Przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy, stanowi czyn nieuczciwej konkurencji (art. 11 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=11F33EE0ED700A485DDCFEAF5CBC4385?id=170546]ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji[/link] [dalej uznk]).

[b]Tajemnica przedsiębiorstwa definiowana jest jako „nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności”.[/b] W skład tej tajemnicy wchodzą więc informacje zawarte we wszelkiej postaci materiałach i dokumentach technicznych, instrukcjach obsługi, rysunkach, planach oraz wykresach, a także wszelkie inne informacje posiadające wartość gospodarczą.

[srodtytul]Tylko to co poufne[/srodtytul]

Warunkiem uznania danej wiadomości za informację poufną jest podjęcie przez przedsiębiorcę (dysponenta tajemnicy przedsiębiorstwa) niezbędnych kroków w celu zachowania takiej poufności. Ponieważ ustawodawca nie określił, jakie mają to być działania, przyjmuje się, że będą to wszystkie możliwe i dostateczne czynności wskazujące na wolę przedsiębiorcy w utrzymaniu danej informacji w tajemnicy.

[ramka][b]Przykład[/b]

Za dostateczne czynności zmierzające do zachowania informacji w tajemnicy może być uznane opatrzenie jej klauzulą poufności, ograniczenie dostępu do materiałów poprzez przetrzymywanie w osobnym pomieszczeniu, sejfie, zastosowanie monitoringu, a także udostępnienie informacji w okolicznościach uzasadniających zachowanie poufności (np. pokazanie danego wykresu lub planu w toku prowadzonych negocjacji z kontrahentem albo jednorazowe użyczenie dokumentu zleceniobiorcy na potrzeby realizacji konkretnego zadania).[/ramka]

Jednocześnie informacje, które osoba zainteresowana może uzyskać w zwykłej i dozwolonej drodze, nie są uznawane za tajemnicę przedsiębiorstwa ([b]wyrok Sądu Najwyższego z 5 września 2001 r., I CKN 1159/2000[/b]). Wystarczającym elementem uchylenia ochrony jest potencjalna możliwość uzyskania danych wiadomości (np. opublikowanie informacji w Internecie, prasie branżowej itp.).

Aby skutecznie podnosić zarzut naruszenia art. 11 ust 1 uznk, wystarczy samo zagrożenie interesów przedsiębiorcy, więc nawet jeśli nie osiągamy żadnych zysków z przekazania, ujawnienia lub wykorzystania cudzych informacji, dopuszczamy się naruszeń.

[srodtytul]Zakazane naśladownictwo[/srodtytul]

Korzystanie z cudzej dokumentacji technicznej może także stanowić delikt określony w art. 13 ust. 1 uznk. Zgodnie z tym przepisem [b]czynem nieuczciwej konkurencji jest naśladowanie gotowego produktu, polegające na tym, że za pomocą technicznych środków reprodukcji jest kopiowana zewnętrzna postać produktu, jeżeli może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu.[/b]

Wspomniany przepis odnosi się tylko do gotowego produktu, który osiągnął postać nadającą się do wprowadzenia do obrotu, a więc nie obejmuje projektów, zarysów, szkiców, próbnych makiet, co nie oznacza, że kopiując te elementy, nie dopuścimy się nieuprawnionego wykorzystania informacji poufnych lub naruszenia praw autorskich twórcy danego projektu. Należy podkreślić, że ustawa zabrania naśladownictwa, gdy łącznie mamy do czynienia z: kopiowaniem zewnętrznej postaci produktu za pomocą technicznych środków reprodukcji (do których zalicza się np. sporządzanie odlewu formy, kalkowanie deseni, kopiowanie metodą fotograficzną, komputerową) i możliwością wprowadzenia w błąd co do tożsamości producenta lub produktu. Nie jest jednak konieczne, aby skopiowany produkt był identyczny z oryginałem, wystarczy stopień podobieństwa tak wysoki, aby na podstawie całościowego wrażenia nie można było ich odróżnić [b](orzeczenie Sądu Najwyższego z 9 stycznia 2008 r., II CSK 363/2007)[/b].

[srodtytul]Co można kopiować[/srodtytul]

Swobodą kopiowania objęte są natomiast cechy funkcjonalne produktu, tj. budowa, kolor, forma, zapewniające jego funkcjonalność lub użyteczność. Jeżeli naśladowanie cech funkcjonalnych może wprowadzić w błąd klientów, trzeba oznaczyć swój produkt w taki sposób, aby to uniemożliwić (np. poprzez umieszczenie w widocznym miejscu swojej firmy lub znaku towarowego, użycie własnego, najlepiej charakterystycznego opakowania, różniącego się od opakowania używanego przez wytwórcę oryginalnego produktu itp.).

[srodtytul]Prawa autorskie[/srodtytul]

Zgodnie z ustawą z 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych, aby dany efekt działalności ludzkiej mógł być uznany za utwór i podlegać ochronie prawnoautorskiej, powinien wykazywać łącznie następujące cechy:

- stanowić wytwór działalności człowieka,

- posiadać indywidualny charakter,

- być przejawem działalności twórczej.

Co do zasady doktryna dopuszcza możliwość, aby dokumentacja techniczna stanowiła utwór oraz była objęta ochroną prawnoautorską. Musi zawierać jednak takie cechy, które zostały osiągnięte dzięki indywidualnemu wkładowi pracy twórczej autora ([b]wyrok SN z 30 czerwca 2005 r. IV CK 763/04[/b]) oraz posiadać charakter statystycznie jednorazowy (niepowtarzalny).

Nie będą tych cech miały np. rysunki techniczne, a także projekty, opinie i inne elementy dokumentacji technicznej, gdyż z reguły sporządzane są według konkretnych instrukcji i zasad i są determinowane jedynie przez przedmiot, który jest odwzorowywany, a nie przez osobę, która rysunek sporządza. Osoba taka najczęściej działa jedynie na podstawie znanych jej zasad sporządzania takich rysunków, które nie pozostawiają miejsca na przejawy osobistej działalności twórczej.

Przyjmuje się także, że nie jest dziełem w rozumieniu prawa autorskiego opracowanie stanowiące jedynie zastosowanie nawet wysokospecjalistycznej wiedzy technicznej, jeśli jego treść jest z góry zdeterminowana obiektywnymi warunkami i wymaganiami technicznymi oraz charakterem realizowanego problemu technicznego ([b]wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu I ACa 490/06[/b]).

Zgodnie z tym np. instrukcja obsługi maszyn, ekspertyza techniczna lub zalecenia techniczne nie będą objęte ochroną prawnoautorską, chyba że zawierają elementy wskazujące na osobisty sposób wyboru i prezentacji danych, którym nadano indywidualnie ukształtowaną formę. [b]Każde użycie dokumentacji technicznej innego przedsiębiorcy powinno być więc poprzedzone oceną, czy dany dokument cechują elementy indywidualnego wkładu twórcy,[/b] gdyż w razie naruszenia praw autorskich podobnie jak w przypadku nieuczciwej konkurencji należy się liczyć z odpowiedzialnością cywilną oraz karną.

[ramka] [b]Za naruszenia grożą kary[/b]

Konsekwencje naruszenia uznk, zarówno w odniesieniu do tajemnicy przedsiębiorstwa, jak i niewolniczego naśladownictwa, mogą mieć charakter cywilny oraz karny. Przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać m.in. zaniechania niedozwolonych działań, usunięcia ich skutków oraz naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych (powinien wykazać poniesioną szkodę). Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa oraz kopiowanie produktu stanowi dodatkowo czyny zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do dwóch lat. Dochodzenie roszczeń cywilnoprawnych z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji jest niezależne od ustalenia odpowiedzialności karnej. [/ramka]

[i]Mariusz Grzesiuk jest radcą prawnym krakowskiego biura kancelarii KPMG D. Dobkowski sp. k.

Natalia Słupek jest aplikantem radcowskim w tej kancelarii [/i]