- Komu przysługuje dofinansowanie do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych?
Edyta Sieradzka:
Uprawnionym do ubiegania się o dofinansowanie do wynagrodzeń zatrudnionych pracowników niepełnosprawnych może być pracodawca:
- prowadzący zakład pracy chronionej,
- zatrudniający co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągający wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6 proc.,
- zatrudniający w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy mniej niż 25 pracowników.
Przesądza o tym art. 26a ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. DzU z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm., dalej ustawa o rehabilitacji).
Dofinansowanie nie przysługuje natomiast zatrudniającym w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy co najmniej 25 pracowników i nieosiągającym co najmniej 6-proc. wskaźnika zatrudnienia niepełnosprawnych (a więc zobowiązanym do wpłat na PFRON na podstawie art. 21 ustawy o rehabilitacji).
Zgodnie z art. 26b ust. 7 ustawy o rehabilitacji miesięczne dofinansowanie nie przysługuje do wynagrodzenia pracownika w części finansowanej ze środków publicznych. Dlatego jeśli całość wynagrodzenia podwładnego jest finansowana z takich pieniędzy, wsparcie z PFRON do jego pensji się nie należy.
– W jaki sposób ustalić stan zatrudnienia, który pozwoli skorzystać z dofinansowania z PFRON?
Wysokość zatrudnienia oraz wskaźnika zaangażowania osób niepełnosprawnych ustala się zgodnie z art. 28 ust. 1 i 3 (dla pracodawców prowadzących zakłady pracy chronionej) oraz art. 21 ust. 1 i 5 ustawy o rehabilitacji (dla pozostałych pracodawców). Pracodawca nie wlicza zatem do ogólnego stanu zatrudnienia niepełnosprawnych przebywających na urlopach bezpłatnych oraz – jeżeli nie są to osoby niepełnosprawne – zatrudnionych:
- na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego,
- przebywających na urlopach wychowawczych,
- nieświadczących pracy w związku z odbywaniem służby wojskowej albo służby zastępczej,
- będących uczestnikami Ochotniczych Hufców Pracy,
- nieświadczących pracy w związku z uzyskaniem świadczenia rehabilitacyjnego,
- przebywających na urlopach bezpłatnych, których obowiązek udzielenia określają odrębne ustawy (wyłączenie to nie obejmuje przebywających na urlopach bezpłatnych udzielonych na podstawie art. 174 k.p., gdyż szef może udzielić takiego urlopu na wniosek pracownika, ale nie musi).
Ponadto prowadzący zakład pracy chronionej do stanu załogi zalicza także niepełnosprawnych wykonujących pracę nakładczą, jeżeli ich wynagrodzenie zostało ustalone co najmniej w wysokości:
- najniższego wynagrodzenia – u wykonawców, dla których praca nakładcza stanowi jedyne źródło utrzymania,
- połowy najniższego wynagrodzenia – dla pozostałych wykonawców.
U niepełnosprawnych wykonujących pracę nakładczą wymiar czasu pracy ustala się jako iloraz wysokości ustalonego wynagrodzenia i najniższego wynagrodzenia, przy czym maksymalny wymiar czasu pracy ustalony zgodnie z tymi regułami nie może przekraczać jednego etatu.
– Przy zaangażowaniu niepełnosprawnych ważne jest prawidłowe wyliczenie wskaźników zatrudnienia. Jak to zrobić?
Wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych oznacza przeciętny miesięczny udział procentowy takich osób w zatrudnieniu ogółem w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy. Taki wskaźnik dla pracodawców, o których mowa w art. 21 ust. 2 oraz ust. 2a ustawy o rehabilitacji, wylicza się według następującego wzoru:
W = ZON/ZOG, gdzie poszczególne elementy oznaczają:
W – wskaźnik – uzyskaną wartość należy wykazać z dokładnością do czterech miejsc po przecinku,
ZON – stan zatrudnienia ogółem osób niepełnosprawnych w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy (z miesiąca sprawozdawczego).
ZOG – stan zatrudnienia ogółem w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy (z miesiąca sprawozdawczego).
– Przy niektórych schorzeniach szczególnych przyjętych niepełnosprawnych firma
może obniżyć 6-proc.
wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych i tym samym zmniejszyć wpłatę do PFRON. O jakie choroby chodzi?
Co najmniej 6 proc. wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych pracodawca może obniżyć, gdy przyjmuje takich ze schorzeniami szczególnie utrudniającymi wykonywanie pracy. Wynika to z art. 21 ust. 4 ustawy o rehabilitacji. Rodzaje schorzeń uzasadniających obniżenie tego wskaźnika oraz sposób jego obniżania określa rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 18 września 1998 r. (DzU nr 124, poz. 820 ze zm.).
Zgodnie z jego § 1 do schorzeń uzasadniających obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych zalicza się:
chorobę Parkinsona, stwardnienie rozsiane, paraplegię, tetraplegię, hemiplegię, znaczne upośledzenie widzenia (ślepotę) oraz niedowidzenie, głuchotę i głuchoniemotę, nosicielstwo wirusa HIV oraz chorobę AIDS, epilepsję, przewlekłe choroby psychiczne, upośledzenie umysłowe, miastenię, późne powikłania cukrzycy.
Pracodawca obniża wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych o wskaźnik ustalony według następującego wzoru:
WO = (3 x ZS + 2 x US) x 100 proc. : ZOG, gdzie poszczególne symbole oznaczają:
WO – wskaźnik obniżający,
ZS – zatrudnienie
w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy pracowników zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności, u których stwierdzono schorzenie wymienione w § 1 rozporządzenia, US – zatrudnienie w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy pracowników zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, u których stwierdzono schorzenie wymienione w § 1 rozporządzenia, ZOG – zatrudnienie pracowników ogółem w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy.
Angażujący pracowników ze schorzeniami uzasadniającymi obniżenie wskaźnika porównuje rzeczywiste zatrudnienie niepełnosprawnych do obniżonego wymaganego wskaźnika zatrudnienia niepełnosprawnych, a nie do ustawowego wskaźnika 6-proc., o którym mówi art. 21 ust. 1 ustawy o rehabilitacji.
Dlatego wskaźnik ustawowy obniża się o wskaźnik obniżający (równy ilorazowi sumy trzykrotności stanu zatrudnienia osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, u których stwierdzono szczególne schorzenia, i dwukrotności zatrudnienia osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, u których stwierdzono szczególne schorzenia, oraz stanu zatrudnienia ogółem).
– To dość skomplikowane. Uda się to przybliżyć w bardziej zrozumiały sposób?
Można to określić następującym przykładem. Pracodawca zatrudnia ogółem 100 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, z tego jedną pracującą na pełny wymiar czasu pracy ze znacznym stopniem niepełnosprawności ze schorzeniem szczególnym (epilepsja).
Epilepsja jako schorzenie szczególne obniża wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych (6 proc.) o 0,03, zgodnie z wyliczeniem:
(3 x 1,000 + 2 x 0,000) x 100 proc. : 100. W etatach stanowiłoby to 3 etaty.
Aby zatem ustalić, jaką liczbę etatów osób niepełnosprawnych powinien zapewnić szef, żeby zwolnić się z wpłat na PFRON, należy od 6 (liczby etatów wymaganej na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy u osiągającego co najmniej 6 proc. wskaźnik) odjąć 3 (liczbę etatów odpowiadającą wskaźnikowi obniżającemu). Ostatecznie wymagana liczba etatów niepełnosprawnych wynosi 3. Następnie do ustalenia wysokości wpłaty należy z tą liczbą (a nie z liczbą etatów konieczną do osiągnięcia 6-proc. wskaźnika zatrudnienia niepełnosprawnych) porównać liczbę etatów zatrudnionych niepełnosprawnych, czyli 3 – 1 = 2.
Kwota wpłaty przy jednoetatowym zatrudnieniu niepełnosprawnych ze szczególnymi schorzeniami znacznie się obniży, ponieważ wyniesie 2916,03 zł, tj. 0,4065 x 3586,75 zł (3 – 1), a nie 7290,07 zł, tj. 0,4065 x 3586,75 zł x (6 – 1) przy jednoetatowym zatrudnieniu niepełnosprawnych, u których nie stwierdzono szczególnych schorzeń.
– A skąd wzięła się kwota 3586,75 zł występująca w tych rachunkach?
Kwota 3586,75 zł oznacza przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez prezesa GUS. Komunikat w sprawie przeciętnego wynagrodzenia, na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.), publikowany jest w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.
PFRON 6 kwietnia br. zamieścił na stronie internetowej komunikat o wykazaniu wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych dla potrzeb dofinansowań do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych.
Przypomina w nim, że zgodnie z art. 26a ust. 1a ustawy miesięczne dofinansowanie nie przysługuje pracodawcy zatrudniającemu co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i nie osiągającemu co najmniej 6-proc. wskaźnika zatrudnienia niepełnosprawnych. Przy wyliczaniu tego wskaźnika należy wziąć pod uwagę definicję z art. 2 ust. 6 ustawy o rehabilitacji. Zgodnie z nią jest to przeciętny miesięczny udział procentowy osób niepełnosprawnych w zatrudnieniu ogółem, w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy.
Uwaga!
Wskaźnika 6 proc. nie można zmniejszyć w związku z zatrudnianiem osób ze schorzeniami określonymi w rozporządzeniu z 18 września 1998 r., by uzyskać prawo do dofinansowania z PFRON.
Osiągnięcie tego wskaźnika dla celów dofinansowań do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych PFRON weryfikuje za pomocą wartości wykazanych przez pracodawcę (zatrudniającego co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy), w druku WN-D, w pozycjach 37 („Stan zatrudnienia w okresie sprawozdawczym – ogółem”) oraz 38 („Stan zatrudnienia w okresie sprawozdawczym – osoby niepełnosprawne”). Używa do tego równania: wskaźnik = (poz. 38/poz. 37) x 100.
Jednocześnie PFRON wskazuje, że pracodawca ubiegający się o dofinansowanie, który wpisuje w poz. 37 i 38 druku WN-D wartości zerowe, oświadcza, że nie spełnia warunków do korzystania z takiego wsparcia, gdyż w danym okresie nie zatrudnia niepełnosprawnych. Wnioskodawca, który w wyniku błędu podał w WN-D w poz. 37-38 wartości zerowe, powinien skorygować je, uwzględniając prawidłowe wartości, wyliczone zgodnie z przypisem nr 17 do formularza WN-D.
—oprac. g.or.