Rozpatrzmy następującą sytuację.
Przykład
Ojciec udzielił pożyczki spółce z o.o., w której wspólnikiem jest syn. Następnie przelał na syna wierzytelność przysługującą mu wobec spółki. W spółce planowane jest podwyższenie kapitału zakładowego o kwotę stanowiącą nominalną wartość wierzytelności z tytułu pożyczki posiadanej przez syna.
Udziały w podwyższonym kapitale spółki zostaną w całości objęte przez syna w zamian za aport pieniężny. Transakcja przebiegać będzie zatem dwuetapowo i w stosunku do każdego z tych etapów trzeba pamiętać o rozliczeniu właściwych podatków.
Darowizna zwolniona
W podanym przykładzie w pierwszej kolejności dochodzi do darowizny od ojca dla syna. Trzeba zatem uwzględnić regulacje ustawy z 28 lipca 1983 o podatku od spadków i darowizn (DzU z 2009 r. nr 93, poz. 768 ze zm.). Jej art. 4a zwalnia z podatku (pod pewnymi warunkami) nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Zatem nabycie tytułem darowizny wierzytelności z umowy pożyczki przez syna od ojca będzie co do zasady zwolnione z podatku od spadków i darowizn.
Jednak należy pamiętać o bardzo ważnej rzeczy. Niezbędnym warunkiem skorzystania z tego zwolnienia jest zgłoszenie przez osobę obdarowaną w urzędzie skarbowym faktu nabycia wierzytelności z tytułu umowy pożyczki na druku SD-Z2 w ciągu sześciu miesięcy od daty nabycia prawa majątkowego. Za datę nabycia prawa majątkowego uznaje się:
• chwilę złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego,
• w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – chwilę spełnienia przyrzeczonego świadczenia,
• jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron – za datę nabycia uznaje się chwilę złożenia takich oświadczeń.
W tym wypadku lenistwo nie popłaca, bo jeśli obdarowany w przewidzianym terminie nie zgłosi otrzymania darowizny do urzędu skarbowego, będzie musiał zapłacić podatek.
Nabycie wierzytelności w drodze umowy darowizny będzie także neutralne na gruncie przepisów ustawy o PIT. Zgodnie bowiem z art. 2 pkt 3 tej ustawy jej przepisów nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn.
Objęcie udziałów
Za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się – zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT – nominalną wartość udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną albo wkładów w spółdzielni objętych w zamian za wkład niepieniężny. A contrario, opodatkowanie aportu po stronie wnoszącego aport nie wystąpi w sytuacji, gdy będzie to wkład pieniężny.
Zatem gdy planowane jest podwyższenie kapitału zakładowego poprzez wniesienie wkładu pieniężnego, a następnie wspólnik oraz spółka dokonają umownego potrącenia wzajemnych wierzytelności pieniężnych (wierzytelności spółki przysługującej jej z tytułu podwyższenia kapitału oraz wierzytelności z tytułu pożyczki), opodatkowanie wnoszącego aport nie wystąpi.
Wartość podwyższenia kapitału nie będzie przychodem podatkowym u spółki – zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy o CIT.
Podwyższenie kapitału zakładowego będzie natomiast podlegało podatkowi od czynności cywilnoprawnych w wysokości 0,5 proc. od wartości podwyższonego kapitału. Obowiązek podatkowy, który powstaje z chwilą podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału, ciąży w tym wypadku na spółce. Ma ona obowiązek zapłaty podatku w ciągu 14 dni i złożenia formularza PCC-3.
