Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia (art. 627 kodeksu cywilnego). Ważne jest tu osiągnięcie określonego rezultatu, który musi być utrwalony materialnie (np. zbudowanie drewutni).
W pracach sezonowych kontrakt ten można wykorzystywać do zaangażowania do wykonania prac o charakterze jednorazowym, np. zaorania określonego pola, oberwania owoców z danego sadu, pomalowania ogrodzenia.
Przyjmujący zamówienie na wykonanie dzieła nie zobowiązuje się bowiem do wykonywania pracy w ogóle, ale do osiągnięcia konkretnego rezultatu, np. do przeprowadzenia remontu, wymiany izolacji przeciwwilgociowej na tarasie, ułożenia kafelków na schodach. Przedmiot umowy o dzieło ma charakter indywidualny, dostosowany do potrzeb zamawiającego, niedostępny w powszechnej sprzedaży.
Zerowa pensja
Oprócz różnicy w zakresie powtarzalności wykonywania pracy umowę o dzieło różni od zlecenia przede wszystkim zakres odpowiedzialności pracobiorcy. Wykonawca dzieła zobowiązuje się do zrealizowania oczekiwanego efektu. Gdy to się nie uda, ryzykuje, że nie otrzyma wypłaty albo przynajmniej jej części. Zleceniobiorca odpowiada natomiast tylko za brak należytych starań wymaganych dla właściwego wykonania powierzonych mu obowiązków.
Przykład
Obowiązkiem zleceniobiorcy opiekującego się ogrodem jest dbanie o jego czystość, bieżące nawadnianie, pielęgnacja roślin, koszenie trawników itd.
Nie odpowiada on natomiast za to, że rośliny nie kwitną albo obumierają. Gdyby chodziło o zaangażowanie do pracy na podstawie umowy o dzieło, jej przedmiotem nie mogłyby być te same czynności.
Mogłoby to natomiast być zobowiązanie do założenia ogrodu. Wówczas dziełobiorca odpowiadałby za rezultat swojej pracy, czyli za powstanie ogrodu zgodnie z uzgodnionym planem zagospodarowania.
Daleko od etatu
Umowę o dzieło różni od zatrudnienia w ramach stosunku pracy przede wszystkim to, że pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy, natomiast dziełobiorca w zasadzie sam organizuje sobie pracę.
Ponadto przyjmującego dzieło do wykonania nie obowiązują przepisy kodeksu pracy, w tym bhp, odnoszące się do pracowników.
Jeśli jednak dzieło realizowane jest na terenie zakładu pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, to obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy spoczywa na pracodawcy (art. 304 § 1 k.p.).
Cywilne na zmianę
Często umowy-zlecenia i o dzieło mogą być stosowane zamiennie przy takich samych pracach, np. przy roznoszeniu ulotek. Umowa o dzieło przy tego typu pracach jest uzasadniona, gdy zatrudniającemu nie zależy na tym, kiedy i jak zadanie będzie wykonane, a tylko na tym, aby było zrealizowane do określonego terminu, np. przed spotkaniem promocyjnym, o którym informują ulotki.
Gdy roznoszenie ulotek jest stałą potrzebą w firmie, właściwym jest powierzenie tej pracy na podstawie umowy zlecenia. Umowa o dzieło możliwa jest natomiast do wykorzystania, gdy istnieje potrzeba jednorazowego rozniesienia konkretnej liczby ulotek, np. informujących o przyjeździe cyrku.
