[b]– Jestem wspólnikiem trzech spółek osobowych i zamierzam rozliczyć podatek dochodowy za dany miesiąc z uwzględnieniem remanentu sporządzonego tylko w jednej spółce, o którym poinformuję w terminie urząd skarbowy. Czy remanentem rozliczam wyłącznie spółkę, w której planuję go sporządzić, czy też w takiej sytuacji muszę sporządzić remanent we wszystkich spółkach i rozliczyć zaliczkę na podatek dochodowy za dany miesiąc z uwzględnieniem wszystkich remanentów? Jeśli tak, to jak w takiej sytuacji mają się rozliczyć z PIT pozostali wspólnicy z poszczególnych spółek, którzy nie zawiadomili naczelników urzędów skarbowych o sporządzeniu remanentu?[/b] – pyta czytelnik DOBREJ FIRMY.

Zgodnie z art. 44 ust. 2 ustawy o PIT dochodem z działalności gospodarczej stanowiącym podstawę obliczenia zaliczki u podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów jest różnica między wynikającym z tych ksiąg przychodem a kosztami jego uzyskania. Jeżeli jednak:

- podatnik na koniec miesiąca sporządza remanent (spis z natury) towarów, surowców i materiałów pomocniczych lub

- naczelnik urzędu skarbowego zarządzi sporządzenie takiego remanentu,

dochód ustala się według zasad określonych w art. 24 ust. 2.

[srodtytul]Dochód z uwzględnieniem remanentu[/srodtytul]

Przy założeniu że czytelnik w trakcie tego roku nie sporządzał wcześniej innego remanentu, jest nim różnica między przychodem w rozumieniu art. 14 (osiągniętym od początku roku) a kosztami uzyskania (poniesionymi od początku roku):

- powiększona o różnicę między wartością remanentu końcowego (tzn. aktualnie sporządzonego na koniec miesiąca) a początkowego (tzn. sporządzonego na 1 stycznia) towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków – jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego, lub

- pomniejszona o różnicę między wartością remanentu początkowego a końcowego – jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa.

[srodtytul]Zasady w rozporządzeniu[/srodtytul]

Ustawa o PIT nie reguluje szczegółowych zasad sporządzania remanentu. Te zostały unormowane w przepisach § 27 – 29 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=170518]rozporządzenia ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (DzU nr 152, poz. 1475 ze zm.)[/link].

Należy zauważyć, że choć podatnikiem PIT jest osoba fizyczna (wspólnik spółki cywilnej, jawnej czy partnerskiej), to podatkową księgę przychodów i rozchodów prowadzi spółka, nie poszczególni jej wspólnicy. Wynika to wyraźnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia.

Zatem przychody i koszty wykazane w tej księdze są przychodami i kosztami spółki, nie jej wspólników. Ci partycypują w nich na zasadach określonych w art. 8 ustawy o PIT, uzyskują przychody z udziału w spółce proporcjonalne do prawa udziału w zysku (w ten sam sposób rozliczają koszty uzyskania, wydatki takich kosztów niestanowiące i ulgi podatkowe związane z działalnością prowadzoną w formie spółki). Przychody te u wspólnika zalicza się oczywiście do źródła, jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza (zgodnie z art. 5b ust. 2 ustawy o PIT).

[srodtytul]Remanent sporządza spółka[/srodtytul]

Z przywołanego § 4 ust. 1 rozporządzenia wynika ponadto wyraźnie, że ilekroć w dalszych jego przepisach jest mowa o podatniku, należy przez to rozumieć spółkę cywilną osób fizycznych, jawną lub partnerską, a nie ich wspólników (osoby fizyczne). Dlatego jeśli § 27 rozporządzenia mówi, że „podatnicy są zobowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury towarów handlowych (...)”, to ten obowiązek ciąży na spółce jako całości, a nie poszczególnych jej wspólnikach.

Nie zmienia to jednak tego, że – jeżeli o spisie należy powiadomić naczelnika urzędu skarbowego – stosowne zawiadomienie musi złożyć każdy ze wspólników spółki we właściwym według swego miejsca zamieszkania urzędzie skarbowym.

Nie wynika to co prawda wprost z przepisów rozporządzenia (te stanowią, że takie zawiadomienie we właściwym urzędzie musi złożyć podatnik, czyli w tym wypadku spółka), ale trzeba tu wziąć pod uwagę, że każdy ze wspólników z osobna musiał złożyć zawiadomienie o zaprowadzeniu księgi przy rozpoczęciu działalności gospodarczej czy przejściu na księgę z ryczałtu, a ponadto dla każdego z nich może być właściwy inny urząd skarbowy, trudno więc o przyjęcie innego rozwiązania.

[srodtytul]Kilka spółek, kilka niezależnych ksiąg[/srodtytul]

Wracając do pytania czytelnika, skoro księgę prowadzi spółka i remanent sporządza spółka, z pewnością nie jest możliwa taka sytuacja, że tylko on, będąc wspólnikiem trzech spółek, sporządzi w każdej z nich remanent i tylko on ustali swój dochód z uwzględnieniem różnic remanentowych. Decyzja o sporządzeniu spisu z natury dotyczy w każdym wypadku całej spółki i wszystkich jej wspólników.

Czy oznacza to, że sporządzenie remanentu przez jedną ze spółek, w których dana osoba jest wspólnikiem (dobrowolnie, na skutek zaistnienia przesłanek przewidzianych w przepisach czy zarządzonego przez naczelnika urzędu skarbowego [b]>patrz ramka[/b]), skutkuje automatycznie koniecznością sporządzenia remanentu przez wszystkie spółki, w których ona uczestniczy? Z pewnością nie. Nie wynika to bowiem z żadnego przepisu. Wręcz przeciwnie, rozporządzenie wskazuje, że każdą ze spółek należy traktować jako autonomiczny podmiot prowadzący księgę we własnym zakresie i wypełniający związane z tym obowiązki niezależnie.

[srodtytul]Jak obliczyć zaliczkę wspólnika[/srodtytul]

Jak zatem rozumieć ustawowy nakaz ustalenia przez podatnika (wspólnika np. trzech spółek) dochodu z działalności gospodarczej z uwzględnieniem remanentu?

Otóż dochód z udziału w spółkach, w których nie jest planowane sporządzenie remanentu, powinien on przyjąć w wysokości wynikającej z ksiąg tych spółek (w części na niego przypadającej), natomiast różnice remanentowe będą przez niego brane pod uwagę tylko przy ustalaniu dochodu ze spółki, w której remanent został przeprowadzony. Zaliczka na podatek zostanie obliczona po zsumowaniu dochodu ze wszystkich spółek. Moim zdaniem jest to w tym wypadku jedyne sensowne rozwiązanie.

[ramka][b]Podatnik może zdecydować, kiedy chce zrobić spis z natury[/b]

Zgodnie z § 27 ust. 1 i 2 rozporządzenia podatnicy są zobowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku:

- na 1 stycznia,

- na koniec każdego roku podatkowego,

- na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego,

- w razie zmiany wspólnika,

- w razie zmiany proporcji udziałów wspólników,

- w razie likwidacji działalności oraz

- gdy na podstawie odrębnych przepisów jego sporządzenie zarządzi naczelnik urzędu skarbowego.

Ponadto podatnik może sporządzić remanent z własnej inicjatywy, „za okresy miesięczne”.

Jak potwierdził [b]Urząd Skarbowy w Cieszynie w interpretacji z 11 lipca 2005 r. (PDI/415-77/05/113798)[/b], przepisy podatkowe nie ograniczają możliwości sporządzenia remanentu z inicjatywy podatnika na koniec dowolnego miesiąca i ustalenia dochodu stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki na podatek w sposób określony w art. 24 ust. 2 ustawy o PIT, tj. z uwzględnieniem różnic remanentowych.

Jednak w myśl § 28 ust. 4 rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów o zamiarze sporządzenia spisu z natury w innym terminie niż na 1 stycznia, 31 grudnia oraz na dzień rozpoczęcia działalności gospodarczej podatnicy są obowiązani zawiadomić w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie co najmniej siedmiu dni przed datą sporządzenia tego spisu. [/ramka]