Osoby fizyczne działające jako wspólnicy spółek osobowych prawa handlowego nierzadko spotykają się z sytuacją, ?w której konieczne jest pozyskanie dodatkowych środków finansowych dla potrzeb bieżącej działalności takiej spółki. Najprostszym, i – jak się pozornie wydaje – najmniej skomplikowanym, a także często najtańszym w pozyskaniu źródłem finansowania może okazać się kapitał prywatny wspólnika zaangażowanego ?w prowadzenie spółki. Osobowe spółki prawa handlowego (spółka jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna) mają prawo – zgodnie z regulacjami kodeksu spółek handlowych – nabywać we własnym imieniu prawa oraz zaciągać zobowiązania. Tym samym brak jest przeszkód, aby osobowa spółka prawa handlowego była stroną umowy pożyczki.

Powstaje zatem pytanie o to, jakie są zasady opodatkowania otrzymywanych przez pożyczkodawcę przychodów ?w formie odsetek od udzielonej pożyczki i czy możliwe jest zaliczanie przez spółkę płaconych przez nią odsetek do kosztów uzyskania przychodów.

Za koszty podatkowe uznaje się koszty poniesione w celu uzyskania przychodów bądź zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów z wyjątkiem wydatków, które nie są uznawane za takie koszty ?(art. 22 ust. 1 ustawy o PIT). ?W tym negatywnym katalogu wydatków, które nie mogą być zaliczone w ciężar kosztów uzyskania przychodów, znalazły się odsetki od kapitału włożonego przez podatnika w źródło przychodów (art. 23 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT). Kierując się zasadą, zgodnie z którą spółka osobowa nie jest podatnikiem podatku dochodowego, natomiast podatnikami takimi są jej wspólnicy, należy stwierdzić, że wspólnik udzielający spółce pożyczki, w części, w jakiej uczestniczy w spółce, udziela tej pożyczki niejako sam sobie. Zatem wspólnik nie może zaliczyć w ciężar przypadających na niego kosztów uzyskania przychodów zapłaconych przez spółkę odsetek. Udzielona przez wspólnika spółce pożyczka w tej części powinna bowiem być kwalifikowana jako kapitał włożony przez podatnika w źródło przychodów. Pogląd ten znajduje potwierdzenie w interpretacjach organów podatkowych, m.in. w piśmie Izby Skarbowej w Katowicach z 20 grudnia 2013 r. (IBPBI/1/415-985/13/JS).

Z drugiej strony trzeba się ?w tym miejscu zastanowić, czy odsetki otrzymane przez wspólnika spółki z tytułu udzielenia tej spółce pożyczki są dla niego przychodem i czy podlegają opodatkowaniu. W art. 9 ust. 1 ustawy o PIT została ustalona tzw. zasada powszechności opodatkowania, w świetle której opodatkowaniu podlegają wszelkiego rodzaju dochody (z wyjątkiem wymienionych ?w tym przepisie). Z kolei w myśl art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się odsetki od pożyczek. Tym samym, niezależnie od szczególnego trybu udzielenia przez wspólnika pożyczki spółce osobowej, nie ma wątpliwości, że otrzymane przez wspólnika odsetki są dla niego przychodem z kapitałów pieniężnych. Te zaś podlegają opodatkowaniu według ryczałtowej stawki 19 proc. Co więcej, jak wskazują organy podatkowe, przychód ten należy ustalać jako całość otrzymanych przez wspólnika odsetek. Pogląd ten potwierdziła m.in. Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 20 grudnia 2013 r. (IBPBI/1/415-986/13/JS).

Niezależnie od skutków udzielenia przez wspólnika pożyczki spółce, jakie powstają na gruncie PIT, należy pamiętać o tym, aby pożyczkę taką opodatkować podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Pożyczkę udzieloną spółce osobowej przez wspólnika uznaje się za zmianę umowy spółki. Oznacza to, że czynność taka podlega opodatkowaniu PCC według stawki 0,5 proc., nie zaś – jak w przypadku standardowych umów pożyczki – według stawki 2 proc.

Autor jest doradcą podatkowym