Nie za każdą gotowość do pracy będzie rekompensata

- Mamy status zakładu pracy chronionej. W 2011 r. przeznaczyliśmy część pieniędzy zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (zfron) uzyskanych do 31 grudnia  2010 r. na wyposażenie stanowiska osoby niepełnosprawnej. W ciągu 30 dni od zapłaty za sprzęt wystąpiliśmy do urzędu skarbowego o wydanie zaświadczenia o pomocy de minimis. Nie dostaliśmy go do końca grudnia ub.r. Co miesiąc urząd skarbowy przysyłał pismo o przesunięciu terminu jego wydania.

Czy w takim wypadku musimy zwrócić do 20 stycznia br. do PFRON pieniądze zgromadzone do 31 grudnia 2010 r., pochodzące m.in. ze zwolnień PIT-4, które zostały wydane i wykorzystane zgodnie z rozporządzeniem w sprawie zfron? Czy też może kwota, jaką przeznaczyliśmy na wyposażenie stanowiska pracy, zostanie uznana za wydaną do 31 grudnia 2011 r. i nie będzie podlegała zwrotowi do PFRON? Jedynym warunkiem, jakiego nie możemy dotrzymać, jest właśnie brak zaświadczenia o pomocy de minimis.

Z odpowiedzi, jaką Organizacja OBPON.ORG uzyskała 14 grudnia 2011 r. z Biura Pełnomocnika Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych (BON-I-52311-483-2-LK/2011), wynika, że kwot zfron wydanych przed końcem 2011 r., a przed uzyskaniem zaświadczenia o pomocy de minimis, nie trzeba zwracać do PFRON. Zostały one bowiem wykorzystane a według stanu na 31 grudnia 2011 r. nie zakwestionowano prawidłowości dokonania wydatku.

Jeżeli jednak po zakończeniu postępowania w sprawie wydania zaświadczenia o pomocy de minimis okaże się, że organ po fakcie uzna wydatek za poniesiony niezgodnie z prawnie przewidzianymi warunkami i odmówi wydania zaświadczenia, to pracodawca będzie musiał dokonać wpłaty. Mówi o tym art. 33 ust. 4a ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. DzU z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.), dalej ustawa.

- Czy pracodawca, który ma status zakładu pracy chronionej, mógł zapłacić za turnusy rehabilitacyjne pracownikom zatrudnionym w 2011 r., jeśli będą w nich uczestniczyć

w 2012 r.? Faktury zostały wystawione w ubiegłym roku.

Co stanie się w sytuacji, gdy pracownik, któremu opłaciliśmy pobyt na turnusie, zostanie zwolniony i podejmie pracę w innym zakładzie lub gdy podjął pracę na zlecenie? Czy dotyczy to również innych form pomocy, np. zabiegów rehabilitacyjnych, akcji profilaktycznych, które będą się odbywały w 2012 r.?

Na to pytanie Organizacji OBPON.ORG odpowiedziało BON 13 grudnia 2011 r. (BON-I-52311-480-2-LK/2011). Z odpowiedzi wynika, że pracodawca może ze środków zfron zapłacić za turnusy rehabilitacyjne osób niepełnosprawnych, w których mają one uczestniczyć w kolejnym roku. Dotyczy to również innych wydatków na dany cel.

Jednak w świetle art. 33 ust. 4 ustawy środki zfron mogą być wydawane na określone działania na rzecz niepełnosprawnych. „Osobę niepełnosprawną” definiuje natomiast art. 1 ustawy. Zgodnie z nim jest to ten, którego niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem, o którym mowa w art. 3, 4a, 5 lub 62 ustawy.

Co do zasady osoba taka powinna być w zatrudnieniu u dysponenta zfron lub być jego byłym pracownikiem. Chcąc  przyznać pomoc byłemu pracownikowi, pracodawca powinien sprawdzić, czy na pewno nie pracuje on w innej firmie, zarówno na umowę o pracę, jak i np. na umowę-zlecenie.

Wydając środki zfron, pracodawca powinien mieć pewność, że zarówno w dniu dokonywania wydatku, jak i w dniu skorzystania z pomocy finansowej z zfron osoba niepełnosprawna spełni te warunki – czyli jej orzeczenie o niepełnosprawności będzie ważne w dniu skorzystania z pomocy. W przeciwnym razie powstanie obowiązek wpłaty z art. 33 ust. 4a ustawy.

Taką kwotę trzeba więc będzie zwrócić PFRON jako wpłatę, o której mowa w art. 13 ustawy z 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych ustaw (DzU nr 226, poz. 1475).

Wydatki na zadania, które miałyby być dokonane z dużym wyprzedzeniem, mogą w poszczególnych przypadkach budzić wątpliwości co do skuteczności realizacji tych zadań. Jeżeli pracodawca ma jakąkolwiek niejasność w tym zakresie, powinien przeznaczyć je na cele dające większą pewność. W przeciwnym razie naraża się na obowiązek wpłaty, o której mowa w art. 33 ust. 4a ustawy, a także na konieczność zwrotu pieniędzy niewykorzystanych zgodnie z przeznaczeniem.

Przykład

Pracodawca zapłacił z zfron w listopadzie 2011 r. z puli przeznaczonej na pomoc indywidualną pracownikowi za turnus rehabilitacyjny, który ma się odbyć w sierpniu 2012 r. Skorzystał ze środków pochodzących z PIT-4 uzyskanych do 31 grudnia  2010  r., które zostały w 10 proc. przekazane na pomoc indywidualną.

Po sprawdzeniu dokumentacji okazało się, że orzeczenie o niepełnosprawności dla tego pracownika straciło ważność już w grudniu 2011 r., a zespół ds. orzekania o niepełnosprawności nie wydał kolejnego orzeczenia o jego niepełnosprawności. Tym samym od 1 stycznia 2012 r. stał się on osobą pełnosprawną.

Pracodawca nie dochował więc obowiązku sprawdzenia, czy w dniu skorzystania przez pracownika z pomocy będzie on nadal osobą niepełnosprawną. Dlatego musi zwrócić 100 proc.  tej kwoty na zfron.

W związku z tym, że wydatkował na ten cel środki z PIT-4 uzyskane do 31 grudnia  2010 r., to odda od razu tę kwotę do PFRON (nie może jej już zatrzymać na zfron). Dodatkowo musi wpłacić do PFRON 30 proc. kary od nienależnie wydatkowanej kwoty (oczywiście kara nie może obciążać zfron; musi zostać sfinansowana ze środków własnych firmy).