Ważne kto płaci za szkody

Tak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 15 stycznia 2014 r. (I SA/Po 550/13).

Stan faktyczny

We wniosku o interpretację spółka z branży energetycznej wskazała, że ?w związku z charakterem prowadzonej działalności – mimo zachowania najwyższych standardów bezpieczeństwa oraz dozoru – nie może zapobiec występowaniu nieprzewidzianych zdarzeń. W konsekwencji jest zmuszona ponosić odpowiedzialność cywilną za szkody powstałe w związku z prowadzoną działalnością.

W celu zminimalizowania ryzyka finansowego związanego z możliwością wystąpienia szkód, firma zawiera umowy ubezpieczenia. Z opisu stanu faktycznego wynikało, że zgodnie z postanowieniami umowy ubezpieczenia, dla szkód rzeczowych oraz innych wskazanych wprost w umowie, została określona tzw. franszyza redukcyjna. Jest to ustalona kwotowo lub procentowo w umowie ubezpieczenia wartość, którą każdorazowo potrąca się z odszkodowania należnego każdemu poszkodowanemu z tytułu naprawienia szkody. W konsekwencji istnienia franszyzy redukcyjnej, ubezpieczyciel wypłaca odszkodowanie z potrąceniem kwoty obejmującej franszyzę, określonej procentowo bądź kwotowo. W przypadku gdy odszkodowanie nie przekracza franszyzy redukcyjnej, ubezpieczyciel nie jest zobowiązany do wypłaty odszkodowania. Wypłata następuje wówczas przez spółkę.

Podatniczka zapytała, czy kwoty odszkodowań z tytułu ubezpieczenia majątkowego wypłacane przez nią w wysokości wynikającej z zastosowania franszyzy redukcyjnej są objęte zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT. Sama uważała, że tak. W konsekwencji, zdaniem spółki, nie ma ona obowiązku wystawienia osobom, którym odszkodowanie jest wypłacane, informacji PIT-8C.

Fiskus nie potwierdził tego stanowiska. Odpowiedział, że wypłacane przez firmę kwoty nie korzystają ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT. Dlatego, jeśli wypłacone odszkodowanie nie jest związane ze szkodami dotyczącymi składników majątku wykorzystywanych w prowadzonej przez osoby fizyczne działalności gospodarczej, firma musi sporządzić PIT-8C. W pozostałych przypadkach, tj. gdy wypłacone odszkodowanie związane jest ze szkodami dotyczącymi składników majątku związanych z prowadzoną przez osoby fizyczne działalnością gospodarczą – takiego obowiązku nie ma. Zdaniem organu, środki wypłacone tytułem franszyzy nie korzystają ze zwolnienia, bo nie są wypłacane przez towarzystwo ubezpieczeniowe z tytułu zawartego ubezpieczenia.

Rozstrzygnięcie

Płatnik zaskarżył interpretację, ale przegrał. Wojewódzki Sąd Administracyjny ?w Poznaniu nie zgodził się, że wypłata odszkodowania przez skarżącą do wysokości objętej franszyzą redukcyjną jest przewidziana w umowie ubezpieczenia. ?W jego ocenie umowa ta określa jedynie, że ubezpieczyciel nie odpowiada za szkodę do określonej wysokości (w przypadku franszyzy integralnej) albo też umniejsza odszkodowanie o określoną kwotę (w przypadku franszyzy redukcyjnej). A to nie jest równoznaczne z tym, że umowa ubezpieczenia nakłada na sprawcę ubezpieczonego obowiązek zapłaty tej kwoty na rzecz poszkodowanego. Wypłata do wysokości franszyzy czy też w wysokości franszyzy, nie wynika ?z umowy ubezpieczenia.

Potwierdzając stanowisko fiskusa, sąd się nie zgodził, że przeczy ono racjonalności ustawodawcy i spójności systemu podatkowego. Wręcz przeciwnie, takie podejście powoduje równe traktowanie podmiotów uzyskujących odszkodowanie. Zwolnieniu z art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT podlegają tylko te kwoty, które zostały wypłacone przez ubezpieczyciela z tytułu zawartego ubezpieczenia.

Za chybiony sąd uznał też zarzut spółki, że fiskus nie odniósł się do tego czy sporne kwoty nie mogą korzystać ze innego zwolnienia, tj. przewidzianego ?w art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy o PIT. W swoim wniosku spółka nie pytała o nie, więc organ nie miał obowiązku zajmować się tą kwestią.

Zdaniem eksperta:

Jan Czerwiński, menedżer z kancelarii DZP Domański Zakrzewski Palinka sp.k.

Komentując wskazane orzeczenie, warto zwrócić uwagę na dwie kwestie. Pierwsza z nich to prawidłowość wykładni przyjętej przez WSA w Poznaniu. W doktrynie prawa podatkowego podnosi się, że art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT odnosi się do kwot wypłacanych przez ubezpieczycieli na podstawie umów ubezpieczenia. W konsekwencji jego zakres nie obejmuje wszelkich świadczeń odszkodowawczych, ale te, których podstawą są umowy ubezpieczeń majątkowych lub osobowych. W tym kontekście możliwość objęcia kwoty franszyzy redukcyjnej zakresem tego zwolnienia może budzić wątpliwości, ?pomimo że wypłacana kwota franszyzy została określona w umowie ubezpieczenia.

Druga kwestia to zakres wydanej interpretacji i rozstrzygnięcie sądu dotyczące zarzutu niezbadania przez organ podatkowy kwestii ewentualnego stosowania innych przepisów podatkowych niż te, które zostały wskazane we wniosku o interpretację. W orzecznictwie sądów administracyjnych prezentowany jest zasadniczo pogląd, że zakres interpretacji wyznaczany jest przez wnioskodawcę poprzez sformułowanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) oraz pytań skierowanych do organu wydającego interpretację. Zasadne wydaje się zatem stwierdzenie, że wobec zadania wąskiego pytania, dotyczącego wyłącznie jednego, konkretnego przepisu ustawy o PIT, organ podatkowy miał podstawy, aby nie analizować innych, możliwych do zastosowania w przedstawionym stanie faktycznym przepisów ustawy podatkowej.

Nie zmienia to faktu, że w stanie faktycznym wskazanym we wniosku istniały uzasadnione podstawy do objęcia przynajmniej części wypłacanych kwot franszyzy innym zwolnieniem podatkowym, tj. zwolnieniem wynikającym z art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy ?o PIT.