Grupy producenckie to coraz bardziej popularna forma działania producentów rolnych. Mogą one działać w różnych formach prawnych, przy czym w niniejszym artykule koncentrujemy się na spółce kapitałowej, gdyż działalność w tej właśnie formie jest obarczona dużym ryzykiem podatkowym.

Uchwalając przepisy o grupach producenckich ustawodawca niestety nie dostosował przepisów podatkowych do działalności tych podmiotów. Z tego względu działalność grup jest obarczona większym ryzykiem podatkowym niż działalność innych przedsiębiorstw.

Jeden z głównych problemów podatkowych grup producenckich dotyczy amortyzacji dotowanych środków trwałych.

Maszyny z refundacją

Jedną z korzyści funkcjonowania jako grupa producencka jest otrzymanie pomocy na nowe inwestycje (magazyny, sortownie, maszyny itd.). W praktyce grupa nabywa środek trwały, następnie składa do Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wnioski o przyznanie pomocy finansowej na pokrycie części kwalifikowanych kosztów inwestycji ujętych w zatwierdzonym planie dochodzenia do uznania.

Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku grupa otrzymuje pomoc w postaci refundacji ceny nabycia środka trwałego. Nierzadko refundacja ta ma miejsce kilka lub kilkanaście miesięcy po nabyciu środka trwałego.

Odpisy zaliczane w koszty

Z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT w związku z art. 17 ust. 1 pkt 48 tej ustawy wynika, że w części sfinansowanej dotacją, odpis amortyzacyjny dotyczący nieruchomości i środków trwałych nie jest kosztem uzyskania przychodu. Jednak pomiędzy nabyciem środka trwałego a przyznaniem dotacji istnieje okres, w który otrzymanie dotacji jest niepewne.

Tym samym, zgodnie z przepisami ustawy o CIT, od momentu wprowadzenia do ewidencji środków trwałych do czasu otrzymania refundacji należy dokonywać odpisów amortyzacyjnych i zaliczać te odpisy w całości do kosztów uzyskania przychodów. Przepisy podatkowe nie precyzują przy tym, w jaki sposób należy zachować się po otrzymaniu przedmiotowej dotacji: czy należy dokonać korekty rozliczeń „wstecz", czy też ująć dotację w dacie jej otrzymania „na bieżąco".

Czy konieczna jest korekta

Wydaje się, że po otrzymaniu dotacji należy wyłączyć z kosztów uzyskania przychodów odpis amortyzacyjny naliczony od części środka trwałego pokrytej dotacją. Nie budzi wątpliwości, że po dacie otrzymania dotacji ta część odpisów amortyzacyjnych nie jest kosztem uzyskania przychodów. Odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przed datą otrzymania dotacji nie mogą być natomiast uznane za zaliczone nieprawidłowo tylko z tego powodu, że nie uwzględniały częściowej refundacji zakupu środka trwałego dotacją. Należy zatem przyjąć, że nie zachodzi przesłanka do korekty kosztów w okresach wcześniejszych przed datą otrzymania dotacji.

W momencie jednak otrzymania dotacji odpisy amortyzacyjne od części środka trwałego pokrytego dotacją przestają być kosztem uzyskania przychodów. Należy zatem ustalić wielkość odpisów amortyzacyjnych naliczonych od części środka trwałego pokrytego dotacją i zmniejszyć koszty uzyskania przychodów w okresie rozliczeniowym, w którym otrzymano dotację, o tę wielkość.

Niekorzystne stanowisko fiskusa

Niestety, fiskus prezentuje w ostatnim czasie odmienne stanowisko. Dla przykładu, w interpretacji z 6 września 2012 r. (IPPB5/423-467/12-4/RS) Izba Skarbowa w Warszawie stwierdziła: „Podkreślenia wymaga, że co prawda przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie określają szczególnych zasad dokonywania korekt kosztów uzyskania przychodów, jednakże należy również zauważyć, iż otrzymanie refundacji nie zmienia momentu poniesienia i potrącenia kosztu, a jedynie wpływa na wysokość kosztu bądź też całkowite wykluczenie wydatku z kosztów podatkowych.

Zatem korekty kosztów powinny odnosić się do tych okresów rozliczeniowych, w których koszty te były ujęte w rachunku podatkowym. Nie powinno mieć znaczenia, czy zostały one poniesione przed, czy po przyznaniu dotacji, bo nie ma przepisu, który uzależniałby zaliczanie tych wydatków do kosztów od tego rodzaju okoliczności".

Przykład

SKUTKI OTRZYMANIA REFUNDACJI

Polskie Jabłko sp. z o.o. wybudowała budynek sortowni i oddała go do użytkowania w sierpniu 2012 r. Począwszy od września 2012 r. spółka ta rozpoczęła amortyzację i zaliczała odpis amortyzacyjny (w kwocie 50 000 zł miesięcznie) do kosztów uzyskania przychodów.

W maju 2013 r. spółka otrzyma refundację 70 proc. kosztów budowy przedmiotowego budynku. Tym samym jedynie 30 proc. odpisu amortyzacyjnego będzie mogło być kosztem podatkowym.

Naszym zdaniem w miesiącu przyznania refundacji (w maju 2013 r.) spółka powinna doliczyć do przychodów kwotę amortyzacji, która nie jest kosztem uzyskania przychodu (70 proc. wartości odpisów za okres wrzesień 2012 r. – kwiecień 2013 r.). Od tej daty (maj 2013 r.) powinna zaliczać do kosztów uzyskania przychodów jedynie 30 proc. całego odpisu amortyzacyjnego.

Zdaniem organów podatkowych spółka powinna w miesiącu przyznania refundacji dokonać korekty 2012 r. (poprzez złożenie korekty zeznania CIT-8). Powinna też dokonać korekty kosztów uzyskania przychodów za miesiące styczeń – kwiecień 2013 r. (poprzez korektę zaliczki na CIT). Od maja 2013 r. powinna zaliczać do kosztów uzyskania przychodów jedynie 30 proc. całego odpisu amortyzacyjnego.

Jak wynika z tego przykładu, zdarzenie niepewne, jakim jest otrzymanie dotacji, może powodować – zdaniem organów podatkowych – wsteczne korekty rozliczeń podatkowych. W konsekwencji podatnik może być zobowiązany do naliczenia odsetek za zwłokę, bowiem korekta zmniejszająca koszty uzyskania przychodów zwiększa jednocześnie dochód do opodatkowania. Innymi słowy, na skutek działań niezależnych od podatnika, zdaniem fiskusa, powstaje zaległość podatkowa.

Czym są grupy producentów

Grupy producenckie są związkami tworzonymi przez rolników. Grupy te działają na podstawie przepisów dwóch ustaw, co tworzy dodatkowe problemy podatkowe:

Ustawy te określają, że członkami grupy mogą być osoby fizyczne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz osoby prawne prowadzące gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym lub prowadzące działalność rolniczą w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej.

W ramach funkcjonowania grup właściciele gospodarstw rolnych i jednocześnie członkowie grupy produkują w swoich gospodarstwach produkty rolnicze. Zobowiązani są przy tym do spełniania określonych wymogów technologicznych i jakościowych oraz do przestrzegania harmonogramu dostaw ustalonych przez grupę producencką. Rola grupy producenckiej sprowadza się natomiast do dalszej sprzedaży dostarczanych warzyw osobom trzecim – odbiorcom i przetwórcom oraz do wsparcia w zakresie marketingu i promocji wyrobów rolniczych.

Autorzy są doradcami podatkowymi, partnerami w A&RT Rynkowska, Kosieradzki,Piekarz S.K.A.