Zamówienia publiczne: Jak odwołać się do Krajowej Izby Odwoławczej

W praktyce odwołania najczęściej dotyczą: treści ogłoszeń o zamówieniach (np. wygórowanych warunków udziału w postępowaniu), treści specyfikacji istotnych warunków zamówienia (np. dyskryminującego opisu przedmiotu zamówienia), odrzucenia oferty lub wykluczenia z przetargu, a także niewłaściwej i niezgodnej z przyjętymi kryteriami oceny ofert.

Ustal wartość kontraktu

O zakresie i możliwości odwołania zawsze w pierwszej kolejności rozstrzyga wartość przedmiotu zamówienia. Co do zasady możliwość odwołania została istotnie ograniczona przy zamówieniach, których wartość jest niższa niż progi unijne.

W przetargach poniżej tzw. progów unijnych (np. 130 tys. euro przy dostawach i usługach i 5 mln euro przy robotach budowlanych, gdy zamawiającym jest jednostka sektora finansów publicznych) można się odwołać tylko od kilku czynności zamawiającego. Takie odwołanie może dotyczyć:

- wyboru trybu negocjacji bez ogłoszenia, zamówienia z wolnej ręki lub zapytania o cenę;

- opisu sposobu dokonywania oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu (z orzecznictwa sądowego, które pozostaje w pełni aktualne, wynika, że również samych warunków);

- wykluczenia odwołującego z postępowania o udzielenie zamówienia;

- odrzucenia oferty odwołującego.

Oznacza to, że przy mniejszych zamówienia nie można zakwestionować wyboru konkurencyjnej oferty. Nie ma również możliwości podważenia specyfikacji istotnych warunków zamówienia oraz decyzji o unieważnieniu przetargu.

Co więcej, poszkodowanemu wykonawcy nie wolno zwalczać warunków udziału w przetargu, które to w praktyce rozstrzygają, kto tak naprawdę może złożyć ofertę, a tym samym może ubiegać się o udzielenie zamówienia.

Inaczej zupełnie wygląda kwestia odwołań, gdy wartość przedmiotu zamówienia przekracza progi unijne. Co do zasady bowiem w przypadku zamówień o dużej wartości ustawodawca umożliwił wykonawcom kwestionowanie każdej niezgodnej z przepisami ustawy czynności zmawiającego podjętej w postępowaniu o udzielnie zamówienia lub zaniechania czynności, do której zmawiający jest zobowiązany na podstawie ustawy. Oznacza to, że w takich przetargach wykonawca może kwestionować nie tylko przykładowo odrzucenie jego oferty przez zamawiającego, ale również wybór oferty konkurencyjnej, czy też zaniechanie odrzucenia oferty innego wykonawcy.

Sprawdź, jakie obowiązują terminy

W drodze odwołania mogą być zaskarżone czynności dokonane lub zaniechane w okresie pomiędzy:

- publicznym ogłoszeniem o zamówieniu, lub

- przesłaniem zaproszenia do składania ofert, lub

- przesłaniem zaproszenia do negocjacji w celu dokonania wyboru oferty wykonawcy, z którym zostanie zawarta umowa w sprawie zamówienia publicznego, lub

- w przypadku trybu zamówienia z wolnej ręki – wynegocjowania postanowień takiej umowy – aż do czasu zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego.

Terminy na wniesienie odwołania przewidzianego w ustawie Prawo zamówień publicznych są bardzo krótkie. Podstawowe to:

- 5 dni – przy zamówieniach poniżej progów unijnych, gdy informację o podstawie do wniesienia odwołania przesłano faksem lub e-mailem,

- 10 dni – przy zamówieniach poniżej progów, gdy informację przesłano pisemnie, oraz przy pozostałych, gdy przesłano ją faksem lub e-mailem,

- 15 dni – przy zamówieniach od progów unijnych, gdy informację przesłano pisemnie.

W przypadku odwołań dotyczących ogłoszenia (a w przetargu nieograniczonym także specyfikacji istotnych warunków zamówienia) odwołanie wnosi się w terminie:

- 5 dni – od jego publikacji w Biuletynie Zamówień Publicznych lub zamieszczenia specyfikacji na stronie internetowej (zamówienia poniżej progów unijnych)

- 10 dni – od dnia publikacji ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub zamieszczenia specyfikacji na stronie internetowej (zamówienia od wartości progów unijnych).

Inne terminy obowiązują dla odwołań kwestionujących zastosowanie przez zamawiającego trybu udzielenia zamówienia z wolnej ręki. W przypadku gdy nie opublikuje on ogłoszenia o udzieleniu takiego zamówienia lub jeśli nie zawiera ono uzasadnienia, to odwołanie można złożyć w terminie sześciu miesięcy, gdy wartość przedmiotu zamówienia jest równa lub wyższa od progów unijnych, bądź miesiąca w przypadku zamówień o niższej wartości.

Do obliczania terminów stosuje się ogólne zasady obowiązujące w kodeksie cywilnym. W konsekwencji oznacza to, że do liczenia terminu nie jest brany pod uwagę dzień, w którym otrzymano wiadomość o podstawie do wniesienia odwołania. Warto również pamiętać, że przy obliczeniu terminu, bez znaczenia jest dzień, w którym wykonawca faktycznie zapoznał się ze wspomnianą informacją. Liczy się bowiem fakt, kiedy mógł się z nią zapoznać.

Przykład

W przetargu poniżej progów unijnych wykonawca dostał wiadomość o wykluczeniu faksem w środę 15 maja po godzinach pracy. Termin na wniesienie odwołania w tym przypadku wynosi 5 dni i upływa w poniedziałek 20 maja.

Nie ma bowiem znaczenia, że z informacją od zamawiającego zapoznał się w czwartek 16 maja, a dodatkowo w trakcie terminu do złożenia odwołania występuje weekend.

Przygotuj pismo, uiść wpis

Odwołanie wnosi się do prezesa Krajowej Izby Odwoławczej, w formie pisemnej albo elektronicznej opatrzonej bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu. Podlega ono rozpoznaniu, jeżeli: nie zawiera braków formalnych oraz uiszczono od niego wpis, najpóźniej do dnia upływu terminu do wniesienia odwołania.

Wysokość wpisu od odwołania jest zróżnicowana i uzależniona od wartości zamówienia oraz jego rodzaju. W postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego na dostawy lub usługi oraz w konkursie wynosi ona 7 500 zł w przypadku zamówień poniżej progów unijnych i 15 tysięcy zł w przypadku zamówień przekraczających progi unijne.

Gdy przedmiotem postępowania są roboty budowlane, wysokość wpisu odpowiednio wynosi 10 tys. i 20 tys. zł. Wpis należy wpłacać na rachunek bankowy wskazany na stronie internetowej UZP (www.uzp.gov.pl), a dowód uiszczenia wpisu należy dołączyć do odwołania.

Odwołanie powinno wskazywać czynności lub zaniechanie czynności zamawiającego, której zarzuca się niezgodność z przepisami ustawy, zwięzłe przedstawienie zarzutów, określenie żądania (np. unieważnienia czynności oceny ofert i ponownej ich oceny) oraz wskazywać okoliczności faktyczne i prawne uzasadniające wniesienie odwołania.

Prześlij kopię odwołania

Kolejnym ważnym obowiązkiem odwołującego się wykonawcy jest przesłanie kopii odwołania zamawiającemu przed upływem terminu do jego wniesienia w taki sposób, aby mógł on zapoznać się z jego treścią. W związku z wniesionym odwołaniem zamawiający nie może zawrzeć umowy do czasu ogłoszenia przez Izbę wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie odwoławcze.

Musi również niezwłocznie (nie później niż w terminie dwóch dni od otrzymania odwołania) poinformować o jego treści pozostałych wykonawców. Ci ostatni mogą przystąpić do postępowania odwoławczego po wybranej przez siebie stronie.

Na podjęcie decyzji w tej sprawie mają trzy dni. W przypadku rozmyślenia się przez wykonawcę z popierania odwołania, może on cofnąć odwołanie do czasu zamknięcia rozprawy. W takim przypadku Krajowa Izba Odwoławcza umarza postępowanie odwoławcze. Dodatkowo jeżeli cofnięcie odwołania nastąpi przed otwarciem rozprawy, odwołującemu zwraca się również 90 proc. wpisu.

Czekaj na werdykt KIO

Po weryfikacji formalnej odwołania Krajowa Izba Odwoławcza przystępuje do jego rozpoznania. Jeśli nie zachodzą przesłanki do odrzucenia odwołania, skład orzekający otwiera rozprawę i opiera się wyłącznie na dowodach wskazywanych przez strony na potwierdzenie faktów, z których wywodzą oni skutki prawne. Same dowody można zgłaszać aż do zamknięcia rozprawy. Nie ma jednak możliwości podnoszenia nowych zarzutów, które powinny być wskazane w odwołaniu.

Wyrok w sprawie najczęściej wydawany jest w dniu rozprawy, chociaż skład orzekający ma prawo odroczyć jego ogłoszenie. W orzeczeniu Krajowa Izba Odwoławcza oddala odwołanie albo je uwzględnia. Ta ostatnia decyzja jest możliwa tylko wtedy, gdy co najmniej jeden z zarzutów potwierdził naruszenie przepisów, które miało lub może mieć istotny wpływ na wynik postępowania o udzielenie zamówienia.

Na wyrok KIO oraz postanowienia kończące postępowanie odwoławcze stronom oraz uczestnikom postępowania odwoławczego przysługuje skarga do sądu okręgowego.

Podstawa prawna:

Ustawa z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (DzU z 2010 r. nr 113, poz. 759 ze zm.).