W zależności od odpowiedzi różne będą tego konsekwencje, od zakresu uprawnień nabywcy przysługujących wobec sprzedawcy po zasady opodatkowania tych transakcji, w szczególności na pograniczu podatków: od czynności cywilnoprawnych i VAT.

W przypadku sprzedaży prowadzonej przez osoby prawne, zwłaszcza spółki kapitałowe i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, w tym handlowe spółki osobowe, sprawa nie budzi aż takich wątpliwości. Warto przyjrzeć się natomiast sprzedaży wykonywanej przez osoby fizyczne.

[srodtytul]Przez stronę www lub serwis aukcyjny[/srodtytul]

W zasadzie oczywista wydaje się sytuacja, gdy towary oferowane są przez stronę internetową sprzedawcy, związaną z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Taka forma przedstawiania swojej oferty jest jednoznaczną deklaracją sprzedającego, że zawierane transakcje dokonywane są w ramach jego działalności gospodarczej.

Inaczej jest, gdy sprzedawca oferuje swój towar np. w serwisie aukcyjnym. Największy w Polsce serwis tego typu – Allegro – wprowadził możliwość założenia przez przedsiębiorców w tym serwisie konta firmowego. Ma ono charakterystyczne oznaczenie, a oferowanie towarów za jego pośrednictwem to deklaracja, że dana sprzedaż prowadzona jest w ramach działalności gospodarczej (tak samo jak oferowanie towarów z firmowej strony www).

Nie należy jednak zakładać, że każda sprzedaż w serwisie aukcyjnym bez wyraźnego wskazania, że odbywa się w ramach działalności gospodarczej sprzedawcy, jest sprzedażą prywatną, zatem niezwiązaną z działalnością gospodarczą.

[srodtytul]Kilka definicji[/srodtytul]

W jakich zatem okolicznościach daną sprzedaż można uznać za prowadzoną w ramach działalności gospodarczej? Oceny nie ułatwia to, że w polskim prawie funkcjonuje kilka definicji działalności gospodarczej i w zależności od tego, w jakim kontekście rozpatrujemy daną aktywność, należy ją odnieść do jednej z tych kilku definicji.

Listę otwiera definicja zawarta w art. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=375468]ustawy o swobodzie działalności gospodarczej[/link]. Odnosząc ją do prowadzenia sprzedaży, należy zauważyć, że kładzie ona nacisk na trzy okoliczności związane z podejmowaną aktywnością:

- aby była to działalność zarobkowa (nastawiona na zyski, nawet jeśli de facto one nie występują),

- prowadzona w sposób zorganizowany (sprzedawca podjął się wykonania wielu czynności w celu skompletowania składników związanych z daną działalnością, jak i czynności o charakterze organizacyjnym) i ciągły (powtarzający się, trwały).

Sprzedaż w takich okolicznościach obiektywnie powinna zostać uznana za prowadzoną w ramach działalności gospodarczej zbywcy.

Ta definicja ma znaczenie z punktu widzenia ustalenia relacji pomiędzy kupującym – konsumentem, a sprzedawcą – przedsiębiorcą, czyli osobą prowadzącą we własnym imieniu działalność gospodarczą. Dotyczy to w szczególności obowiązków informacyjnych, jakie ciążą na sprzedawcy, jego odpowiedzialności za sprzedawany towar czy też prawa nabywcy do odstąpienia od umowy.

[srodtytul]Z ordynacji podatkowej[/srodtytul]

Dla celów podatkowych duże znaczenie mają trzy inne definicje działalności gospodarczej: na gruncie ordynacji podatkowej, [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych[/link] (PIT) oraz [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=17D1F175CBC1000681743E9D550EDE8C?n=1&id=172827&wid=337454]ustawy o podatku od towarów i usług[/link] (VAT).

Art. 3 pkt 9 ordynacji podatkowej zawiera bardzo szeroką definicję działalności gospodarczej. W odniesieniu do transakcji sprzedaży internetowej ta definicja ma znaczenie dla relacji między sprzedawcą a kupującym jedynie z punktu widzenia dokumentowania transakcji.

Jeżeli bowiem zbywca dokonał sprzedaży w ramach działalności gospodarczej, nabywca zgodnie z art. 87 ordynacji podatkowej może się domagać od niego wystawienia rachunku dokumentującego tę transakcję (o ile sprzedawca nie jest już zobowiązany do udokumentowania sprzedaży zgodnie z przepisami o VAT, czyli fakturą lub paragonem).

[srodtytul]Z ustawy o PIT[/srodtytul]

W świetle definicji działalności gospodarczej z ustawy o PIT sprzedaż traktowana będzie jako działalność gospodarcza handlowa, gdy przedsiębiorca prowadzi ją we własnym imieniu, niezależnie od jej rezultatu, w sposób zorganizowany i ciągły, a z której przychody nie zostały zaliczone do przychodów z innych źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 ustawy, w szczególności do przychodów z „odpłatnego zbycia innych rzeczy”(art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy).

Na uwagę zasługuje treść ostatniego przywołanego przepisu: wskazanym w nim źródłem przychodów jest odpłatne zbycie „innych rzeczy” („innych” niż nieruchomości i praw dotyczących nieruchomości), które nastąpiło w określonym terminie od nabycia, jeżeli to odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej.

Zatem błędne koło, bo z regulacji ustawy zdaje się wynikać, że sprzedaż jest prowadzona w ramach działalności gospodarczej, jeśli przychód z niej nie jest zaliczony do źródła przychodów, jakim jest odpłatne zbycie rzeczy. A przychód ze sprzedaży rzeczy jest zaliczany do tego źródła pod warunkiem, że sprzedaż nie odbyła się w ramach działalności gospodarczej.

W ostateczności należy zauważyć, że na gruncie [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=FC20E722F11E6FF508E2BB18D9F5792E?id=346580]ustawy o PIT[/link] kwalifikacja sprzedaży jako prowadzonej w ramach działalności gospodarczej zasadniczo ma znaczenie dla samego sprzedającego. Od tej kwalifikacji zależeć będzie sposób opodatkowania dochodów z niej.

[srodtytul]Z ustawy o VAT[/srodtytul]

Na gruncie ustawy o VAT definicja działalności gospodarczej jest bardziej rozbudowana (zob. art. 15 ust. 2 i następne tej ustawy).

Co więcej, należy ją łączyć ze definiowanymi przez tę ustawę, na jej potrzeby, pojęciami „dostawa towarów” i „świadczenie usług” (odpowiednio w art. 7 i 8). Jednak z punktu widzenia sprzedaży internetowej można definicję sprowadzić do stwierdzenia, że działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność handlowców, w tym również wówczas, gdy czynność wykonano jednorazowo, w okolicznościach wskazujących na zamiar jej powtarzania.

Zatem, zgodnie z przepisami o VAT, nawet jednorazowa sprzedaż, jednak wskazująca na zamiar kontynuowania działalności handlowej, będzie traktowana jako wykonana w ramach działalności gospodarczej sprzedającego.

Tym samym to on zostanie uznany za podatnika VAT w tej transakcji (art. 15 ust. 1). W relacjach między sprzedającym a kupującym uznanie, że sprzedający występuje jako podatnik VAT (czyli osoba prowadząca działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów o VAT) ma dla kupującego znaczenie z uwagi na obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC).

Jeżeli sprzedający jest podatnikiem VAT od tej transakcji (również gdy dana sprzedaż rzeczy ruchomej była zwolniona z podatku), nie stosuje się do niej przepisów [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=357070]ustawy o PCC[/link]. Kupujący nie jest zatem zobowiązany do zapłaty tego podatku.

[srodtytul]Decydują obiektywne okoliczności[/srodtytul]

Warto podkreślić, że ocena statusu sprzedawcy odbywa się na podstawie obiektywnych kryteriów i okoliczności danej sprawy. To, że dany sprzedawca, zawierający regularnie transakcje handlowe, nie zarejestrował działalności gospodarczej czy nie zarejestrował się jako podatnik VAT, wcale nie musi oznaczać, że taka osoba nie prowadzi działalności gospodarczej.

Wręcz przeciwnie: może to przecież oznaczać, że dana osoba prowadząca działalność gospodarczą (w tym wypadku handlową) nie dopełniła obowiązków ewidencyjnych. Jednak obiektywnie taki sprzedawca w relacjach z innymi osobami będzie traktowany jako osoba prowadząca działalność gospodarczą (przedsiębiorca), włącznie z egzekwowaniem jego obowiązków wynikających z tego statusu bądź sankcji za ich niedopełnienie.

[ramka][b]Definicje działalności gospodarczej[/b]

Art. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=345827]ustawy o swobodzie działalności gospodarczej[/link]:

Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Art. 3 pkt 9 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=582ECDA0581859658EA2BD1E83B507D8?id=176376]ordynacji podatkowej[/link]:

Przez działalność gospodarczą rozumie się każdą działalność zarobkową w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, w tym wykonywanie wolnego zawodu, a także każdą inną działalność zarobkową wykonywaną we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, nawet gdy inne ustawy nie zaliczają tej działalności do działalności gospodarczej lub osoby wykonującej taką działalność – do przedsiębiorców.

Zatem na tym gruncie działalnością gospodarczą jest nie tylko działalność objęta definicją z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Jest nią również m.in. inna działalność zarobkowa wykonywana we własnym imieniu i zarówno na własny, jak i cudzy rachunek.

Art. 5a pkt 6 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=FC20E722F11E6FF508E2BB18D9F5792E?id=346580]ustawy o PIT[/link]:

Działalność gospodarcza (pozarolnicza działalność gospodarcza) oznacza działalność zarobkową:

a) wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,

b) polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,

c) polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych, prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4 – 9.

Art. 15 ust. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=172827]ustawy o VAT[/link]:

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy.

Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.[/ramka]

[ramka][b]Kto jest przedsiębiorcą[/b]

Przywołane wybrane definicje działalności gospodarczej warto uzupełnić o definicję przedsiębiorcy, określoną w art. 431 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeksu cywilnego[/link].

Jest nim m.in. osoba fizyczna, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

W doktrynie powszechnie przyjmuje się pogląd, że działalnością gospodarczą, której prowadzenie czyni z danej osoby przedsiębiorcę w rozumieniu wskazanego przepisu kodeksu cywilnego, jest ta definiowana przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Ustalenie, że sprzedawca jest przedsiębiorcą w rozumieniu wskazanych przepisów, związane jest z ustaleniem obowiązków sprzedającego. Są to np. obowiązki informacyjne o trybie zawierania umów w formie elektronicznej itp. (zob. art. 661 § 2 i 3 kodeksu cywilnego). [/ramka]

[i]Autor jest doradcą podatkowym, wspólnikiem w Kancelarii Prawniczej Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k.[/i]