Zgodnie z generalną zasadą wynikającą z art. 86 ust. 1 ustawy VAT, w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 ustawy VAT, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o naliczony.

Jednak zgodnie z art. 3 ust. 1 oraz 6 ustawy z 16 grudnia 2010 r. zmieniającej ustawę VAT (DzU nr 247, poz. 1652 ze zm.) od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2012 r. w przypadku usługobiorców użytkujących samochody osobowe oraz inne pojazdy samochodowe, na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, kwotę podatku naliczonego stanowi 60 proc. kwoty podatku naliczonego od czynszu (raty) lub innych płatności wynikających z zawartej umowy, udokumentowanych fakturą.

Suma kwot w całym okresie użytkowania samochodów i pojazdów, o których mowa w zdaniu pierwszym, dotycząca jednego samochodu lub pojazdu, nie może przekroczyć kwoty 6000 zł.

Często umowy leasingu samochodów osobowych zawierane przez podatników przewidują wynajem samochodu zastępczego w razie uszkodzenia leasingowanego samochodu (lub zajścia innych okoliczności). W tej sytuacji, o czym czasami zapominają podatnicy, należy również pamiętać o ograniczeniu prawa do odliczania VAT naliczonego na fakturach dokumentujących taki wynajem.

Opłaty serwisowe

W przypadku umów leasingu samochodów osobowych korzystający ponosi często koszty dodatkowych opłat serwisowych związanych z naprawą leasingowanych samochodów. W związku z tym powstaje pytanie, czy ograniczenie prawa do odliczenia VAT naliczonego (60 proc., nie więcej niż 6000 zł) będzie miało zastosowanie do faktur dokumentujących opłaty serwisowe.

Duże znaczenie będą miały w tym przypadku postanowienia umowne (np. czy umowa leasingowa nakłada na podatnika obowiązek ponoszenia opłat serwisowych dotyczących leasingowanych samochodów). Jeśli mamy do czynienia z dwoma umowami, tj. umową leasingu pojazdów i odrębną umową o świadczenie dodatkowych usług (np. umową o naprawy serwisowe leasingowanych samochodów), to można przyjąć, że decyzją stron było oddzielne uregulowanie kwestii leasingu pojazdów i dodatkowych usług, tj. usług serwisowych.

W takim przypadku korzystający nie nabywa od finansującego jednej kompleksowej usługi, lecz dwa odrębne świadczenia, czyli leasing samochodów oraz usługi związane z serwisowaniem tych pojazdów.

W takim przypadku można zatem argumentować, że do usług świadczonych na podstawie odrębnej umowy o serwisowanie samochodów nie powinno mieć zastosowania ograniczenie wynikające z art. 3 ust. 1 oraz 6 ustawy z 16 grudnia 2010 r. zmieniającej ustawę o VAT. Prawidłowość takiego podejścia potwierdziła Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 21 kwietnia 2011 r. (IPPP1/443-69/11-4/ISz).

Wydaje się zatem, że VAT naliczony wynikający z faktur dokumentujących zakup oddzielnych usług obsługi serwisowej samochodów powinien podlegać odliczeniu na zasadach ogólnych określonych w art. 86 ust. 1 ustawy VAT, tj. aby powstało prawo do odliczenia, samochody muszą być wykorzystywane do prowadzenia działalności opodatkowanej VAT.

Kiedy dostawa towarów

W zależności od warunków umowy leasingu, może ona zostać na gruncie ustawy o VAT potraktowana jako dostawa towarów lub świadczenie usług.

Za dostawę towarów uznaje się wydanie towarów na podstawie umowy leasingu zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione (art. 7 ust. 1 pkt 2). Mowa tu o umowach leasingu, w wyniku których, zgodnie z przepisami o podatku dochodowym, odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający.

W praktyce oznacza to, że umowa leasingu finansowego oraz umowa określająca, że prawo własności w normalnym toku zdarzeń przewidzianych w tej umowie przejdzie na korzystającego, powinna być traktowana jako dostawa towarów.

Trzeba traktować jak świadczenie usług

Umowy leasingu, w których nie przewidziano nabycia przez korzystającego przedmiotu leasingu po zakończeniu umowy, powinny być traktowane jako świadczenie usług. Rozróżnienie to ma istotne znaczenie w zakresie obowiązków finansującego dotyczących momentu powstania obowiązku podatkowego oraz podstawy opodatkowania.

W przypadku leasingu samochodów zakwalifikowanego jako dostawa towarów obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru. Jeśli dostawa towaru powinna być potwierdzona fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później niż 7 dnia licząc od dnia wydania towaru.

Podstawą opodatkowania w leasingu finansowym jest obrót, czyli kwota należna z tytułu wykonania czynności opodatkowanych, pomniejszona o kwotę podatku należnego. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy, tj.: opłatę manipulacyjną, opłatę wstępną, część kapitałową oraz część odsetkową rat.

Natomiast w przypadku leasingu samochodów zakwalifikowanego jako świadczenie usług, obowiązek podatkowy powstaje w momencie otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż z upływem terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Podstawą opodatkowania jest kwota należna za każdy okres rozliczeniowy, zgodnie z harmonogramem płatności.

Bez refakturowania ubezpieczeń

Podatnicy muszą pamiętać o uchwale 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 listopada 2010 r. (I FPS 3/10).

Sąd uznał w niej, że leasingodawca powinien włączyć do podstawy opodatkowania usług leasingu koszty ubezpieczenia przedmiotu umowy. Rozstrzygnięcie to zaskoczyło wielu podatników.

Wcześniej bowiem, co do zasady, firmy leasingowe refakturowały koszty ubezpieczenia ze zwolnieniem z VAT.