Jak usprawiedliwić nieobecność

Każda osoba wezwana w charakterze świadka w postępowaniu cywilnym ma obowiązek stawić się w sądzie. Za nieusprawiedliwione niestawiennictwo sąd skaże świadka na grzywnę, po czym wezwie go powtórnie. W przypadku ponownego niestawiennictwa skaże go na ponowną grzywnę i może zarządzić jego przymusowe sprowadzenie (art. 274 ?§ 1 k.p.c.).

Tylko lekarz sądowy

Dość często przyczyną absencji świadka-przedsiębiorcy na rozprawie cywilnej jest choroba. Zgodnie z art. 2141 §1 k.p.c. usprawiedliwienie niestawiennictwa z powodu choroby stron, ich przedstawicieli ustawowych, pełnomocników, świadków i innych uczestników postępowania wymaga przedstawienia zaświadczenia potwierdzającego niemożność stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie sądu, wystawionego przez lekarza sądowego. Nie wystarczy zatem zaświadczenie wystawione przez dowolnego lekarza.

Kiedy przyjmuje

Należy wskazać, że na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z 15 sierpnia 2007 r. o lekarzu sądowym (DzU z 2007 r. nr 123, poz. 849 z późn. zm.) lekarzem sądowym jest lekarz, z którym prezes sądu okręgowego zawarł umowę o wykonywanie czynności lekarza sądowego. W konsekwencji informację ?o miejscach, dniach i godzinach przyjęć lekarzy sądowych, wraz z ich imieniem i nazwiskiem oraz numerem telefonu, można uzyskać w sądach okręgowych i w okręgowych izbach lekarskich.

Mogłoby się wydawać, że zaświadczenie od lekarza sądowego dotyczy wyłącznie świadków, którzy są w stanie dotrzeć o własnych siłach do gabinetu celem uzyskania usprawiedliwienia, a więc świadkowi przebywającemu w szpitalu wystarczy pismo ze szpitala. ?W rzeczywistości tak nie jest.

Zaświadczenie ?po zbadaniu

Zasadą jest, że lekarz sądowy wystawia zaświadczenie po uprzednim osobistym zbadaniu świadka i po zapoznaniu się z dostępną dokumentacją medyczną. Jeżeli stan zdrowia świadka uniemożliwia stawienie się na badanie, lekarz sądowy przeprowadza badanie i wydaje zaświadczenie ?w miejscu pobytu tej osoby. ?W przypadku pobytu świadka w szpitalu, hospicjum stacjonarnym albo innym zakładzie opieki zdrowotnej, przeznaczonym dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych świadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonym, stałym pomieszczeniu, lekarz sądowy może wydać zaświadczenie na podstawie udostępnionej dokumentacji, bez osobistego badania uczestnika postępowania. Przyczynę odstąpienia od osobistego badania lekarz sądowy wskazuje w zaświadczeniu (art. 12 ustawy).

Świadek powinien pamiętać, że zaświadczenie może być wystawione po okazaniu wezwania lub zawiadomienia organu uprawnionego bądź po złożeniu oświadczenia o otrzymaniu wezwania lub zawiadomienia i okazaniu dokumentu potwierdzającego tożsamość.

Prośba o inny termin

Często zdarza się, że świadek-przedsiębiorca nie może stawić się w sądzie z innych przyczyn niż choroba, np. z powodu wyjazdu służbowego czy wcześniej zaplanowanego urlopu. W takiej sytuacji konieczne jest zawiadomienie sądu o zaistniałej sytuacji z prośbą o wezwanie na inny termin. W zdecydowanej większości przypadków sądy przychylają się do przełożenia przesłuchania – tym samym świadek unika grzywny.

PRZYKŁAD

Niekiedy złożenie zeznań w sądzie budzi zniechęcenie w związku ?z koniecznością odbycia dalekiej podróży, np. przedsiębiorca mieszkający w Suwałkach zostaje wezwany do sądu w Jeleniej Górze. Jeśli wykona on nałożone zobowiązanie, będzie uprawniony do zwrotu kosztów przejazdu oraz rekompensaty utraconych zarobków. Nie ulega wątpliwości, że taka wyprawa może powodować szereg różnego rodzaju komplikacji zarówno w życiu zawodowym, jak i osobistym. W takiej sytuacji świadek może wysłać pismo do sądu z prośbą o przeprowadzenie przesłuchania przez sąd w miejscu zamieszkania, w ramach pomocy sądowej. Oczywiście taki wniosek należy uzasadnić.

Pomimo że procedura cywilna nie przewiduje tego rodzaju inicjatywy po stronie świadka – w większości przypadków właściwie umotywowane wnioski są uwzględniane. Może się więc okazać, że proste pismo zredukuje czas potrzebny na przesłuchanie ?z dwóch dni do jednej godziny.

Świadek-przedsiębiorca, jeśli wie, że nie stawi się w sądzie, a jednocześnie chce uniknąć grzywny, powinien zawiadomić sąd o swojej absencji i jej przyczynach na piśmie przed wyznaczonym terminem rozprawy. Jeśli do rozprawy pozostało niewiele czasu, poza nadaniem pisma pocztą, warto je wysłać również faksem albo zadzwonić, informując o nieobecności.

Jeśli sąd na rozprawie będzie dysponował potwierdzeniem doręczenia wezwania, a jednocześnie nie będzie powiadomiony o usprawiedliwieniu świadka-przedsiębiorcy, wymierzy mu grzywnę. Świadek w ciągu tygodnia od daty doręczenia mu postanowienia skazującego go na grzywnę lub na pierwszym posiedzeniu, na które zostanie wezwany, może usprawiedliwić swoje niestawiennictwo. ?W przypadku usprawiedliwienia niestawiennictwa sąd zwolni świadka od grzywny i przymusowego doprowadzenia.

Tomasz ?Poznański, adwokat

Kodeks postępowania cywilnego daje niektórym osobom prawo do odmowy składania zeznań. Na podstawie art. 261 § 1 k.p.c. nikt nie ma prawa odmówić zeznań ?w charakterze świadka, z wyjątkiem małżonków stron, ich wstępnych, zstępnych ?i rodzeństwa oraz powinowatych w tej samej linii lub stopniu, jak również osób pozostających ze stronami w stosunku przysposobienia. Prawo odmowy zeznań trwa ?po ustaniu małżeństwa lub rozwiązaniu stosunku przysposobienia. Należy podkreślić, ?że powyższe sytuacje nie usprawiedliwiają niestawiennicta w sądzie. Tak więc osoba, która zamierza skorzystać z prawa odmowy zeznań prawa ma obowiązek stawić się ?na rozprawie i złożyć stosowne oświadczenie. W przypadku nieusprawiedliwionego niestawiennictwa naraża się na grzywnę.