Jak korygować błędne wpisy na rachunku bankowym

Tematem licznych nieporozumień między klientami (także przedsiębiorcami) a bankami jest kwestia sposobu dostarczania wyciągów z rachunku, a także sygnalizowanie bankowi stwierdzonych błędów we wpisach na rachunku.

Poznanie uprawnień zarówno instytucji finansowej, jak i jej klienta w tym zakresie wydaje się istotne, zwłaszcza w dobie bankowości elektronicznej, w której większość operacji na rachunkach odbywa się online.

Informacja o zmianie stanu

Zgodnie z art. 728 kodeksu cywilnego bank zobowiązany jest do powiadamiania posiadacza rachunku  w sposób określony w umowie o każdej zmianie stanu rachunku bankowego.

Celem wspomnianej regulacji jest umożliwienie klientowi banku kontroli nad prowadzeniem jego rachunku przez instytucję finansową. Dodać należy, że dotyczy to jedynie umów zawartych na czas nieoznaczony, co jest istotne, bo niejednokrotnie, zwłaszcza w przypadku klientów korporacyjnych, banki zawierają umowy rachunków również na czas określony (najczęściej na rok).

Klient powinien również otrzymywać od banku co najmniej raz w miesiącu bezpłatny wyciąg z rachunku z informacją o zmianach stanu rachunku i ustaleniem salda, chyba że posiadacz wyraził pisemnie zgodę na inny sposób informowania o takich zmianach (art. 728 § 2 k.c.).

Raz w miesiącu

Należy dodać, że bank informuje o każdej zmianie salda rachunku w sposób określony w umowie rachunku, co oznacza, że  może to uczynić przy wykorzystaniu poczty elektronicznej czy esemesem.

Niemniej  raz w miesiącu bank zobowiązany jest do wysłania bezpłatnego wyciągu z rachunku z informacją o zmianach stanu rachunku z ustaleniem salda.

Co oznacza wpis

Mówiąc o  obowiązku banku informowania klienta o zmianach na rachunku, warto  wyjaśnić charakter prawny samego tzw. wpisu na rachunek bankowy.

Teoretycy prawa mają wątpliwości, czy wpis spełnia funkcję rejestracyjną, czy  może być traktowany jako zdarzenie prawne kształtujące treść umowy rachunku bankowego, czy to czynność jedynie faktyczna, czy  oświadczenie  wiedzy banku. Zgodnie z wyrokiem Sadu Najwyższego z 9 lipca 2008 (V CSK 56/08) wpis dokonany przez bank na rachunku klienta sam w sobie nie jest oświadczeniem woli.

Tym samym, zdaniem SN, trzeba przyjąć, że wpis nie kreuje samoistnie wierzytelności klienta banku w kwocie, na którą opiewa, bo o tym, czy taka wierzytelność istnieje i w jakiej wysokości, decyduje ocena zdarzenia prawnego, stanowiącego podstawę dokonanego wpisu.

Nie ma tu więc miejsca na swoisty automatyzm wpisowy, bo w razie wątpliwości rozstrzyga ustalenie, czy objęta wpisem kwota rzeczywiście się klientowi banku należy. I odwrotnie, klient może domagać się dokonania wpisu bankowego, wykazując, że przysługuje mu na podstawie dokonanych operacji określona kwota, nieobjęta wpisem.

Również w mojej ocenie sam wpis na rachunku na pewno nie stanowi oświadczenia woli banku.

Skutki zgłoszenia niezgodności

W świetle art. 728 § 3 k.c., w przypadku zauważonych niezgodności zmian w stanie rachunku lub jego salda, posiadacz rachunku jest zobowiązany w ciągu 14 dni od dnia otrzymania wyciągu zgłosić ten fakt  bankowi.

Przyjmuje się jednak, że upływ terminu wyrażonego w art. 728 § 3 k.c. nie zwalnia banku z obowiązku uzgodnienia salda w razie zgłoszenia takiego żądania po jego upływie ani też nie stanowi podstawy roszczenia banku o dokonanie uzgodnienia salda.

Niektórzy twierdzą, że zgłoszenie bankowi niezgodności stanu rachunku lub salda, o którym mowa w art. 728 § 3 k.c., stanowi jedynie zwrócenie bankowi uwagi na potencjalną nieprawidłowość w ewidencjonowaniu stanu środków na rachunku bankowym.

Komentuje Marcin Marcinkowski, radca prawny

Jak słusznie podkreśla się w doktrynie prawa, kompetencja banku do korygowania błędnych wpisów na rachunek bankowy nie wyłącza odpowiedzialności banku, na podstawie art. 471 k.c., za szkodę posiadacza rachunku powstałą wskutek nieprawidłowego prowadzenia przez bank jego rachunku.

Podnosi się, że teoretycznie możliwe wyłączenie odpowiedzialności banku za  tę szkodę w zawartej umowie naruszałoby zasadę słuszności kontraktowej (tak J. Pisuliński w glosie do wyroku SN z 18 marca 1993, I CRN 22/93, PB 1995 nr 1, poz. 57).

W razie sporu sądowego na tle poniesionej przez klienta szkody, spowodowanej nieprawidłowościami w prowadzeniu rachunku, niezgłoszenie we właściwym czasie niezgodności salda może spowodować powstanie negatywnych konsekwencji z art. 362 k.c., tzn. przyczynienie się posiadacza rachunku do powstania szkody.

Zgodnie z przytoczonym przepisem, jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.