- Pracownik przyszedł nietrzeźwy do firmy. Za nieprzestrzeganie przepisów bhp oraz dyscypliny i porządku pracy nałożyliśmy na niego karę pieniężną w wysokości jednej dniówki. Pracownik otrzymał dokument do zapoznania się z nim, ale odmówił jego podpisania. Formalnie nie odwołał się od nałożonej sankcji. Na dokumencie przełożony sporządził notatkę służbową potwierdzającą okoliczności dokonania zawiadomienia. Czy mimo to możemy potrącić mu karę z pensji?

– pyta czytelnik.

Pracodawca ma prawo nałożyć na pracownika karę pieniężną i wyegzekwować ją nawet, jeśli zatrudniony nie zgadza się z nią. Pod warunkiem jednak, że dochował procedury nakładania kar i pracownik nie odwołał się od niej. Pozwala mu na to bezpośrednio art. 108 § 2 kodeksu pracy.

Określa on przyczyny, na  podstawie których szef może zastosować wobec podwładnego pieniężną karę porządkową. Wolno ją nałożyć, gdy pracownik nie przestrzega przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszcza pracę bez usprawiedliwienia, stawia się do firmy w stanie nietrzeźwości lub spożywa alkohol w czasie pracy.

Ważna kolejność...

Nałożenie kary porządkowej na pracownika to proces – ciąg następujących po sobie czynności, które szef musi wykonać w ściśle określonej kolejności. Jej zachowanie decyduje o skuteczności nałożonej na zatrudnionego sankcji. Pierwszy etap to wysłuchanie pracownika, drugi – decyzja o nałożeniu kary (lub odstąpieniu od niej), a dopiero ostatnią czynnością jest zawiadomienie podwładnego o podjętej decyzji.

Pamiętać przy tym należy, że aby skutecznie wymierzyć karę porządkową, trzeba także dochować formy pisemnej poinformowania o niej. Niedopuszczalne  jest, gdy najpierw pracownik podpisuje pismo dotyczące ukarania go, a dopiero potem szef go wysłuchuje. W razie udowodnienia takiej sytuacji sąd zazwyczaj uchyla nałożoną sankcję.

...i terminy

Kary porządkowej nie wolno zastosować po upływie dwóch tygodni od czasu, gdy szef dowiedział się o naruszeniu obowiązku pracowniczego i po  upływie trzech miesięcy od jego dopuszczenia się (art. 109 § 2 k.p.).

Jeśli zatem zachowano wszystkie wymogi przewidziane w kodeksie związane z dyscyplinowaniem personelu, oznacza to, że pracownik został zawiadomiony o nałożeniu kary i jest ona skuteczna.

Odrzucone pismo też wiąże

Przy założeniu, że szef dochował procedur i w ostatnim etapie wręczył podwładnemu pismo nakładające na niego karę i spełnia ono wszystkie wymogi formalne (patrz ramka), to można przyjąć, że zatrudniony został prawidłowo poinformowany o tej sankcji. Wymóg zawiadomienia pracownika o karze jest spełniony również wtedy, gdy nie przyjął on pisma od pracodawcy.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 29 czerwca 2000 r. (I PKN  716/ 99) wymaganie zawiadomienia podwładnego o ukaraniu, od  którego biegnie siedmiodniowy termin do wniesienia sprzeciwu, jest spełnione nie tylko wtedy, gdy pracownikowi faktycznie zostaje wręczone określone pismo (art. 110 k.p.), ale także wtedy, gdy wiedząc, że zawiera ono informację o jego ukaraniu, odmawia jego przyjęcia.

Audytorium pożądane, choć ograniczone

Czytelnik postąpił słusznie, sporządzając notatkę służbową o tym, że nietrzeźwy nie przyjął pisma w sprawie ukarania. Należałoby jednak zastanowić się, czy to wystarczający dowód, że pracownikowi próbowano wręczyć zawiadomienie o sankcji. Dobrze jest, jeśli wręczając kwit o karze, pracodawca zrobi to w obecności upoważnionych do tego świadków. Trzeba bowiem pamiętać, że świadkiem dokonania takiej czynności nie może być każdy pracownik.

Wręczenie przez przełożonego pisma o nałożonej karze w obecności innego pracownika jest zgodne z prawem pod warunkiem, że towarzyszem szefa przy doręczeniu takiego pisma jest osoba zajmująca się w  imieniu pracodawcy sprawami kadrowymi (np. kadrowa czy dyrektor personalny) bądź przedstawiciel związku zawodowego, do którego należy zwalniany z pracy. Potwierdza to decyzja Głównego Inspektora Danych Osobowych (DOLiS/DEC-997/11).

W niej uznano, że „wręczenie pracownicy informacji o nałożeniu na nią kary porządkowej w obecności dwóch nieupoważnionych do tego pracowników nie znajduje uzasadnienia w przepisach o ochronie danych osobowych”. Szerzej na  ten temat pisaliśmy w artykule „Wręczanie wypowiedzeń to nie teatr” (PiP z 16 kwietnia 2012 r.).

W zawiadomieniu musi być komplet danych

Pismo w sprawie nałożenia kary porządkowej powinno zawierać informacje wskazujące na rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych i datę dopuszczenia się przez pracownika tego naruszenia. Bezwzględnie musi się być w nim zawiadomienie o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia.

Niezamieszczenie w doręczonym przez pracodawcę piśmie wszystkich wymienionych punktów powoduje, że takiego pisma nie można potraktować jako zawiadomienia o ukaraniu.

Wobec tego pracownik, który nie został zawiadomiony o ukaraniu w rozumieniu art. 110 k.p., nie może być skutecznie ukarany (tak M. Nałęcz (w:) Kodeks pracy. Komentarz pod red. Wojciech Muszalski, Warszawa 2011, C.H. Beck).