Spółka z o.o. zawiera ?z członkiem zarządu umowę ?o zakazie konkurencji

Jeśli spółka z o.o. zawiera z członkiem zarządu umowę o zakazie konkurencji, zapewnia sobie ochronę interesów, gdyby okazał się on nielojalny. Trzeba jednak pamiętać o zachowaniu szczególnych zasad reprezentacji, w przeciwnym razie umowa będzie nieważna.

W czasie zatrudnienia członków zarządu obowiązuje zakaz konkurencji wynikający bezpośrednio z art. 211 kodeksu spółek handlowych. Gdyby natomiast spółka z o.o. chciała, aby istniał on także po rozwiązaniu z nim angażu, musi zawrzeć z nim odrębną umowę o zakazie konkurencji na mocy kodeksu pracy.

Kto może podpisać

Umowę taką w imieniu spółki mogą zawrzeć tylko osoby wskazane w art. art. 210 § 1 k.s.h. Przepis ten określa bowiem, że w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Dlatego umowy o zakazie konkurencji między spółką z o.o. a osobami z zarządu powinny być zawierane przez spółkę reprezentowaną przez radę nadzorczą lub pełnomocnika specjalnie powołanego w tym celu przez zgromadzenie wspólników. Zasadę tę stosuje się do spółek wielopodmiotowych oraz jednoosobowych, w których wspólnik nie jest zarazem jedynym członkiem jej zarządu.

Specjalny plenipotent

Uprawnionym do zawarcia umowy o zakazie konkurencji z członkiem zarządu spółki z o.o. będzie tylko pełnomocnik zgromadzenia wspólników. Chodzi tu o osobę umocowaną do zawarcia takiej umowy mocą odpowiedniej uchwały zgromadzenia wspólników.

Na gruncie kodeksu spółek handlowych należy jednak odróżniać uchwały wspólników od uchwał zgromadzenia wspólników. Wspólnicy mogą bowiem podejmować uchwały bez odbywania zgromadzenia, w drodze głosowania pisemnego. W myśl § 2 art. 227 k.s.h. bez odbycia zgromadzenia wspólników wolno powziąć uchwały, jeżeli wszyscy wspólnicy wyrażą na piśmie zgodę na postanowienie, które ma być powzięte, albo na głosowanie pisemne. Wyraźne brzmienie art. 210 § 1 k.s.h. przesądza jednak, że pełnomocnik uprawniony do zawarcia umowy z członkami zarządu musi być powołany tylko uchwałą zgromadzenia wspólników. Potwierdził to także Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 15 czerwca 2012 r. (II CSK 217/11). Stwierdził ponadto, że uchwała taka nie może być podjęta bez odbycia zgromadzenia w trybie pisemnego głosowania, a ponadto – zważywszy na art. 247 § 2 k.s.h. – zapada w głosowaniu tajnym. To też wyklucza powzięcie jej poza zgromadzeniem wspólników, gdyż pisemne sposoby głosowania, o których mowa w art. 227 § 2 k.s.h., nie zapewniają tajności. Uchwała o powołaniu pełnomocnika powinna mieć formę pisemną, nie jest tu jednak konieczna forma notarialna.

Jakie skutki

Zawarcie umowy o zakazie konkurencji z członkiem zarządu spółki z o.o. z naruszeniem art. art. 210 § 1 k.h., czyli przy braku reprezentacji spółki przez radę nadzorczą lub pełnomocnika powołanego uchwałą zgromadzenia wspólników, powodowałoby jej bezwzględną nieważność. Jednoznacznie wskazuje na to orzecznictwo Sądu Najwyższego (m.in. uchwała z 8 marca 1995 r., I PZP 7/95 oraz wyrok z 23 stycznia 1998 r., I PKN 489/97). Dlatego zakaz konkurencji zawarta między członkiem zarządu a spółką reprezentowaną np. przez tego samego lub innego członka zarządu byłaby z mocy prawa nieważna (art. 58 § 1 k.c.). Podobnie byłoby przy zawarciu przez spółkę umowy z członkiem zarządu poprzez inny organ spółki (np. komisję rewizyjną) lub osobę nie mającą stosownego pełnomocnictwa. Zwracał na to uwagę Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 10 czerwca 2011 r. (III APa 8/11), a także SN w wyroku z 4 listopada 2008 r. (I PK 82/08). Stwierdził ponadto, że uchwała upoważniająca do zawarcia angażu nie może być traktowana jako uchwała upoważniająca do zawarcia pakietu umów: o pracę i o zakazie konkurencji. Dlatego udzielenie pełnomocnictwa do nawiązania angażu nie jest równoznaczne z upoważnieniem do zawarcia umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Do jej przyjęcia konieczne jest bowiem także wyraźne umocowanie.

—Ryszard Sadlik, sędzia Sądu Okręgowego w Kielcach

Tylko do pełniących funkcje

Zasady wynikające z art. 210 k.s.h. dotyczą tylko umów zawieranych z osobami aktualnie zajmującymi stanowiska w zarządzie. Natomiast po odwołaniu z tego gremium organem właściwym do zawarcia z tą osobą zakazu konkurencji byłby zarząd spółki. On także jest uprawniony do reprezentowania spółki np. przy aneksach zmieniających umowę o zakazie konkurencji w czasie jej realizacji, czyli już po rozwiązaniu angażu prezesa czy wiceprezesa.