Najczęściej fundusze europejskie dla firm kojarzą się z konkursami, w których przedsiębiorcy walczą o dotacje. Gdy je zdobędą, realizują projekt, rozliczają otrzymane zaliczki bądź na koniec występują o refundację części kosztów. Jednak bezpośrednie wsparcie dla przedsiębiorców to nie wszystko.

Znaczna część środków unijnych zasila także rachunki różnego typu funduszy poręczeniowych, kapitałowych (w tym kapitału podwyższonego ryzyka) i pożyczkowych.

Wbrew pozorom to dobre rozwiązanie. W ten sposób europejskie pieniądze mogą trafić do większej liczby firm i wspierać te najbardziej innowacyjne (często ryzykowne), na które z definicji trudniej uzyskać finansowanie w tradycyjny sposób, czyli korzystając z kredytów bankowych.

[srodtytul]Z inicjatywą JEREMIE[/srodtytul]

Joint European Resources for Micro to Medium Enterprises (JEREMIE) to wspólna inicjatywa Komisji Europejskiej, Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego przeznaczona dla małych i średnich przedsiębiorstw. Ma na celu poprawę dostępu do finansowania tych podmiotów w regionach Unii Europejskiej.

Głównym jej zadaniem jest stworzenie korzystniejszych warunków rozwoju przedsiębiorczości w postaci pożyczek (w tym mikrokredytów), inwestycji kapitałowych w przedsiębiorstwa, które nie są notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych, inwestycji kapitałowych o podwyższonym ryzyku, udzielania gwarancji i pożyczek oraz wsparcia organizacyjnego i technicznego.

[b]W przeciwieństwie do funduszy strukturalnych, które wspomagają beneficjentów poprzez udzielanie im bezzwrotnych dotacji, JEREMIE opiera się na instrumentach finansowych, które po wykorzystaniu przez dane przedsiębiorstwo zostają zwrócone do funduszu pożyczkowego, a następnie są wykorzystywane przez kolejne przedsiębiorstwo. [/b]

[wyimek]180 mln euro zasili fundusze z działania 3.2[/wyimek]

Tym samym pozwala to na wsparcie większej ilości firm, niż ma to miejsce przy wykorzystaniu systemu grantowego. W Polsce do tej inicjatywy, która ma charakter dobrowolny, przystąpiły do tej pory województwa: dolnośląskie, łódzkie, pomorskie, wielkopolskie oraz zachodniopomorskie, przeznaczając łącznie na wsparcie przedsiębiorców ok. 1,6 mld zł.

Jednocześnie wszystkie te regiony zdecydowały się na powierzenie roli tzw. menedżera projektu Bankowi Gospodarstwa Krajowego. Tym samym pełni on taką funkcję dla:

- Dolnośląskiego Funduszu Powierniczego (405,7 mln zł),

- Łódzkiego Regionalnego Funduszu Powierniczego (188,6 mln zł),

- Pomorskiego Regionalnego Funduszu Powierniczego (287,3 mln zł),

- Wielkopolskiego Regionalnego Funduszu Powierniczego (501,3 mln zł),

- Zachodniopomorskiego Regionalnego Funduszu Powierniczego (280 mln zł).

Jego zadaniem jest m.in. wybór pośredników finansowych, czyli lokalnych instytucji, które już w sposób bezpośredni będą finansować firmy lub udzielać im gwarancji umożliwiających lub ułatwiających sięgnięcie po środki na warunkach komercyjnych. Informacji o takich instytucjach można szukać poprzez strony urzędów marszałkowskich lub specjalne portale poświęcone funduszom europejskim bądź poprzez witrynę Banku Gospodarstwa Krajowego: www.bgk.com.pl.

[srodtytul]Własne pomysły...[/srodtytul]

To, że inne regiony nie przystąpiły do inicjatywy JEREMIE, nie oznacza jeszcze, że tego typu projekty nie są w nich realizowane. Po prostu zastosowano w nich inne mechanizmy, w szczególności polegające na samodzielnym utworzeniu lub wyborze funduszy poręczeniowych i gwarancyjnych. Na takich samych zasadach będą one wybierać ciekawe i perspektywiczne przedsięwzięcia i zasilać je, udzielając m.in. pożyczek lub gwarancji.

Przykładem może być województwo kujawsko-pomorskie, gdzie na takie wsparcie dla firm zarezerwowano ponad 100 mln zł. Dofinansowanie otrzymały m.in.: Kujawsko-Pomorski Fundusz Poręczeń Kredytowych, Grudziądzkie Poręczenia Kredytowe oraz Kujawsko-Pomorski Fundusz Pożyczkowy.

Informacji o pozostałych dofinansowanych ze środków europejskich instytucjach można szukać na stronie www.mojregion.pl. Podobnie powinni uczynić przedsiębiorcy z innych województw, wchodząc na odpowiednie portale urzędów marszałkowskich bądź specjalne witryny poświęcone programom regionalnym.

[srodtytul]...oraz z Innowacyjnej Gospodarki[/srodtytul]

Innym ciekawym przykładem takiego wsparcia jest specjalny projekt realizowany przez Krajowy Fundusz Kapitałowy w ramach działania 3.2 Programu Innowacyjna Gospodarka („Wspieranie funduszy kapitału podwyższonego ryzyka”).

Jego głównym celem jest zwiększenie dostępu do zewnętrznych źródeł finansowania mikro-, małych i średnich firm znajdujących się we wczesnych fazach wzrostu (fundusze KFK mogą inwestować na etapie tzw. zasiewu, startu i wczesnego rozwoju). W szczególności wsparcia mają prawo oczekiwać firmy innowacyjne oraz prowadzące i rozwijające działalność badawczo-rozwojową.

Działanie to jest realizowane na dwóch płaszczyznach. Z jednej strony poprzez realizację tzw. projektu własnego (indywidualnego) Krajowego Funduszu Kapitałowego, z drugiej – poprzez projekty zgłaszane przez inne fundusze kapitału podwyższonego ryzyka.

W tym drugim przypadku [b]takie instytucje najpierw samodzielnie ubiegają się o wsparcie z KFK, a następnie wyszukują obiecujące młode firmy i pomagają im rozwinąć skrzydła[/b]. Innymi słowy, to ich zadaniem jest wyszukanie takich przedsiębiorców, przeanalizowanie planu ich rozwoju i udzielenie wsparcia finansowego. Jednak nie oznacza to, że przedsiębiorca może tylko biernie czekać.

Nie oszukujmy się – w takim wypadku nasza firma lub nasz pomysł na biznes może w ogóle nie zostać dostrzeżony. Dlatego warto aktywnie włączyć się w ten proces, znaleźć odpowiednią instytucję i przekonać ją, że opłaca się zainwestować właśnie w nasze przedsięwzięcie.

Oczywiście również w tym wypadku największe szanse mają firmy działające od niedawna na rynku oraz cechujące się znacznym poziomem innowacyjności proponowanych rozwiązań (produkty, usługi, sposób działalności).

Warto nadmienić, że mówimy tu o naprawdę dużych pieniądzach. Maksymalne wsparcie, jakie poprzez fundusze podwyższonego ryzyka może otrzymać jedna firma, to nawet 1,5 mln euro.[b] Fundusze dokonują inwestycji m.in. poprzez obejmowanie nowych udziałów lub emisję nowych akcji, uczestnictwo w spółkach osobowych[/b] lub innych jednostkach nieposiadających osobowości prawnej, a także poprzez obejmowanie instrumentów dłużnych takich podmiotów bądź udzielanie im pożyczek.

Zgodnie z przepisami regulującymi ten model wsparcia fundusze przy wyborze konkretnego projektu muszą się kierować kryteriami ekonomicznymi (przeprowadzana jest analiza opłacalności) i ryzyka inwestycji, w tym uwzględniając kwestie jej wpływu na środowisko.

Dlatego warto mieć przygotowany rzetelnie sporządzony biznesplan zawierający szczegółową analizę produktu lub usługi oraz projekcje sprzedaży i zysków, zestawienie mocnych i słabych stron projektu, ewentualnych zagrożeń i opis konkurencji.

Informacji o całym projekcie, a także funkcjonujących funduszach podwyższonego ryzyka, można szukać na stronie internetowej Krajowego Funduszu Kapitałowego: [link=http://www.kfk.org.pl]www.kfk.org.pl[/link].

[ramka][b]Gdzie trafiają pieniądze [/b]

Fundusze kapitałowe bezpośrednio korzystające z pomocy są zobowiązane realizować projekty zgodne z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=186158]rozporządzeniem ministra gospodarki w sprawie wsparcia finansowego udzielanego przez Krajowy Fundusz Kapitałowy (DzU z 2007 r. nr 115, poz. 796)[/link].

Wsparcie KFK jest realizowane poprzez:

- inwestycje w instrumenty kapitałowe, quasi-kapitałowe i dłużne funduszy kapitału podwyższonego ryzyka, powstałe w celu inwestowania w MSP, w tym w szczególności w firmy znajdujące się na początkowych etapach rozwoju, ze szczególnym uwzględnieniem przedsiębiorstw innowacyjnych oraz prowadzących działalność B+R,

- refundację części kosztów zarządzania funduszem kapitału podwyższonego ryzyka (zatrudnienia kadry i ekspertów oraz kosztów przygotowania i monitorowania inwestycji, w szczególności kosztów analiz, due diligence inwestycji, badania rynku itp.).

Warto zaznaczyć, że Krajowy Fundusz Kapitałowy cały czas organizuje również konkursy dla instytucji, które chciałyby się włączyć w proces wspierania małych i średnich firm.

To zatem szansa na uzyskanie dodatkowego kapitału i rozwinięcie prowadzonej dotychczas działalności. Zainteresowane osoby mają także sposobność, aby pomyśleć o rozpoczęciu samodzielnej działalności pod postacią takiego funduszu i aplikować o środki do KFK.[/ramka]

[ramka][b]Dostęp do źródeł finansowania

dr Anna Kacprzyk dyrektor Departamentu Funduszy Europejskich Ministerstwo Gospodarki[/b]

Naszym celem jest zwiększenie dostępu MSP do zewnętrznych źródeł finansowania. Projekt jest realizowany z wykorzystaniem instrumentu inżynierii finansowej przez Krajowy Fundusz Kapitałowy. Wspiera on fundusze kapitału podwyższonego ryzyka, które następnie inwestują w MSP znajdujące się we wczesnych fazach wzrostu, ze szczególnym uwzględnieniem firm innowacyjnych lub prowadzących działalność B+R. Fundusze kapitałowe są wybierane do wsparcia na podstawie konkursu ofert, ogłaszanego zgodnie z ustawą z 4 marca 2005 roku o Krajowym Funduszu Kapitałowym.

Wsparcie, które uzyskają przedsiębiorcy w wyniku inwestycji funduszy kapitału podwyższonego ryzyka, ma charakter rynkowy. Wykorzystanie takiego mechanizmu ma służyć wsparciu rozwoju najlepszych innowacyjnych przedsiębiorstw w możliwie największym stopniu rokujących na sukces gospodarczy. Ministerstwo Gospodarki szacuje, że w wyniku realizacji tego projektu fundusze kapitałowe zainwestują w co najmniej 184 przedsiębiorstwa. Łączna wartość projektu wynosi ponad 646 mln zł.[/ramka]

[ramka][b]Brak gotówki na rozwój

Piotr Gębala prezes Krajowego Funduszu Kapitałowego SA[/b]

Statystyki pokazują, że Polska ma jeden z najniższych wskaźników inwestycji w przedsiębiorstwa na wczesnym etapie rozwoju w relacji do PKB w Unii Europejskiej. Brak gotówki na rozwój nowych firm technologicznych jest jedną z głównych przyczyn niskiego poziomu innowacyjności polskiej gospodarki.

Doświadczenia światowe pokazały, że najbardziej efektywną formą wspierania przedsiębiorczości jest wzmacnianie funduszy kapitału podwyższonego ryzyka, które nie tylko inwestują w najbardziej perspektywiczne małe i średnie przedsiębiorstwa, ale również dostarczają wiedzę i doświadczenie konieczne do rozwoju tych firm.

Planujemy utworzenie portfela ok. 25 nowych funduszy venture capital o łącznej kapitalizacji ok. 1,5 mld zł, co pozwoli na dokonanie inwestycji w ponad 200 firmach. KFK planuje zakończenie budowania takiego portfela do końca 2011. W chwili obecnej zainwestowaliśmy w cztery fundusze: BBI Seedfund, Helix Ventures Partners, Skyline Ventures i Venture Capital Satus, a podpisanie czterech kolejnych umów inwestycyjnych to kwestia dosłownie kilku dni.[/ramka]