Zgodnie z art. 299 § 1 kodeksu karnego aż od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności grozi osobie, która środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, prawa majątkowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomości, pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, przyjmuje, przekazuje lub wywozi za granicę, pomaga do przenoszenia ich własności lub posiadania albo podejmuje inne czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku.
Taka sama odpowiedzialność może spotkać osoby pomagające przenosić własność lub posiadanie wskazanych przedmiotów albo podejmującą inne czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępczego pochodzenia, miejsca umieszczenia, ich wykrycia, zajęcia albo orzeczenia przepadku (art. 299 § 2 k.k.). Nawet na 8 lat do więzienia może także trafić pracownik lub osoba działająca w imieniu lub na rzecz banku, instytucji finansowej lub kredytowej lub innego podmiotu. Wystarczy, że na podstawie przepisów prawa ciąży na niej obowiązek rejestracji transakcji i osób dokonujących transakcji. Zostanie ona pociągnięta do odpowiedzialności, jeśli przyjmie wbrew przepisom, środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, bądź dokona ich transferu lub konwersji. Podobnie będzie w przypadku przyjęcia tych środków w okolicznościach wzbudzających uzasadnione podejrzenie, że stanowią one przedmiot czynu zabronionego. Identycznie ukarany zostanie również sprawca świadczący inne usługi mające ukryć przestępne pochodzenie tych środków lub usługi w zabezpieczeniu przed zajęciem.
W przypadku udowodnienia, że sprawca przestępstwa z art. 299 § 1 lub 2 nie działał sam, ale z innymi osobami, to grozi mu jeszcze surowsza odpowiedzialność – od 1 roku do 10 lat pozbawienia wolności (art. 299 § 5 kodeksu karnego). Taka sama surowa odpowiedzialność karna spotka osobę, która osiągnęła znaczną korzyść majątkową z popełnienia tych przestępstw (art. 299 § 6 kodeksu karnego).
Jeżeli sąd orzeknie karę za przestępstwo prania brudnych pieniędzy, to dodatkowo musi orzec przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio albo pośrednio z przestępstwa (art. 299 § 7 kodeksu karnego). Przepadek dotyczy również korzyści z tego przestępstwa lub ich równowartości, chociażby nie stanowiły one własności sprawcy.
W pewnych sytuacjach sprawca przestępstwa prania brudnych pieniędzy może jednak uniknąć kary. Zgodnie bowiem z art. 299 § 8 kodeksu karnego nie podlega karze za to przestępstwo, kto dobrowolnie ujawnił wobec organu powołanego do ścigania przestępstw, a więc np. policji czy prokuratury, informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz okoliczności jego popełnienia. Dla skuteczności takiego zachowania informacje te muszą jednak zapobiec popełnieniu innego przestępstwa. Dodatkowo, w przypadku gdy sprawca czynił starania zmierzające do ujawnienia tych informacji i okoliczności, sąd jest zobowiązany do zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary.
Autor jest asesorem Prokuratury Rejonowej Warszawa Ochota
podstawa prawna: Ustawa z 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (t.j. DzU z 2010 r. nr 46, poz. 276 ze zm.)
podstawa prawna: Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (DzU nr 88, poz. 553 ze zm.)
Czym jest pranie
Pranie pieniędzy, to zamierzone postępowanie polegające na:
1) zamianie lub przekazaniu wartości majątkowych pochodzących z działalności o charakterze przestępczym lub z udziału w takiej działalności, w celu ukrycia lub zatajenia bezprawnego pochodzenia tych wartości majątkowych albo udzieleniu pomocy osobie, która bierze udział w takiej działalności w celu uniknięcia przez nią prawnych konsekwencji tych działań,
2) ukryciu lub zatajeniu prawdziwego charakteru wartości majątkowych lub praw związanych z nimi, ich źródła, miejsca przechowywania, rozporządzania, faktu ich przemieszczania, ze świadomością, że wartości te pochodzą z działalności o charakterze przestępczym lub udziału w takiej działalności,
3) nabyciu, objęciu w posiadanie albo używaniu wartości majątkowych pochodzących z działalności o charakterze przestępczym lub udziału w takiej działalności,
4) współdziałaniu, usiłowaniu popełnienia, pomocnictwie lub podżeganiu w przypadkach zachowań określonych powyżej (w 1-3).
Finansowanie terroryzmu to gromadzenie, przekazywanie lub oferowanie środków płatniczych, instrumentów finansowych, papierów wartościowych, wartości dewizowych, praw majątkowych lub innego mienia ruchomego lub nieruchomości w celu sfinansowania przestępstwa o charakterze terrorystycznym. Zgodnie z art. 165a kodeksu karnego za czyn taki grozi kara pozbawienia wolności od lat 2 do lat 12.