To także on ponosi odpowiedzialność za stan bhp w swoim zakładzie. Musi m.in.

• organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,

• zapewniać przestrzeganie w  zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień oraz kontrolować wykonanie tych poleceń,

• reagować na potrzeby w zakresie bhp, biorąc przy tym pod uwagę doskonalenie istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników oraz zmieniające się warunki wykonywania pracy,

• zapobiegać wypadkom przy  pracy i chorobom zawodowym, uwzględniając przy  tym zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy,

• uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych,

• zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez nadzorujących warunki pracy.

Szczegółów trzeba szukać w licznych rozporządzeniach i  normach z zakresu bhp i poszczególnych jego elementów. Kluczowe w tym zakresie jest rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn. DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.). O nim i o niektórych ściśle powiązanych z nim przepisach mówi dzisiejsze vademecum.

Nie jesteśmy w stanie omówić wszystkich poruszanych w rozporządzeniu problemów z uwagi na objętość dodatku. Skupimy się więc na najważniejszych, bez znajomości których nie da się zorganizować prawidłowo pracy nawet w najmniejszej firmie zatrudniającej pracowników.

Opiszemy, jakie minimalne warunki spełniać muszą pomieszczenia dla pracowników i to nie tylko, jeśli chodzi o ich wielkość, ale także temperaturę, oświetlenie czy wentylację. Wskażemy niebezpieczeństwa, z którymi musi się liczyć pracownik, i obowiązki pracodawców w zakresie ich minimalizowania.

Proponujemy zapoznanie się z vademecum także zatrudnionym. Mają oni bowiem prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia. Mogą to zrobić także wtedy, gdy wykonywana przez nich praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom.

Warunek to niezwłoczne powiadomienie o tym przełożonego. Jeżeli powstrzymanie się od pracy nie usuwa zagrożenia, pracownik może oddalić się z miejsca zagrożenia po niezwłocznym powiadomieniu przełożonego. Za ten czas zachowuje prawo do wynagrodzenia, co potwierdził Sąd Najwyższy, przypominając jednak o warunku zawiadomienia przełożonego.

Powstrzymywanie się pracownika od wykonywania pracy w warunkach nieodpowiadających przepisom bhp nie stanowi naruszenia obowiązku świadczenia pracy tylko wtedy, gdy pracownik zawiadomił o tym niezwłocznie przełożonego (zgodnie z art. 210 § 1 k.p.) – wyrok Sądu Najwyższego z 9 maja 2000 (I PKN 619/99). —z.j.