Wykreślenie spółki z rejestru przedsiębiorców możliwe jest po prawidłowym zakończeniu jej działalności. Rozwiązanie spółki komandytowej może nastąpić w przypadku ziszczenia się jednego ze zdarzeń, o których mowa w art. 58 kodeksu spółek handlowych (dalej k.s.h.).
Przepis ten dotyczy spółki jawnej, ale z mocy art. 103 k.s.h. stosuje się go odpowiednio do rozwiązania spółki komandytowej. Do wspomnianych zdarzeń należy podjęcie jednomyślnie uchwały przez wspólników. Jeśli chodzi o inne okoliczności powodujące rozwiązanie spółki, to ustawa wymienia:
- przyczyny opisane w umowie spółki,
- ogłoszenie upadłości spółki,
- śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości,
- wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub przez wierzyciela wspólnika,
- prawomocne orzeczenie sądu.
Jednomyślna uchwała
Do rozwiązania umowy spółki komandytowej w drodze uchwały wspólników konieczna jest zgoda wszystkich wspólników – zarówno komandytariuszy, jak i komplementariuszy. Uchwała taka może zostać podjęta w każdym czasie.
Co potem
Po podjęciu takiej uchwały co do zasady najczęściej przeprowadza się likwidację spółki. Postępowanie likwidacyjne ma na celu doprowadzenie sytuacji majątkowej spółki do takiej sytuacji, by możliwe stało się spłacenie długów, pokrycie kosztów postępowania likwidacyjnego i podział ewentualnej nadwyżki pomiędzy wspólników.
Należy mieć na uwadze, że znajdujący zastosowanie w postępowaniu likwidacyjnym spółki komandytowej art. 67 w zw. z art. 103 k.s.h., przewiduje fakultatywny charakter tego postępowania.Oznacza to, że wspólnicy mogą bądź to w pierwotnej umowie spółki, bądź w inny sposób porozumieć się co do innej formy zakończenia działalności spółki.
Jak podnosi się w doktrynie, dyspozytywny charakter normy art. 67 k.s.h. doznaje ograniczenia w dwóch przypadkach: gdy rozwiązanie spółki następuje z powodu ogłoszenia jej upadłości (likwidację przeprowadza się wtedy w postępowaniu upadłościowym) oraz w sytuacji wypowiedzenia umowy spółki przez wierzyciela wspólnika i upadłości wspólnika.
W tych ostatnich przypadkach porozumienie w sprawie sposobu zakończenia działalności spółki zawarte po powstaniu przyczyn, o których mowa, wymaga zgody odpowiednio: wierzyciela wspólnika i syndyka.
W związku z tym, istnieją dwie możliwości „zlikwidowania" spółki, albo przy uwzględnieniu postępowania likwidacyjnego, o którym mowa w k.s.h., albo gdy wspólnicy zgodnie o tym postanowią bez przeprowadzenia tego postępowania.
W postępowaniu likwidacyjnym
Likwidatorami spółki komandytowej są wszyscy wspólnicy. Na mocy uchwały funkcję tę można powierzyć osobom spoza grona wspólników. Sąd rejestrowy może, z ważnych powodów, na wniosek wspólnika lub innej osoby mającej interes prawny, ustanowić likwidatorami tylko niektórych spośród wspólników, jak również inne osoby. W związku z art. 117 i 118 k.s.h. pojawiają się w doktrynie wątpliwości, czy funkcje likwidatora spółki komandytowej mogą pełnić komandytariusze.
Według treści przytoczonych przepisów k.s.h. to komplementariusze reprezentują spółkę, a komandytariusze mogą reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnicy. Warto zwrócić uwagę na to, że otwarcie likwidacji spółki powoduje wygaśnięcie prokury, która w okresie trwania likwidacji nie może także zostać ustanowiona.
Zadaniem likwidatorów jest zakończenie bieżących interesów spółki, ściągnięcie wszystkich wierzytelności (rozumie się przez to także ich dochodzenie sądowe), wypełnienie pozostałych zobowiązań oraz upłynnienie majątku spółki. Jeżeli powołano kilku likwidatorów, to uprawnieni do reprezentacji są wszyscy likwidatorzy łącznie, chyba że wspólnicy lub sąd, który powołał danych likwidatorów postanowili inaczej. W przypadku, gdy zajdzie konieczność podjęcia przez likwidatorów, uchwały, podejmują ją oni większością głosów, chyba że co innego ustalili wspólnicy bądź sąd.
Należy mieć na uwadze, że stosunek łączący likwidatorów i wspólników spółki, bez względu na sposób ich powołania jest stosunkiem cywilnoprawnym. W kwestii należności likwidatorów, gdy nie są oni jednocześnie wspólnikami za wykonywane przez nich czynności w ramach postępowania likwidacyjnego, zastosowanie znajdą odpowiednie przepisy kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia (art 735 k.c.).
Rejestracja czynności
Otwarcie likwidacji należy zgłosić sądowi rejestrowemu. Zgłoszenie powinno nastąpić na urzędowym formularzu KRS-Z61, do którego należy dołączyć:
- formularz KRS-ZR - likwidator, zarządca, przedstawiciel/reprezentant upadłego;
- formularz KRS-ZK - Zmiana – organu podmiotu/Wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki;
- uchwałę w sprawie rozwiązania spółki oraz powołanie likwidatora/likwidatorów; adres likwidatora/likwidatorów;
- wzór podpisu likwidatora/likwidatorów;
- dowód wpłaty opłaty sądowej (250 zł) oraz opłaty za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (250 zł).
W zgłoszeniu należy więc wskazać:
- fakt otwarcia likwidacji,
- nazwiska, imiona likwidatorów oraz ich adresy (do zgłoszenia dołączyć należy złożone w obecności sądu lub uwierzytelnione przez notariusza wzory podpisów likwidatorów),
- sposób reprezentowania spółki przez likwidatorów.
Zgodnie z art 44 ust. 1 pkt 1 ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, dane o likwidacji zamieszcza się w dziale VI rejestru przedsiębiorców. Zgłoszenia dokonują likwidatorzy. Likwidację prowadzi się pod firmą spółki z dodaniem frazy „w likwidacji". Takie rozwiązanie podyktowane jest koniecznością ochrony wiarygodności obrotu gospodarczego.
Jakie czynności
Likwidatorzy sporządzają bilans na dzień otwarcia likwidacji. W pierwszej kolejności spłacane są wierzytelności osób trzecich z uwzględnieniem faktu, że niektórym z nich może przysługiwać ustawowe prawo pierwszeństwa.
Jeżeli spółka posiada wierzytelności jeszcze niewymagalne lub sporne, likwidatorzy obowiązani są pozostawić odpowiednie środki na pokrycie takich wierzytelności w depozycie sądowym. Pozostały majątek dzieli się pomiędzy wspólników zgodnie z postanowieniami umowy spółki. Rzeczy wniesione przez wspólników tylko do używania zwraca się wspólnikom w naturze.
W sytuacji gdy majątek spółki nie wystarcza na pokrycie długów, pozostałą różnicę (niedobór) dzieli się pomiędzy wspólników stosownie do postanowień umowy spółki, a w braku takich postanowień –stosownie do ich udziału w pokrywaniu strat. W przypadku niewypłacalności jednego ze wspólników, jego część dzieli się w takim samym stosunku pomiędzy pozostałych wspólników.
Jeżeli po zwrocie udziałów pozostanie nadwyżka środków, to dzieli się ją między wspólników stosownie do ich udziałów w zysku.
Zakończenie procedury
Po zakończeniu procedury likwidatorzy obowiązani są sporządzić bilans zamknięcia. Jeżeli likwidacja trwa dłużej niż rok, na likwidatorach ciąży obowiązek sporządzenia dodatkowego bilansu na koniec danego roku.
Zakończenie likwidacji likwidatorzy powinni zgłosić sądowi wraz z wnioskiem o wykreślenie spółki z rejestru. W przypadku rozwiązania spółki bez przeprowadzenia likwidacji, obowiązek złożenia wniosku ciąży na wspólnikach. Zgłoszenia dokonuje się na formularzu KRS-X2. Rozwiązanie spółki następuje z chwilą wykreślenia spółki z rejestru. Wykreślenie to ma charakter konstytutywny.
Należy pamiętać, że wniosek o wykreślenie podmiotu z rejestru przedsiębiorców także podlega opłacie sądowej w kwocie 300 zł. Fakt wykreślenia podmiotu z KRS należy ogłosić w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz uiścić opłatę 250 zł.
Istotną kwestią jest, że nawet po zakończeniu procedury likwidacji wspólnik lub osoba trzecia powinni przechowywać przez okres nie krótszy niż pięć lat dokumenty i księgi spółki. Jeżeli nie ma osoby, która zgodziłaby się wypełnić ten obowiązek, właściwą osobę wyznaczy sąd rejestrowy.
Rozwiązanie i wykreślenie
Rozwiązanie spółki bez przeprowadzenia likwidacji wymaga dokonania następujących czynności:
- podjęcia przez wszystkich wspólników jednomyślnie uchwały o rozwiązaniu spółki
- uzgodnienia przez wspólników – w drodze jednomyślnej uchwały – rozwiązania spółki w inny sposób, tj. bez zakończenia likwidacji;
- podzielenia majątku pomiędzy wspólników zgodnie z wolą wspólników lub postanowieniami umowy spółki;
- ustalenia – w drodze uchwały wspólników – przechowawcy ksiąg i dokumentów rozwiązanej spółki. Należy mieć na uwadze, że jeżeli przechowywanie będzie się wiązało z poniesieniem kosztów z majątku spółki, przed jego podziałem pomiędzy wspólników, należy uwzględnić stosowną kwotę na koszty przechowania ksiąg i dokumentów;
- zgłoszenia zakończenia likwidacji i złożenie wniosku o wykreślenie spółki z rejestru.
W tym przypadku koszt opłaty sądowej i ogłoszenia w MSiG jest taki sam, jak w przypadku wykreślenia spółki po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego. Różnica polega na tym, że w związku z nieprzeprowadzaniem postępowania likwidacyjnego, nie powstał obowiązek wnoszenia opłaty od zgłoszenia zmiany w KRS, że spółka jest w likwidacji.
Należy także pamiętać o dokonaniu zamknięcia ksiąg rachunkowych na dzień zakończenia działalności jednostki i przeprowadzić inwentaryzację. Ponadto, należy poinformować sąd i urząd skarbowy o miejscu przechowywania ksiąg.
Dodatkowo – zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy o rachunkowości należy sporządzić sprawozdanie finansowe na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych, stosując odpowiednio zasady wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego określone w ustawie o rachunkowości.
Ewelina Orlińska-Kiedroń prawnik z Kancelarii Radcy Prawnego Joanny Szanser- -Smagacz w Krakowie
Komentuje Ewelina Orlińska-Kiedroń, prawnik z Kancelarii Radcy Prawnego Joanny Szanser-Smagacz w Krakowie
Rozwiązanie spółki może być długotrwałym procesem, zwłaszcza, że najczęściej będzie poprzedzone procesem likwidacji, który pochłania czas i także pieniądze. Nie zawsze jest to celowe. W sytuacji, gdy wspólnicy mają możliwość zgodnie porozumieć się co do wszystkich kwestii zakończenia działalności spółki, warto rozważyć możliwość rozwiązania spółki bez przeprowadzenia procedury likwidacyjnej.
Tak więc, jeżeli wszyscy wspólnicy w spółce komandytowej działają w porozumieniu i nie ma pomiędzy nimi konfliktu, możliwe jest rozwiązanie takiej spółki bez przeprowadzania likwidacji. Jest to rozwiązanie szybsze i tańsze i jest możliwe przy założeniu, że cały majątek spółki będą stanowiły środki pieniężne, które w łatwy i bezkonfliktowy sposób będzie można podzielić pomiędzy wspólników. Likwidacja, licząc od dnia podjęcia uchwały o rozwiązaniu, może zostać zakończona nawet w ciągu kilku tygodni.
Różnice pomiędzy rozwiązaniem spółki w drodze likwidacji a rozwiązaniem jej bez przeprowadzenia likwidacji są takie, że pierwszy sposób trwa dłużej i wymaga przeprowadzenia większej ilości czynności. Stosuje się go zwykle wtedy, gdy wspólnicy nie są pewni co do ilości i wartości majątku spółki, albo są w konflikcie.
Korzystając z modelu zakończenia działalności spółki bez wdrażania procedury likwidacyjnej, warto mieć na uwadze, że podjęcie uchwały o rozwiązaniu spółki nie jest równoznaczne z ustaniem jej bytu prawnego. Ustanie bytu prawnego spółki następuje dopiero z chwilą wykreślenia jej z rejestru. Co więcej, po podjęciu uchwały o rozwiązaniu spółki, nazwa spółki nie będzie musiała być uzupełniona o dodatek „w likwidacji", ponieważ rozwiązujemy spółkę bez przeprowadzenia likwidacji.
Warto także wspomnieć także, że nie ma wyznaczonego maksymalnego okresu czasu na wykreślenie spółki z KRS od momentu podjęcia uchwały o rozwiązaniu spółki bez przeprowadzenia likwidacji. Proces „likwidowania" spółki może trwać dowolnie długo z zastrzeżeniem, o którym mowa była obok, tzn., że jeżeli wykreślenie spółki z KRS nie nastąpi do końca roku obrotowego, to spółka powinna sporządzić sprawozdanie finansowe za mijający rok obrotowy.
