Prowadzenie działalności gospodarczej, bez względu na rodzaj, charakter czy miejsce, obarczone jest różnego rodzaju ryzykiem. Każdy przedsiębiorca narażony jest na ryzyko finansowe, reputacyjne, utraty ciągłości działania oraz odpowiedzialności cywilnej i karnej.
Poza ryzykiem finansowym i operacyjnym przedsiębiorcy powinni mieć na uwadze ryzyko prawne oraz ryzyko braku zgodności działania firmy z obowiązującymi przepisami prawnymi, regulacjami resortowymi i kodeksami dobrych praktyk, zwane w praktyce, z języka angielskiego, ryzykiem compliance.
Najpierw zidentyfikować
Zarządzanie ryzykiem zmierza przede wszystkim do identyfikacji tych zagrożeń, ich opisu i oceny ich wpływu na koszty działalności i wartość firmy. Przede wszystkim istotne jest rozpoznanie ryzyka, na jakie narażony jest przedsiębiorca, bo niewiele jest takich rodzajów, których nie da się przewidzieć.
Czynnikami ryzyka mogą być przede wszystkim klienci przedsiębiorstwa, zatrudniony personel, otrzymywane i wysyłane informacje, a także procedury stosowane w firmie oraz ogólna kultura wewnątrzfirmowa.
Ryzyko prawne obejmuje głównie narażenie na straty finansowe spowodowane przez zmiany w prawie niekorzystnie wpływające na działalność przedsiębiorcy, niewłaściwą interpretację obowiązujących przepisów (np. podatkowych), niewłaściwe zabezpieczenie zawieranych umów, a także możliwość wystąpienia sporów sądowych.
Natomiast ryzyko sankcji prawnych bądź regulaminowych oraz utraty dobrej reputacji, na jakie narażone jest przedsiębiorstwo w wyniku niezastosowania się do obowiązujących przepisów prawnych, regulacji sektorowych wydawanych przez centralne organy nadzoru, takie jak Urząd Komunikacji Elektronicznej, Urząd Regulacji Energetyki, Komisję Nadzoru Finansowego oraz przyjętych standardów i kodeksów postępowań, kodeksów dobrych praktyk, mających zastosowanie w jego działalności, należy do obszaru compliance.
Złożone przepisy
Na wzrost znaczenia compliance w ostatnim czasie największy wpływ miała ogromna liczba i złożoność przepisów prawnych, szczególnie w sektorach działalności farmaceutycznej, energetycznej, telekomunikacyjnej, bankowej, ubezpieczeniowej, a także wspólny rynek i regulacje europejskie, wzmożona ochrona konsumenta oraz wymagające otoczenie biznesowe.
Możliwe kary
W zakresie ryzyka compliance przedsiębiorcy powinni mieć na uwadze ryzyko odpowiedzialności karnej i cywilnej oraz ryzyko nałożenia kar, związanych między innymi z niezastosowaniem się do przepisów prawa i regulacji sektorowych oraz przepisów dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy, ochrony danych osobowych, ochrony konsumentów i zwalczania nieuczciwych praktyk rynkowych.
Polscy przedsiębiorcy wciąż wykazują bardzo małą aktywność w zarządzaniu ryzykiem. Oprócz braku środków finansowych główną tego przyczyną jest brak świadomości wagi i znaczenia funkcji compliance. Istotnym czynnikiem jest także brak wiedzy i umiejętności oraz brak pracowników mających profesjonalne przygotowanie i odpowiednie doświadczenie do zarządzania ryzykiem.
Przestrzeganie standardów sektorowych
Pomimo tych barier w wielu firmach w ostatnich latach stopniowo wzrasta znaczenie i świadomość wagi funkcji compliance, tj. jednostki organizacyjnej przedsiębiorstwa, która zapewnia działalność przedsiębiorcy zgodną z obowiązującym prawem, regulacjami nadzorczymi i standardami sektorowymi.
Niezbędne szkolenia
Procedury zarządzania ryzykiem w danym przedsiębiorstwie są na tyle dobre, na ile są znane, rozumiane i stosowane przez pracowników. Stąd tak ważna jest świadomość istnienia poszczególnych rodzajów ryzyka oraz organizowanie szkoleń w tym zakresie.
Wprowadzenie do przedsiębiorstwa programu compliance i szkolenia z tym związane zajmują pracownikom czas, który mógłby być wykorzystany na bieżącą działalność przedsiębiorstwa.
Jednak koszty zaniedbań i błędów, skarg i roszczeń, nałożonych kar oraz utraty reputacji mogą być znacznie wyższe. Zarządzanie ryzykiem nie wyeliminuje wszystkich problemów, na jakie może być narażona firma, pozwoli natomiast znacznie ograniczyć ich skutki.
Konkludując, zarządzanie ryzykiem oraz programy compliance opłacają się przedsiębiorcom, dlatego warto im poświęcić nieco czasu i pieniędzy.
Iwona Mirosz radca prawny i partner w kancelarii Bird&Bird
Czytaj również:
Firma może zaoszczędzić sporo pieniędzy na prawnikach
Zobacz serwis: