Przepisy ordynacji podatkowej szczegółowo określają zasady odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe. Mówią też o sukcesji podatkowej spadkobierców. Zgodnie z art. 97 § 1 spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy.
Na spadkobierców przechodzą zatem tylko te obowiązki spadkodawcy, które miał jako podatnik, i tylko te, które są związane z realizacją obowiązków wynikających z ustaw podatkowych. Przejmują zatem zarówno obowiązek zapłaty podatku, jak i zwrotu kwot nadpłaconych.
[srodtytul]Warunek kontynuacji[/srodtytul]
Te zasady nie mają jednak zastosowania w przypadku praw niemajątkowych. Aby przeszły one na spadkobierców, konieczne jest spełnienie dodatkowego warunku. Artykuł 97 § 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=582ECDA0581859658EA2BD1E83B507D8?id=176376]ordynacji podatkowej[/link] mówi, że [b]jeżeli na podstawie przepisów prawa podatkowego spadkodawcy przysługiwały prawa o charakterze niemajątkowym, związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, uprawnienia te przechodzą na spadkobierców pod warunkiem dalszego prowadzenia tej działalności na ich rachunek.[/b]
Spadkobierca musi zatem zdecydować się na prowadzenie w dalszym ciągu tej działalności. Tylko pod tym warunkiem możliwe jest złożenie deklaracji VAT (jeśli spadkodawca nie zdążył tego zrobić), a także skorzystanie z prawa do odliczenia podatku należnego lub do zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym.
Ale uwaga! Izba Skarbowa w Gdańsku w piśmie z 9 marca 2004 r. (PI/005-564/03/CIP/01) stwierdziła, że „jeżeli następca prawny postanowił kontynuować działalność, to traci prawo do odliczenia podatku naliczonego, które wynika z dokumentów wystawionych na nazwisko spadkodawcy”.
Spadkobiercy przejmują również inne prawa niemajątkowe, jak choćby wynikające z postępowania podatkowego, np. prawo do złożenia odwołania czy skargi do sądu.
Zasady te stosuje się – na mocy art. 97 § 3 – odpowiednio do praw i obowiązków z tytułu sprawowanej przez spadkodawcę funkcji płatnika, a także do praw i obowiązków wynikających z decyzji wydanych na podstawie przepisów prawa podatkowego.
[srodtytul]Dużo zależy od sposobu przyjęcia[/srodtytul]
Ordynacja podatkowa mówi, że do odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe spadkodawcy stosuje się przepisy kodeksu cywilnego o przyjęciu i odrzuceniu spadku oraz o odpowiedzialności za długi spadkowe.
Przepisy te stosuje się również do odpowiedzialności spadkobierców za:
- zaległości podatkowe, w tym również za zaległości, o których mowa w art. 52 § 1 (nadpłata i zwrot podatku);
- odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych spadkodawcy;
- pobrane, ale niewpłacone podatki z tytułu sprawowanej przez spadkodawcę funkcji płatnika lub inkasenta;
- niezwrócone przez spadkodawcę zaliczki na naliczony podatek od towarów i usług oraz ich oprocentowanie;
- opłatę prolongacyjną;
- koszty postępowania podatkowego;
- koszty upomnienia i koszty postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec spadkodawcy powstałe do dnia otwarcia spadku.
[link=http://]Kodeks cywilny[/link] mówi, że spadkobierca ma trzy możliwości. Może albo przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe (tzw. proste przyjęcie spadku), albo przyjąć go z ograniczeniem tej odpowiedzialności (tzw. przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), albo wreszcie – spadek odrzucić.
[b]Na złożenie oświadczenia ma sześć miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swego powołania[/b]. Jeśli spadek odrzuca – nie dziedziczy. Jeśli jednak go przyjmuje, to od tego, w jaki sposób to zrobi, zależy, za co będzie odpowiadał.
[srodtytul]Bez ograniczenia lub do wartości[/srodtytul]
Do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku, od momentu zaś przyjęcia jego odpowiedzialność dotyczy całego majątku.
W przypadku prostego przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia, natomiast gdy przyjmie spadek z dobrodziejstwem inwentarza, jego odpowiedzialność ogranicza się tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku.
[srodtytul]Maksymalnie na dwa lata[/srodtytul]
Nie ma też co liczyć, że niektóre zobowiązania się przedawnią. Jak bowiem wynika z art. 99 ordynacji podatkowej, bieg terminów przewidzianych w art. 68, 70, 71, 77 § 1 oraz art. 80 § 1 ulega zawieszeniu od dnia śmierci spadkodawcy do dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, nie dłużej jednak niż do dnia, w którym upłynęły dwa lata od śmierci spadkodawcy.
Zawieszenie biegu przedawnienia dotyczy przedawnienia prawa do wymiaru, przedawnienia zobowiązania podatkowego, przedawnienia należności płatników i inkasentów z tytułu niepobranych lub niewpłaconych podatków, terminu zwrotu przez fiskusa nadpłaty, a także terminu wygaśnięcia prawa do zwrotu nadpłaty podatku.
[srodtytul]Fiskus wyda decyzję...[/srodtytul]
Organy podatkowe właściwe ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy orzekają w odrębnych decyzjach o zakresie odpowiedzialności poszczególnych spadkobierców lub określają wysokość nadpłaty albo zwrotu podatku.
W decyzji organ podatkowy określa wysokość znanych w dniu otwarcia spadku zobowiązań spadkodawcy. Wydając decyzję, organ podatkowy określa prawidłową wysokość zobowiązania podatkowego, wysokość poniesionej straty uprawniającej spadkobierców do skorzystania, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, z ulg podatkowych, wysokość nadpłaty lub zwrotu podatku, jeżeli ich wysokość jest inna niż wykazana w deklaracji złożonej przez spadkodawcę albo gdy spadkodawca deklaracji nie złożył.
Odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych spadkodawcy oraz oprocentowanie niezwróconych zaliczek naliczonego podatku od towarów i usług naliczane są do dnia otwarcia spadku. Odsetki za zwłokę oraz oprocentowanie naliczane są nadal w przypadku niedotrzymania przez spadkobierców terminu płatności określonego w decyzji (czyli 14 dni od dnia jej otrzymania).
Omówione zasady znajdą zastosowanie również, gdy:
- w stosunku do spadkodawcy nie zostało wszczęte postępowanie podatkowe lub
- postępowanie podatkowe, którego stroną był spadkodawca, zostało zakończone decyzją ostateczną.
[srodtytul]... i przekaże informacje...[/srodtytul]
Przepisy ordynacji podatkowej zobowiązują organy podatkowe do zawiadomienia spadkobierców o:
- złożonych przez spadkodawcę odwołaniach od decyzji, zażaleniach na postanowienia i skargach do sądu administracyjnego;
- decyzjach wydanych na podstawie art. 67a § 1 pkt 1 lub 2, jeżeli nie upłynął termin płatności odroczonego podatku lub zaległości podatkowej albo termin płatności rat;
- decyzjach i postanowieniach, które zostały doręczone spadkodawcy, a w dniu jego śmierci nie upłynął jeszcze termin do złożenia odwołania, zażalenia lub skargi do sądu administracyjnego;
- wszczętej kontroli podatkowej;
- złożonych przez spadkodawcę wnioskach o wszczęcie postępowania;
- postępowaniach wszczętych z urzędu wobec spadkodawcy.
Warto pamiętać, że w takim przypadku terminy do złożenia odwołania, zażalenia lub skargi do sądu administracyjnego biegną ponownie od dnia doręczenia zawiadomienia.
[b]Jeżeli spadkodawca był podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych, organ podatkowy informuje spadkobierców na podstawie posiadanych danych o wysokości dochodu lub przychodu spadkodawcy oraz o wysokości wpłaconych zaliczek na podatek[/b] albo podatku, podając równocześnie przypadającą do zapłacenia kwotę podatku lub kwotę nadpłaty.
Jeżeli spadkodawca poniósł wydatki uprawniające do ulg podatkowych, spadkobierca w terminie 30 dni od dnia otrzymania informacji zawiadamia organ podatkowy o wysokości poniesionych wydatków.
[srodtytul]...oraz naliczy oprocentowanie[/srodtytul]
Z art. 105 § 1 ordynacji podatkowej wynika, że oprocentowanie z tytułu przypadających na rzecz spadkodawcy nadpłat oraz zwrotów podatków naliczane jest do dnia otwarcia spadku.
Przypadające na rzecz spadkodawcy nadpłaty oraz zwroty podatków, a także oprocentowanie z tych tytułów zwracane są poszczególnym spadkobiercom w proporcji określonej w ich zgodnym oświadczeniu woli, pod warunkiem złożenia w organie podatkowym:
- prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku;
- zgodnego oświadczenia woli wszystkich spadkobierców o podziale tych należności.
W razie niezłożenia oświadczenia w terminie 30 dni od dnia złożenia prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku kwoty należnych nadpłat i zwrotów podatku, a także kwoty oprocentowania z tych tytułów składane są do depozytu organu podatkowego. Nadpłata lub zwrot podatku są pomniejszane o koszty przechowywania w depozycie.
Oprocentowanie naliczane jest nadal, jeżeli zwrot nadpłaty lub zwrot podatku nie został dokonany w terminie 15 dni od dnia złożenia oświadczenia.
[ramka][b]Uwaga[/b]
Termin płatności przez spadkobiercę zobowiązań określonych w decyzji wynosi 14 dni od dnia jej doręczenia.[/ramka]
[ramka][b]Uprawnienia następcy w opinii organów podatkowych[/b]
- W przypadku śmierci podatnika jego następcy prawni nie mają obowiązku składania za zmarłego podatnika podatku od towarów i usług deklaracji podatkowej – [b]pismo Izby Skarbowej w Poznaniu z 17 września 2008 r. (ILPP1/443-620/08-2/MT)[/b]
- Następca prawny nie jest zobowiązany do sporządzania remanentu likwidacyjnego i odprowadzania należnego podatku – [b]pismo Izby Skarbowej w Warszawie z 16 listopada 2007 r. (IP-PP2-443-394/07-2/PW)[/b]
- Podatnik kontynuujący jako spadkobierca działalność gospodarczą po zmarłym małżonku może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatki, które wynikają z faktur wystawionych po jego śmierci i dotyczą kosztów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – [b]pismo Urzędu Skarbowego w Siedlcach z 19 kwietnia 2007 r. (1426/US300/415-14/07/KB)[/b]
- Spadkobiercy kontynuującemu działalność gospodarczą spadkodawcy przysługuje prawo do odliczenia od dochodu strat z lat ubiegłych wykazanych w zeznaniach podatkowych w latach ubiegłych przez spadkodawcę z tytułu prowadzonej przez niego działalności gospodarczej – [b]pismo Urzędu Skarbowego we Wrześni z 29 marca 2007 r. (ZD/415-2/07)[/b].[/ramka]