Gwarancja to zobowiązanie, jakie bank bierze na siebie na wniosek klienta. Zobowiązuje się, że wypłaci beneficjentowi określoną w gwarancji kwotę, jeżeli klient nie wypełni świadczenia, do którego zobowiązał się w umowie. Do wypłaty może więc dojść np. wtedy, gdy klient banku będący stroną umowy z innym przedsiębiorcą wykona usługę nieodpowiedniej jakości, nie dotrzyma terminu albo nie zwróci pobranego zadatku, chociaż ma taki obowiązek. To tylko kilka przykładów, a katalog sytuacji, w których gwarancje bankowe znajdują zastosowanie, jest znacznie obszerniejszy.

Włączenie banku w relację pomiędzy sprzedającym i kupującym lub zleceniodawcą i usługodawcą oznacza korzyści dla obu stron. Gwarancja wystawiona na wniosek przedsiębiorcy zwiększa jego wiarygodność w oczach kontrahenta, a niekiedy może zdecydować o tym, że do zawarcia umowy w ogóle dojdzie. Ten sam efekt firma mogłaby osiągnąć, wpłacając kaucję lub depozyt zabezpieczający. To jednak wymagałoby zaangażowania kapitału obrotowego lub zaciągnięcia kredytu. Sięgnięcie po gwarancję jest więc korzystniejsze: uwalnia od konieczności angażowania własnych środków i ułatwia utrzymanie płynności finansowej. Jednocześnie beneficjent gwarancji uzyskuje pewność, że w razie niewykonania przez kontrahenta zobowiązań wynikających z umowy będzie mógł szybko wyegzekwować zabezpieczoną w ten sposób należność.

Gwarancje są najczęściej stosowane jako instrument zwiększający bezpieczeństwo przedsiębiorców zawierających ze sobą umowy. I tak gwarancja dobrego wykonania umowy jest dla beneficjenta zabezpieczeniem, że kontrahent prawidłowo i terminowo wywiąże się z podjętych zobowiązań. Gwarancje zapłaty chronią sprzedającego lub wykonawcę w sytuacji, gdy kupujący lub inwestor odmawia przekazania pieniędzy za dostarczony towar lub wykonaną usługę. Wreszcie gwarancje zwrotu zaliczki zabezpieczają ich beneficjenta (a więc kupującego lub inwestora) przed ewentualnością nierozliczenia się przez kontrahenta z otrzymanego z góry zadatku lub przedpłaty. Tego typu zabezpieczenia, zwykle wymagane w momencie zawarcia umowy, trwają przez cały okres obowiązywania kontraktu i dodatkowo przez okres karencji po jego zakończeniu. To pozwala wystąpić z roszczeniem, gdyby któryś z warunków umowy nie został dotrzymany.

Beneficjentem kolejnej grupy instrumentów zabezpieczających są podmioty organizujące przetargi i izby lub urzędy celne. Gwarancje przetargowe chronią ogłaszającego przetarg przed odmową podpisania kontraktu przez oferenta, odmową wniesienia przez niego zabezpieczenia wykonania kontraktu czy też przedstawieniem w ofercie nieprawdziwych danych. Z kolei gwarancje celne są dla izb i urzędów celnych zabezpieczeniem, że firma opłaci cła, podatki graniczne i inne opłaty związane z przywozem towarów do kraju.

Bardziej skomplikowanym instrumentem są regwarancje, które są zabezpieczeniem gwarancji wystawionej przez bank. Przedsiębiorca może też wynegocjować z bankiem wystawienie mniej standardowej gwarancji powiązanej z zobowiązaniem z innego tytułu.

Przedsiębiorcom, którzy muszą regularnie sięgać po tego typu instrumenty, może się opłacić uruchomienie linii gwarancyjnej. Wówczas bank jednorazowo określi maksymalną kwotę, jaką jest gotów zaangażować w daną firmę. Uruchamianie poszczególnych gwarancji w ramach tego limitu będzie wtedy prostą operacją, którą można wykonać niemal automatycznie, nawet przez Internet. Kontakt z doradcą bankowym okaże się niezbędny dopiero wtedy, gdy przyznany limit okaże się zbyt niski albo gdy firma będzie potrzebowała niestandardowego zabezpieczenia dostosowanego do specyfiki jej działalności.

Gwarancje, podobnie jak kredyty, są udzielane tylko firmom będącym w dobrej kondycji finansowej. Ich wystawienie musi być poprzedzone analizą sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Dlatego firmie najprościej będzie je uzyskać w banku, z którym już od pewnego czasu współpracuje, a zwłaszcza w tym, który prowadzi jej podstawowy rachunek.

Opinia

Piotr Sadza ,dyrektor Departamentu Produktów Korporacyjnych BOŚ

Gwarancje bankowe są powszechnie stosowane w handlu międzynarodowym. Firmy, które mają zagranicznych kontrahentów, znają ten instrument i korzystają z niego. Jednak nie jest to jedyne możliwe zastosowanie. Gwarancje upowszechniają się też w obrocie krajowym. Firmy zaczęły dostrzegać, że sięgnięcie po ten instrument pozwala optymalnie wykorzystywać własny kapitał, który jest najdroższym źródłem finansowania. Pod wspólną nazwą kryje się wiele instrumentów, np. gwarancje zapłaty, wykonania kontraktu czy wadialne. Każda z nich ma nieco inne zastosowanie.

Zamiast angażować własne środki i czekać na dostawę towaru, firmie bardziej opłaca się użyć gwarancji zapłaty. Jeżeli wykonawca jest w stanie przedstawić gwarancję wykonania kontraktu np. wobec dewelopera, staje się w jego oczach bardziej wiarygodny. Wreszcie użycie gwarancji wadialnej zwalnia przedsiębiorcę z obowiązku wpłacenia wadium przetargowego, czyli zamrożenia własnych środków. We wszystkich tych przypadkach przedsiębiorca korzystający z gwarancji ogranicza wykorzystanie własnego kapitału obrotowego i w ten sposób ogranicza koszty funkcjonowania firmy.

Ile kosztuje zabezpieczenie

- Wysokość opłat za wystawienie gwarancji, podobnie jak koszt kredytu dla firmy, zależy m.in. od kwoty gwarancji; okresu, na jaki ma zostać udzielona; poziomu ryzyka związanego z zabezpieczanym kontraktem; zabezpieczenia przedstawionego przez klienta.

- Zwykle pobierane są dwie opłaty: przygotowawcza (0,25 – 1 proc. kwoty gwarancji jednorazowo) oraz prowizja za udzielenie gwarancji; jej wysokość zależy od czasu obowiązywania umowy. Zwykle będzie to wydatek od 0,5 do 2 proc. kwartalnie.