Nosił wilk razy kilka, ponieśli i wilka – przysłowie dobrze oddaje sytuację, w jakiej znalazło się Ministerstwo Finansów. Dążąc do ograniczenia prawa przedsiębiorców do odliczenia VAT przy zakupie samochodów na firmę, wprowadziło przepisy niezgodne z prawem UE. I jako takie nie mogą być stosowane. Zdaniem ekspertów oznacza to powrót do pełnego odliczenia VAT od samochodów z homologacją ciężarową, czyli aut z kratką oraz aut spełniających kryteria tzw. wzoru Lisaka przy leasingu i wynajmie.

Decyzja sobie, a przepisy sobie

Rada UE w decyzji z 27 września 2010 r. (DzUrz UE L 256/24) wyraziła zgodę na wprowadzenie przez Polskę przepisów, które będą odstępstwem od dyrektywy 2006/112/WE i sprowadzą się do ograniczenia prawa do odliczenia VAT od samochodów wykorzystywanych w działalności gospodarczej. Mogliśmy więc albo wprowadzić pełne odliczenie VAT przy zakupie, leasingu lub wynajmie takich aut przy jednoczesnym opodatkowaniu wykorzystania tych samochodów do celów prywatnych, albo ograniczyć odliczenie i nie opodatkowywać prywatnego użytku.

Te zalecenia Rady realizowała nowela ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o transporcie drogowym (DzU z 2010 r. nr 247, poz. 1652). Dopiero po ich wejściu w życie, czyli już po 1 stycznia 2011 r., okazało się, iż w przepisie przejściowym ograniczającym prawo do odliczenia VAT i wyłączającym (do 31 grudnia 2012 r.) opodatkowanie prywatnego użytku samochodów służbowych zapomniano o podatnikach, którzy mogli odliczyć 50 proc. podatku. Ministerstwo postanowiło to naprawić przy okazji nowelizacji ustawy o rachunkowości (DzU z 2011 r. nr 102, poz. 585), ale z nowego brzmienia przepisu wypadły leasing i wynajem.

– Skoro Polska dostała konkretne wytyczne w postaci decyzji Rady, to trzeba je było ściśle wypełnić. A ponieważ wprowadzone przez nas przepisy odbiegają od rozwiązań, na stosowanie których wyraziła zgodę Rada UE, to ograniczenie jest nieskuteczne – uważa Paweł Bębenek, doradca podatkowy z kancelarii Ożóg i Wspólnicy. I dodaje: – Myślę, że gdyby przepisy te trafiły do Trybunału Sprawiedliwości UE, to mogłoby się okazać, że je zakwestionuje.

Znów przed Trybunał

Eksperci nie mają wątpliwości, że przepisy kwalifikują się do Trybunału w Luksemburgu.

– To jest naruszenie warunków w sposób bezwzględny – uważa Paweł Bębenek.

W konsekwencji, jak twierdzi, podatnicy sami muszą zdecydować, co zrobić w przypadku najmu czy leasingu samochodu: czy odliczać pełny VAT przy jednoczesnym opodatkowaniu prywatnego użytku, czy też odliczać podatek w wysokości ograniczonej i nie naliczać VAT od wykorzystania auta na cele prywatne. W obu przypadkach narażą się na spory z organami podatkowymi. Najbezpieczniejszym rozwiązaniem będzie więc trzecia, najbardziej restrykcyjna opcja, czyli odliczanie VAT w wysokości ograniczonej i naliczanie go od prywatnego użytku. Bo wówczas można w każdej chwili wystąpić o stwierdzenie nadpłaty.

– Istotą regulacji przyjętej przez ministerstwo najprawdopodobniej miało być włączenie samochodów z kratką w obszar stosowania art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, czyli objęcie opodatkowaniem nieodpłatnego wykorzystywania samochodów, przy nabyciu których podatnikowi przysługiwało pełne prawo do odliczenia. I to jest słuszna zmiana, biorąc pod uwagę istotę ograniczenia prawa do odliczenia. Najwyraźniej, raczej nie celowo, ustawodawca ograniczył przypadki, do których nowy przepis ma zastosowanie, i wykluczył samochody użytkowane na podstawie umowy leasingu, najmu – twierdzi Roman Namysłowski, starszy menedżer w Ernst & Young. Z całą pewnością, jak podkreśla, to zawężenie nastąpiło wbrew postanowieniom decyzji Rady UE i powinno zostać zmienione, np. poprzez wprowadzenie odpowiednich przepisów w rozporządzeniu wykonawczym.

Ministerstwo Finansów nie ustosunkowało się do sprawy.

masz pytanie, wyślij e-mail do autorki g.lesniak@rp.pl

Opinia:

Jerzy Martini partner w kancelarii Baker & McKenzie

Występując o prawo do odstępstwa od zasad dyrektywy, Polska zaproponowała, by zamiast odrębnie opodatkowywać wykorzystanie aut do celów prywatnych na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy, opodatkować je na etapie zakupu poprzez ograniczenie prawa do odliczenia. W decyzji Rada wyraźnie określiła rozwiązanie pakietowe. Tymczasem my wbrew temu wprowadziliśmy tylko ograniczenie prawa do odliczenia przy leasingu czy najmie. To oznacza, że funkcjonujące od 1 stycznia ograniczenie przy leasingu samochodów z kratką czy spełniających kryterium tzw. wzoru Lisaka  jest niezgodne z prawem UE. W wyniku tej zmiany powróciło pełne odliczenie VAT od leasingu czy najmu tego typu pojazdów.

Czytaj również:

Zobacz serwisy:

VAT od auta » Odliczenie VAT od samochodu, motocykla, paliwa » Leasing i najem