- Od 16 stycznia chcemy podpisać umowę-zlecenie z własnym pracownikiem przebywającym na urlopie wychowawczym. Wynagrodzenie ze zlecenia (2000 zł) będzie płatne co miesiąc, a pierwszej wypłaty dokonamy 31 stycznia. Jak w tej sytuacji będą przedstawiać się składki społeczne oraz jak je rozpisać w drukach rozliczeniowych? – pyta czytelnik.
W styczniu pracownik będzie podlegał ubezpieczeniom z dwóch tytułów, tj. najpierw ?z przebywania na urlopie wychowawczym, a następnie ?z umowy zlecenia. Od lutego oskładkowaniu podlega tylko zarobek z umowy cywilnoprawnej.
Podstawa zależna ?od dochodu
Z racji przebywania na urlopie wychowawczym pracownik podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu ?i rentowym. Pod warunkiem jednak, że nie ma ustalonego prawa do emerytury ani renty i nie dysponuje innym tytułem rodzącym obowiązek ubezpieczeń społecznych. Osoby te są również objęte obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, jeśli nie podlegjąa mu z innego tytułu.
Zasady te wynikają z art. 6 ust. 1 pkt 19 oraz art. 9 ust. 6 ustawy z 13 października ?1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU ?z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm., dalej ustawa o sus), jak i art. 66 ust. 1 pkt 32 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. DzU z 2008 r. ?nr 164, poz. 1027 ze zm., dalej ustawa zdrowotna).
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe osób przebywających na urlopach wychowawczych stanowi kwota odpowiadająca 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia służącego do ustalenia rocznej kwoty granicznej, o której mowa w art. 19 ustawy o sus. Nowa podstawa obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku kalendarzowego. Podstawa składek emerytalno-rentowych dla tej grupy ubezpieczonych nie może być wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy i niższa niż ?75 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Natomiast podstawa składki zdrowotnej odpowiada wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego w myśl przepisów o świadczeniach rodzinnych.
Przykład
Od 1 grudnia 2013 r. pracownik przebywa na urlopie wychowawczym, z tytułu którego podlega ubezpieczeniom emerytalno-rentowym oraz zdrowotnemu. Z obliczeń pracodawcy wynika, ?że przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownika ?z okresu grudzień 2012 r. –listopad 2013 r. wyniosło ?3124,56 zł. Ponieważ jest ono wyższe od 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia uwzględnianego przy ustalaniu rocznej podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych ?w 2013 r. (60 proc. x 3713 zł = 2227,80 zł), ta ostatnia kwota będzie stanowiła podstawę naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne za tego pracownika. Składkę zdrowotną trzeba natomiast naliczyć od kwoty specjalnego zasiłku opiekuńczego, tj. od 520 zł.
W obu przypadkach pracodawca jedynie wykazuje należne składki, ale ich nie opłaca. Finansuje je bowiem budżet państwa.
Inny tytuł
Jeśli pracownik podpisze zlecenie z 16 stycznia, przestanie podlegać ubezpieczeniom z racji przebywania na urlopie wychowawczym, a zostanie objęty ubezpieczeniami z zawartej umowy. Zmieni się zarówno tytuł do ubezpieczeń, jak i ich zakres. Zleceniobiorcy podlegają bowiem obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu. Do ubezpieczenia chorobowego mogą z kolei przystąpić dobrowolnie.
Pracodawca, będący jednocześnie zleceniodawcą, będzie musiał zgłosić tę osobę do ubezpieczeń z kodem właściwym dla zleceniobiorców ?i datą 16.01.2014 jako terminem powstania ich obowiązku.
Zmiana tytułu do ubezpieczeń zmodyfikuje także podstawę wymiaru składek. Z pytania wynika, że wynagrodzenie ze zlecenia określono kwotowo. A to oznacza, że podstawę składek społecznych stanowić będzie przychód w rozumieniu przepisów podatkowych osiągany ze zlecenia. W podstawie tej nie uwzględnia się zasiłków wypłaconych zleceniobiorcy ?z racji choroby lub opieki ?(art. 18 ust. 3 ustawy o sus).
Przychód ze zlecenia będzie także podstawą składek zdrowotnych, przy czym powinien on być pomniejszony o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne finansowanych ze środków zleceniobiorcy (art. 81 ust. 1 ustawy zdrowotnej).
W trakcie miesiąca dodatkowa komplikacja
Przejście z ubezpieczeń ?z pobytu na urlopie wychowawczym na ubezpieczenia z tytułu zlecenia w trakcie miesiąca kalendarzowego wymusza na pracodawcy przeliczenie podstawy składek społecznych z pobytu na tym urlopie. Odpowiednio stosuje się tu art. 18 ust. 9 ustawy o sus. Przepis ten wyjaśnia, że gdy ?w danym miesiącu ubezpieczenia emerytalno-rentowe trwały tylko przez jego część, gdyż rozpoczęły się albo skończyły w jego trakcie, kwotę najniższej podstawy składek proporcjonalnie się zmniejsza. Dzieli się ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnoży przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom.
Przykład
16 stycznia 2014 r. pracodawca podpisał umowę zlecenia z własnym pracownikiem korzystającym z urlopu wychowawczego. Pełna podstawa składek emerytalno-rentowych ?z pobytu na urlopie wynosi 2247,60 zł. Ponieważ ubezpieczenia z urlopu wychowawczego trwały tylko przez część stycznia, podstawę tę należy proporcjonalnie zmniejszyć: 2247,60 zł : 31 ?(dni w styczniu) x 15 (dni podlegania ubezpieczeniom ?w styczniu z pobytu na urlopie wychowawczym) = 1087,55 zł. Zmniejszeniem takim ?nie będzie objęta składka zdrowotna, gdyż jest ona miesięczna i niepodzielna. Podstawę składek emerytalno-rentowych z urlopu wychowawczego w styczniu stanowi więc kwota 1087,55 zł, ?a składki zdrowotnej 520 zł.
Dwa komplety
Podleganie w styczniu ubezpieczeniom z dwóch tytułów zwiększy liczbę dokumentów rozliczeniowych składanych za pracownika. Pracodawca musi wypełnić dwa raporty ZUS RCA, w których rozliczy składki należne z obu tytułów, a także dwa raporty ZUS RSA. Wykaże w nich przerwę ?w ubezpieczeniach pracowniczych oraz przerwę w nich ?z pobytu na urlopie wychowawczym.
Przykład
16 stycznia 2014 r. pracodawca podpisał umowę zlecenia z własnym pracownikiem przebywającym na urlopie wychowawczym, który podlegał ?z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalno-rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. ?Z obliczeń pracodawcy wynika, ?że podstawę składek emerytalno-rentowych z tego urlopu stanowić będzie kwota 1087,55 zł. Pełne wynagrodzenie ze zlecenia będzie wynosiło 2000 zł, przy czym pierwsza wypłata nastąpi ?31 stycznia i będzie wynosiła 1198,76 zł, gdyż umowa nie trwała cały miesiąc.
W ciągu 7 dni od podpisania zlecenia pracodawca powinien zgłosić zleceniobiorcę do ubezpieczeń na druku ZUS ZUA ?z kodem tytułu 04 11 XX. Ponadto powinien tę osobę wykazać ?w następujących raportach rozliczeniowych składanych?za styczeń:
? ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia 12 11 XX, gdzie wykaże składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy wynoszącej 1087,55 zł, a na ubezpieczenie zdrowotne od kwoty 520 zł,
? ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia 04 11 XX, gdzie rozliczy składki na ubezpieczenia społeczne od kwoty 1198,76 zł, ?a na ubezpieczenie zdrowotne od 1034,41 zł (1198,76 zł – 164,35 zł, tj. składki na ubezpieczenia społeczne finansowane ze środków zleceniobiorcy),
? ZUS RSA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 XX, kodem świadczenia/przerwy 121 albo 122 w zależności od podstawy udzielenia urlopu wychowawczego, okresem od 01.01.2014 do 31.01.2014 oraz cyfrą 31 jako liczbą dni przerwy,
? ZUS RSA z kodem tytułu ubezpieczenia 12 11 XX, kodem świadczenia/przerwy 350, okresem od 16.01.2014 do 31.01.2014 oraz liczbą dni przerwy 16.
Później łatwiej
Począwszy od lutego, za wszystkie pełne miesiące trwania zlecenia pracodawca będzie składał raporty ZUS RSA oraz tylko jeden raport ZUS RCA. W nim rozliczane będą składki od przychodu ?z umowy cywilnoprawnej.
