Zatrudnienie: Umowa o dzieło czy zlecenie

Cywilny współpracownik jest zazwyczaj tańszy niż etatowy podwładny. O tym czy podpisać zlecenie, czy zdecydować się na umowę o dzieło, decyduje szef po przeanalizowaniu finansowych aspektów obu form współpracy. Czasem jednak swoboda przedsiębiorcy w tym zakresie jest ograniczona.

Nie każdy rodzaj pracy można wykonywać na podstawie zlecenia czy dzieła. Jeżeli praca wykonywana jest pod dyktando szefa, w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, jest to zatrudnienie na podstawie stosunku pracy bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Jeśli podwładny nie ma być podporządkowany, warto zawrzeć zlecenie lub dzieło.

Obie umowy mają swoje wady i zalety dla przedsiębiorcy zlecającego zajęcie. Kontrakty te łączy wiele wspólnych cech, ale są też istotne między nimi różnice. Zlecenie to umowa starannego działania. Nieco „bliżej" jej do umowy o pracę niż do dzieła, które jest umową rezultatu. Przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do należytej staranności, a nie – jak przy umowie o dzieło – do osiągnięcia umówionego rezultatu.

Wariant 1. Wykonanie zlecenia

Kontrakt ten sprawdzi się przy zlecaniu czynności powtarzalnych, np. przy reprezentowaniu dającego zlecenie przed organami sądowymi lub administracyjnymi, a także przy zawieraniu umów o świadczenie usług (przy sprzątaniu, tłumaczeniach, obsłudze technicznej sprzętu komputerowego itp.). Umowę może wykonywać zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej (np. spółka jawna).

Zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonywania powtarzalnych czynności, ale nie odpowiada za finalny efekt swej pracy. W przeciwieństwie do etatowego podwładnego nie jest podporządkowany swemu zleceniodawcy, organizuje sobie miejsce pracy i decyduje o czasie oraz sposobie bieżącego jej wykonywania. Nie podlega kierownictwu zleceniodawcy. Umowa ta z reguły określa rodzaj wykonywanych czynności i określa granice czasowe ich realizacji.

Co ważne z punktu widzenia przedsiębiorcy, zlecenie (w przeciwieństwie do umowy o pracę, jak i dzieła) może być umową niepłatną. Można w ten sposób powierzyć pracę np. młodemu studentowi, który zdobędzie pierwsze szlify w zawodzie i niezbędne do dalszej pracy umiejętności praktyczne.

Wariant 2. Realizacja dzieła

Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła (np. wybudowania domu, przetłumaczenia tekstu, realizacji planu, sporządzenia bilansu, opracowania opinii), a zamawiający – do zapłaty wynagrodzenia (art. 627 kodeksu cywilnego). Jest to umowa rezultatu, ponieważ przyjmujący zamówienie na wykonanie dzieła zobowiązuje się nie tyle do wykonywania pracy, co do osiągnięcia konkretnego wyniku.

Rezultat prac jest materialny, niepowtarzalny, nieperiodyczny, a wynagrodzenie za dzieło płacone jednorazowo po wykonaniu dzieła. Oprócz dzieł materialnych istnieją też dzieła niematerialne. Są to przede wszystkim wykłady, referaty, gdzie program tych zajęć jest autorskim programem szkolącego.

O sposobie realizacji dzieła decyduje wykonawca. Może on też swobodnie decydować co do miejsca i czasu swojej pracy. Ciąży na nim jedynie obowiązek wykonania konkretnego dzieła w terminie oznaczonym w umowie.

Dużym atutem dzieła jest to, że nie podlega ono oskładkowaniu. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy kontrakt ten został zawarty z własnym pracownikiem lub jest wykonywany na rzecz pracodawcy; wówczas składki od dzieła opłaca się tak jak od pensji z etatu. Bezskładkowa jest jednak współpraca na podstawie dzieła zawartego z własną pracownicą przebywającą na urlopie wychowawczym, bezpłatnym lub macierzyńskim. -

>wady zlecenia

- brak nadzoru nad zleceniobiorcą

- bez zmiany umowy nie można zmieniać zakresu prac na inny (nie można czasowo powierzyć zleceniobiorcy wykonania innego rodzaju pracy)

- gdy do wypowiedzenia umowy doszło bez ważnej przyczyny, zleceniodawca ma obowiązek naprawić ewentualne szkody wynikające z przedwczesnego rozwiązania kontraktu

korzyści zlecenia

- umowa może być wykonywana bezpłatnie (umowa o pracę i dzieło zawsze są odpłatne)

- niższe koszty pracy (np. przy chorobie szef nie płaci wynagrodzenia chorobowego, nie ma płatnego urlopu itp.)

- niższy ZUS w przypadku współpracy z osobą posiadającą inny tytuł do ubezpieczeń społecznych

- bez składek na ZUS przy współpracy np. ze studentem, który nie ukończył 26 lat

- szybkie wypowiedzenie umowy (pod warunkiem, że strony w umowie nie określiły okresu wypowiedzenia)

- zleceniodawca może domagać się zwrotu wydatków poniesionych w związku z realizacją umowy, gdy zleceniobiorca rozwiązuje umowę przed jej wykonaniem

korzyści dzieła

- bez składek na ZUS (chyba że umowa o dzieło jest zawarta z własnym pracownikiem lub wykonywana na rzecz pracodawcy)

- bez formalności rozliczeniowych z ZUS

- niższe koszty pracy (np. przy chorobie szef nie płaci wynagrodzenia chorobowego, nie ma płatnego urlopu itp.)

- w razie wyrządzenia szkody przedsiębiorcy zlecającemu dzieło czy osobie trzeciej wykonawca odpowiada całym swoim majątkiem w pełnej wysokości, bez ograniczeń

- dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić (płacąc umówione wynagrodzenie po odliczeniu części, którą przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła)

wady dzieła

- brak nadzoru nad wykonawcą dzieła

- przyjmujący zamówienie może żądać odpowiedniego podwyższenia umówionego wynagrodzenia, jeśli w trakcie pracy zaszła konieczność przeprowadzenia prac nieprzewidzianych w zestawieniu prac planowanych będących podstawą obliczenia wynagrodzenia kosztorysowego, a zestawienie sporządził zamawiający