- Zapewniamy pracownikom wodę z dystrybutora. Ta z kranu nie jest zbyt smaczna, ale oczywiście jest zdatna do użytku. Pracownica przyniosła nam zaświadczenie od swojego lekarza ginekologa, stwierdzające stan ciąży. We wskazaniach na tym zaświadczeniu widnieje informacja, że kobieta nie może pić wody z pojemników zawierających bisfenol A. Dlatego też poprosiła nas, abyśmy zapewnili jej wodę mineralną w szklanych butelkach. Czy rzeczywiście jesteśmy zobligowani realizować takie zalecenia lekarskie?

– pyta czytelnik.

Nie.

Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom wodę zdatną do picia lub inne napoje (art. 232 k.p.). Dostęp do nich ma mieć każdy pracownik. Ale nie musi to być woda mineralna. Takiego przywileju nie wymusi na szefie nawet ciężarna podwładna.

Zgodnie z prawem

Powyższy obowiązek nakłada na zakłady pracy § 112 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn. DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650). Na tej podstawie pracodawca musi zapewnić wszystkim zatrudnionym wodę zdatną do picia lub inne napoje, a osobom, które stale lub okresowo pracują w warunkach szczególnie uciążliwych – dodatkowo inne napoje.

Ich ilość, rodzaj i temperatura powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy i potrzeb fizjologicznych pracowników. Szczegółowe zasady zaopatrzenia w napoje osób zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych określają odrębne przepisy >patrz ramka: „Szczególne uprawnienia".

SZCZEGÓLNE UPRAWNIENIA

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (DzU nr 60, poz. 279) pracodawca ma obowiązek zapewnić napoje pracownikom zatrudnionym:

- w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 250C,

- w warunkach mikroklimatu zimnego, charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej powietrza (WCI) powyżej 1000,

- przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 100C lub powyżej 250C,

- przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet,

- na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 280C.

Granica uprawnień

Ciężarna pracownica, która otrzymała zaświadczenie lekarskie od swego lekarza, w którym ten zabrania jej picia wody z pojemnika zawierającego bisfenol A, nie powinna z niego korzystać.

Jeśli pracodawca zabezpieczył dostęp do bieżącej wody do picia i czajnik, w którym podwładna mogłaby ją sobie przegotować, to wystarczy. Inaczej byłoby, gdyby zatrudnieni nie mieli dostępu do zwykłej wody miejskiej, a szef fundowałby im tę z dystrybutora.

Gdyby wówczas na pojemniku z wodą widniał znaczek w postaci strzałkowego trójkąta z „7" w środku i „PC" pod nim, po przedstawieniu zaświadczenia od ciężarnej musiałby zapewnić jej alternatywne źródło wody >patrz ramka: „Plastiki pod kontrolą".

PLASTIKI POD KONTROLĄ

Informacja, z jakiego tworzywa wyprodukowano opakowanie na wodę, znajduje się na jego spodzie. Jest to symbol graficzny składający się z 3 zawracających strzałek tworzących trójkąt. W środku tego trójkąta znajduje się cyfra od 1 do 7 informująca o rodzaju tworzywa, z którego wyprodukowano opakowanie.

Produkty z zawartością BPA (bisfenol A), w tym głównie plastiki poliwęglanowe, można łatwo zidentyfikować po oznaczeniu „PC 7" (PC – plastik poliwęglanowy, polycarbonate plastic) na opakowaniach lub umieszczonej cyfrze „7" w trójkącie (informuje on o możliwości recyklingu).

BPA jest toksyczny i szczególnie niebezpieczny dla kobiet w ciąży i małych dzieci. Badania kliniczne potwierdzają, że może przyczyniać się do zaburzeń układu nerwowego czy rozrodczego. W żadnym wypadku nie można ich używać w kuchenkach mikrofalowych, które zwielokrotniają przenikanie BPA do żywności. -

Norma zobowiązuje

Nawet jeśli pracownicy dopatrzą się niepokojących oznaczeń na butelkach z wodą czy pojemnikach z żywnością, to i tak nie zmuszą pracodawcy do zmiany dostawcy usług gastronomicznych.

Oczywiście pod warunkiem, że opakowania, w których znajduje się żywność, są dopuszczone do obrotu i spełniają normy przewidziane dla tej kategorii produktów. Te z BPA nie są zakazane. Prawne embargo jest jedynie na produkty dla niemowląt – one nie mogą zawierać w sobie bisfanolu A. Jednak dobrze mieć świadomość, że plastik plastikowi nierówny.

Część opakowań z tworzyw sztucznych jest relatywnie bezpieczna, ale niewłaściwe używanie innych zagraża naszemu zdrowiu. Najlepiej używać tych bez „7" z deklaracją „BPA free". Warto również uwrażliwić na to własnego pracodawcę – zarówno ze względu na dobro jego, jak i jego podwładnych.

Niebezpieczny bisfenol

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) odradza stosowanie BPA w produktach mających zastosowanie w branży spożywczej czy dziecięcej. Unia Europejska nie wydała zakazu jego używania, przez co większość produktów dostępnych na polskim rynku zawiera ten związek chemiczny.

Na terenie UE od 1 marca 2011 r. obowiązuje jednak zakaz wykorzystywania bisfenolu A do produkcji butelek do karmienia niemowląt , a od 1 czerwca 2011 r. wprowadzania takich butelek do obrotu. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) w maju 2013 r. ma opublikować opinię dotyczącą bezpieczeństwa stosowania bisfenolu A w tworzywach sztucznych przeznaczonych do kontaktu z żywnością. W momencie gdy dostępna będzie opinia EFSA dotycząca ponownej oceny bisfenolu A, komisja postanowi, czy zakazać jego używania.

Na dzień dzisiejszy, zgodnie z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/105/WE z 16 grudnia 2008 r. w sprawie środowiskowych norm jakości w dziedzinie polityki wodnej, zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy Rady 82/176/EWG, 83/513/EWG, 84/156/EWG, 84/491/EWG i 86/280/EWG oraz zmieniająca dyrektywę 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 16 grudnia 2008 r. (DzUrz UE L Nr 348, str. 84) bisfenol A został zakwalifikowany jako substancja podlegająca przeglądowi w celu ewentualnego uznania jej za substancję niebezpieczną (zob. załącznik nr III).