodzeniem z okresu poprzedzającego zmianę warunków albo przeniesieniem a tym przysługującym po tej modyfikacji. Jeżeli kobieta otrzymuje stałe wynagrodzenie, do obliczeń przyjmuje się pensję z miesiąca poprzedzającego nabycie prawa do dodatku, samo zaś wyliczenie dopłaty jest stosunkowo proste.

Przykład

Na podstawie zaświadczenia lekarskiego pracodawca przeniósł panią Alicję będącą ?w ciąży do innej pracy ?z początkiem marca. ?Jej wynagrodzenie miesięczne jest stałe i za luty wyniosło 3567,80 zł. Po przeniesieniu zmalało do 3123,45 zł. Za cały okres przesunięcia podwładnej przysługuje miesięczny dodatek wyrównawczy 444,35 zł (3567,80 zł – 3123,45 zł).

W tym wypadku dodatek zmniejsza się za każdy dzień, kiedy kobiecie nie przysługuje wynagrodzenie, bo np. choruje.

Jeżeli natomiast wynagrodzenie pracownicy określone jest stawką godzinową albo za inny okres krótszy niż miesiąc lub obejmuje składniki zmienne wypłacane za okresy nie dłuższe niż miesiąc, podstawę dodatku wyrównawczego stanowi wynagrodzenie za jeden dzień z okresu sprzed zmiany warunków/przeniesienia.

Aby go ustalić, wynagrodzenie określone według zasad przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego dzieli się przez liczbę dni kalendarzowych, za które ono przysługiwało. Chcąc tu ustalić dodatek za miesiąc, od kwoty stanowiącej iloczyn stawki za jeden dzień sprzed zmiany (obliczonej według podanych zasad) i liczby dni, za które kobiecie przysługiwało wynagrodzenie po modyfikacji, szef ?powinien odjąć wynagrodzenie przysługujące ciężarnej po zmianie.

Przykład

Po koniec marca pani Kamila przedstawiła zaświadczenie, ?że z uwagi na ciążę nie może wykonywać dotychczasowej pracy. Od 1 kwietnia szef przeniósł ją na inne stanowisko, odpowiadające zaleceniom lekarza. Spowodowało to jednak spadek poborów  z 25 zł/godz. przed przeniesieniem ?do 20 zł/godz. Na nowej ?posadzie nie ma też premii miesięcznej, którą poprzednio dostawała.

W ciągu trzech miesięcy przed przeniesieniem wynagrodzenie pani Kamili wyniosło 12 400 zł. ?W tym czasie otrzymała też premie – łącznie 2987,60 zł. ?Przez trzy miesiące pracowała ?62 dni.

Chcąc ustalić dodatek wyrównawczy, pracodawca powinien:

15 387,60 zł : 62 dni = 248,19 zł,

W związku z przeniesieniem ?na niżej płatne stanowisko ?pani Kamili należy się ?co miesiąc 1851,99 zł dodatku wyrównawczego.

Kiedy zasady ekwiwalentowe

W przeciwieństwie do wynagrodzenia urlopowego w podstawie dodatku wyrównawczego uwzględnia się też składniki przysługujące za okresy dłuższe niż miesiąc. Tu podstawę dodatku stanowi wynagrodzenie za jeden dzień z okresu poprzedzającego zmianę/przeniesienie liczone według zasad przy ekwiwalencie za urlop wypoczynkowy, ?z tym że wynagrodzenie ?to dzieli się przez liczbę dni, za które przysługiwało.

Ważne przepisy

Szef kieruje się przede wszystkim zaleceniami otrzymanymi w zaświadczeniu lekarskim, a także przepisami:

Czasami leniwie do porodu

Jeżeli szef nie może dostosować warunków pracy do wymogów czy przenieść ciężarnej do innych, odpowiadających jej zadań, zwalnia ją ze świadczenia pracy na czas określony w zaleceniu. Pracownicy przysługuje wtedy dotychczasowe wynagrodzenie liczone tak jak urlopowe. Z tą jednak różnicą, że składniki ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym miało miejsce zwolnienie (§ 5 rozporządzenia o wynagrodzeniach).