Coraz wyższe opłaty z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości to spory wydatek dla użytkowników wieczystych. Wysokość opłaty uzależniona jest od celu, na jaki nieruchomość została oddana w użytkowanie, przy czym najwięcej z tego tytułu płacą przedsiębiorcy wykorzystujący grunt w celach gospodarczych. Aby uniknąć tych kosztów, należy rozważyć przekształcenie posiadanego prawa w prawo własności nieruchomości.

Najpierw wniosek

W celu przekształcenia nieruchomości we własność należy złożyć wniosek do organu administracyjnego, w zależności od tego, czy nieruchomość podlega Skarbowi Państwa, czy samorządowi (np. miastu stołecznemu Warszawa). Zgodnie z ustawą z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (DzU z 2004 r. nr 261, poz. 2603 z późn. zm.) z żądaniem przekształcenia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo własności nieruchomości mogą wystąpić osoby fizyczne i prawne będące właścicielami lokali, których udział w nieruchomości wspólnej obejmuje prawo użytkowania wieczystego, a także spółdzielnie mieszkaniowe będące właścicielami budynków mieszkalnych lub garaży oraz ich następcy prawni.

Należy pamiętać, że w przypadku, gdy nieruchomość zabudowana jest budynkiem wielolokalowym lub garażami, a współużytkownikami wieczystymi są właściciele mieszkań lub garaży, a zatem, gdy użytkownikiem wieczystym nieruchomości jest większa liczba podmiotów, z wnioskiem o przekształcenie powinni wystąpić wszyscy współużytkownicy wieczyści (do wszczęcia postępowania wystarczające jest, żeby stosowne wnioski złożyli współużytkownicy wieczyści, których suma udziałów wynosi co najmniej połowę).

Nie dla wszystkich

Z możliwości przekształcenia wyłączone są nieruchomości oddane w użytkowanie wieczyste Polskiemu Związkowi Działkowców, państwowym i samorządowym osobom prawnym, a także spółkom handlowym, w odniesieniu do których Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego jest podmiotem dominującym, podmiotom, wobec których toczy się postępowanie administracyjne mające na celu nabycie nieruchomości lub jej części pod inwestycję na cel publiczny.

Gdy w stosunku do nieruchomości nie toczy się żadne postępowanie sądowe ani nie zostały zgłoszone roszczenia reprywatyzacyjne, innymi słowy, jeśli zgoda na przekształcenie użytkowania wieczystego we własność jest bezsporna, należy złożyć odpowiedni wniosek na formularzu urzędowym wraz z załącznikami w wydziale gospodarki nieruchomościami. Obok danych wnioskodawcy wniosek taki powinien zawierać informacje dotyczące okresu użytkowania wieczystego nieruchomości przez wnioskodawcę oraz jego poprzedników prawnych wraz z podaniem podstawy prawnej, na którą powołuje się wnioskodawca, oraz wskazania dokumentu, tj. umowy notarialnej, decyzji administracyjnej lub orzeczenia sądu.

Ile trzeba zapłacić

Niezbędne jest również dokładne określenie nieruchomości, której dotyczy wniosek. Podlega on opłacie skarbowej w wysokości 10 zł, płatnej przy jego składaniu (oryginał dowodu wpłaty należy dołączyć do wniosku). Jeżeli występuje wielu współużytkowników wieczystych, wystarczy, jeśli opłatę uiści jeden z nich.

Kolejną opłatą, o której należy pamiętać, jest opłata z tytułu przekształcenia, której wysokość stanowi wartość prawa własności pomniejszona o wartość prawa użytkowania wieczystego przekształcanej nieruchomości. Obie wartości wyceniane są przez rzeczoznawcę majątkowego. Wysokość opłaty określa się w decyzji administracyjnej.

Możliwe są bonifikaty

Przekształcającym nieruchomość mogą przysługiwać indywidualnie ustalane bonifikaty. Wówczas dane dotyczące możliwości prawa do bonifikaty również należy umieścić we wniosku. Uprawnienie to dotyczy użytkowników wieczystych nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków, którym to przysługuje zniżka w wysokości 50 proc. opłaty. Ponadto na bonifikatę mogą liczyć także spółdzielnie mieszkaniowe oraz użytkownicy wieczyści, którym oddano nieruchomość w użytkowanie wieczyste w zamian za wywłaszczenie lub przejęcie nieruchomości gruntowej na rzecz Skarbu Państwa na podstawie innych tytułów prawnych przed 5 grudnia 1990 r., oraz ich następcom prawnym. Organ właściwy do wydania decyzji może również udzielić tzw. bonifikaty uznaniowej, jeśli uzyska zgodę wojewody w formie zarządzenia. Co istotne, w przypadku, gdy wnioskodawcy przysługują bonifikaty z kilku tytułów, stosuje się jedną bonifikatę – najkorzystniejszą dla wnioskodawcy.

Da się rozłożyć na raty

Ponadto na wniosek użytkownika wieczystego opłatę za przekształcenie prawa rozkłada się na raty, na czas nie krótszy niż 10 lat i nie dłuższy niż 20 lat (chyba że wnioskodawca wystąpi o okres krótszy niż 10 lat). Rozłożenie na raty może być problematyczne w przypadku, gdy nieruchomość obciążona jest ograniczonym prawem rzeczowym, np. hipoteką, jednak podstawą decyzji o przekształceniu powinna być przede wszystkim indywidualna analiza przypadku.

—Anna Dylewska, prawnik ?w kancelarii Taylor Wessing e|n|w|c w Warszawie