Część przedsiębiorców stara się dotrzeć do konsumentów poza standardowymi miejscami kojarzącymi się z handlem czy usługami.

Liczą, że na ulicy, w domu, miejscu pracy czy na specjalnie zorganizowanej wycieczce ludzie będą bardziej podatni na oddziaływanie marketingowe, a tym samym bardziej skłonni do robienia zakupów.

Właśnie z tego powodu prawo szczególnie chroni konsumenta w przypadku umów zawieranych z nim poza lokalem przedsiębiorstwa.

Kwestie zawierania takich umów szczegółowo reguluje [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=FB6ACFF2E5CEFC1E0A1CFB4537151BCF?id=80633]ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (DzU z 2000 r. nr 22, poz. 271 ze zm.[/link]; dalej ustawa o ochronie).

[srodtytul]Bez tłumaczenia[/srodtytul]

Podobnie, jak ma to miejsce w przypadku kontraktów na odległość (zawieranych np. przez Internet), konsumentowi przysługuje dziesięciodniowy termin na odstąpienie od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa. Stanowi o tym art. 2 wspomnianej ustawy. Wystarczy złożyć stosowne oświadczenie (na przykład wysłać je pocztą).

W takim wypadku umowa jest uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. To co strony świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. W praktyce oznacza, że klient ma prawo rozpakować kupiony towar i sprawdzić, czy działa. Jeżeli się rozmyśli – odstąpić od umowy.

Warto podkreślić, że konsument nie musi się tłumaczyć ze swojej decyzji i podawać powodów oddania towaru. W szczególności produkt może być pełnowartościowy. Innymi słowy, w tym wypadku prawo do odstąpienia od umowy nie ma nic wspólnego z reklamacją. Niedopuszczalne jest przy tym zastrzeżenie ze strony dostawcy towaru bądź usługi, że konsumentowi wolno odstąpić od umowy dopiero po zapłaceniu określonej sumy (tak zwanego odstępnego).

[srodtytul]W ciągu dziesięciu dni[/srodtytul]

Zwrot powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni. Koszt odesłania towaru ponosi konsument. Jeżeli dokonał wcześniej jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe, liczone od daty dokonania takiej przedpłaty.

Dziesięciodniowy termin, w którym konsument ma prawo odstąpić od umowy, liczy się od dnia jej zawarcia. Jeżeli jednak przedsiębiorca zaniechał obowiązku poinformowania konsumenta o prawie do odstąpienia, to termin ten wydłuża się do momentu uzyskania przez konsumenta takiej informacji. Nie może on jednak zrezygnować później niż po upływie trzech miesięcy od wykonania umowy.

[ramka][b]Przykład[/b]

Umowa poza lokalem została zawarta 1 września. Jeżeli sprzedawca zgodnie z przepisami poinformował konsumenta o prawie do odstąpienia od umowy, ten może złożyć stosowne oświadczenie do 11 września włącznie. Przykładowo tego dnia może wysłać list polecony.

O dochowaniu terminu będzie decydować data stempla pocztowego. [/ramka]

Terminy liczymy według wytycznych [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928 ]kodeksu cywilnego[/link].

Zgodnie z nimi (art. 111) jeżeli początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie (np. zawarcie umowy), dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło, nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu.

Jeżeli jednak przedsiębiorca nie dochował ciążącego na nim obowiązku informacyjnego, to konsument ma prawo odstąpić od umowy nawet w dłuższym terminie, jednak nie później niż po upływie trzech miesięcy od jej wykonania.

Jeżeli przedsiębiorca naprawiłby swój błąd i wcześniej powiadomił konsumenta o prawie do odstąpienia, termin dziesięciu dni będzie liczony od dnia przekazania takiej informacji.

[srodtytul]Tylko z dowodem[/srodtytul]

Przedsiębiorca powinien przed zawarciem umowy pokazać konsumentowi dowód tożsamości, a także dokument potwierdzający prowadzenie działalności gospodarczej. Taki obowiązek wynika z art. 1 ustawy o ochronie. Powinien on także poinformować klienta na piśmie o prawie do odstąpienia od umowy i wręczyć mu wzór oświadczenia o odstąpieniu z oznaczeniem swojego imienia i nazwiska (nazwy) oraz adresem zamieszkania (siedziby).

Konsument musi otrzymać również pisemne potwierdzenie zawarcia umowy, stwierdzające jej datę i rodzaj oraz przedmiot świadczenia i cenę. Równocześnie przedsiębiorca może zażądać pisemnego potwierdzenia, że klient został poinformowany o prawie do odstąpienia i że otrzymał wzór stosownego oświadczenia.

Jest to bardzo ważne, bo stanowi dla przedsiębiorcy dowód, że informacja taka została przekazana. A to, o czym była mowa, wpływa na termin, w jakim konsument ma prawo odstąpić od umowy.

[srodtytul]Lokal firmy[/srodtytul]

Zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy o ochronie przez lokal przedsiębiorstwa rozumie się miejsce przeznaczone do obsługiwania publiczności i oznaczone zgodnie z przepisami o działalności gospodarczej. Nie ma zatem wątpliwości, że będzie nim punkt, w którym w sposób ciągły prowadzi się sprzedaż produktów lub usług, a obsługą zajmuje się upoważniony do tego personel.

W tym znaczeniu lokalem przedsiębiorstwa będzie także sezonowe stoisko, stragan, lada lub ogródek znajdujące się w pobliżu lokalu i obsługiwane przez jego pracowników.

Pewne wątpliwości może budzić sprzedaż dokonywana w trakcie wystaw lub targów. Wydaje się jednak, że gdy na takich targach lub wystawie znajduje się stałe, oznaczone stoisko, taką sprzedaż należałoby traktować także jako prowadzoną w lokalu.

Tym samym nie podlegałaby ona rygorom opisywanej ustawy. Natomiast umowy podpisywane we wszystkich innych miejscach niż przeznaczone do obsługi publiczności będą zawierane poza lokalem. Warto także podkreślić, że zgodnie z art. 1 ust. 3 ustawy o ochronie umowy zawierane w lokalu firmy, ale będące rezultatem zebrania ofert poza nim (np. w miejscu pracy lub w domu klienta), także będą traktowane jako zawarte poza lokalem.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Jan Kowalski prowadzi sklep modelarski, oferując w nim modele i artykuły niezbędne do ich budowania. Sam jest pasjonatem modelarstwa i często bierze udział w zlotach miłośników miniaturowych samolotów, statków i innych pojazdów.

Nieraz w ich trakcie organizuje własne stoisko i na przenośnym stoliku prowadzi sprzedaż swoich produktów. Wówczas zaczynają go obowiązywać przepisy o sprzedaży poza lokalem przedsiębiorstwa, między innymi dotyczące prawa do odstąpienia od umowy. [/ramka]

[ramka][b]Kiedy przepisów się nie stosuje[/b]

Zgodnie z art. 5 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny przepisów dotyczących sprzedaży poza lokalem nie stosuje się do umów:

- o charakterze ciągłym lub okresowym, zawieranych na podstawie oferty sprzedaży lub przez odwołanie się do ogłoszeń, reklam, cenników – gdyby konsument mógł uprzednio zapoznać się z treścią otrzymanej oferty lub informacji, a w ofercie i umowie zastrzeżone jest prawo do odstąpienia od umowy w terminie dziesięciu dni od daty jej zawarcia,

- sprzedaży artykułów spożywczych dostarczanych okresowo przez sprzedawcę do miejsca zamieszkania konsumenta,

- powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, o wartości przedmiotu umowy do równowartości 10 euro,

- o prace budowlane,

- dotyczących nieruchomości, w wyłączeniem usług remontowych,

- ubezpieczenia, w tym o członkostwo w otwartych funduszach emerytalnych i reasekuracji,

- dotyczących papierów wartościowych oraz jednostek uczestnictwa w funduszach powierniczych i inwestycyjnych.[/ramka]