Skarb Państwa uzyskał prawo nabycia w drodze pierwokupu udziałów i akcji w spółce prawa handlowego, która jest właścicielem nieruchomości rolnej na podstawie ustawy o obrocie ziemią. Akt ten obowiązuje od 30 kwietnia 2016 r. i wprowadził kontrowersyjne regulacje dotyczące sprzedaży gruntów rolnych, m.in. zasadę, że ich nabywcą może być jedynie rolnik indywidualny (wyjątkiem jest zakup działek do 0,3 ha). Do tej pory Skarb Państwa zainteresował się warunkowymi umowami sprzedaży akcji dwóch spółek.
– Oddział KOWR w Bydgoszczy w styczniu 2018 r. wykonał pierwokup 52 udziałów w Stacji Hodowli i Unasienniania Zwierząt sp. z o.o. w Bydgoszczy – informuje Wojciech Adamczyk, główny specjalista w KOWR.
Czytaj także: Handel ziemią rolną częściowo uwolniony
Drugim podmiotem była Krajowa Spółka Cukrowa (Polski Cukier). Następca Agencji Nieruchomości Rolnych zaingerował w 914 transakcji sprzedaży akcji tej spółki. Mowa dokładnie o 2 895 760 akcjach za ogólną cenę 7 633 775,48 zł.
KOWR dotąd nie został jednak właścicielem większości z nich. Dlaczego?
– Oddział KOWR w Bydgoszczy zgodnie z decyzją centrali wystąpił do sądu o ustalenie wartości jednej akcji – obecnie złożone są 882 pozwy w 69 sądach w całej Polsce – dodaje Wojciech Adamczyk.
Prawnicy zwracają uwagę, że przepisy pozwalają kwestionować cenę nabywanych akcji. Uważają jednak ten mechanizm za trudny do pogodzenia z konstytucyjnymi gwarancjami chroniącymi prawo własności.
– Wydaje się, że działania KOWR to przykład instrumentalnego wykorzystania ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, niemającego nic wspólnego z ochroną ziemi rolnej, a zmierzającego do przejęcia na rzecz Skarbu Państwa akcji po cenach, które w wyniku postępowań sądowych mogą odbiegać od rynkowych – uważa adwokat Maciej Górski z Instytutu Badań nad Prawem Nieruchomości.
Ekspert przypomina jednak orzeczenie Sądu Okręgowego w Poznaniu (napisaliśmy o nim jako pierwsi), w którym skład orzekający odmówił zastosowania przepisów pozwalających kwestionować cenę ziemi leśnej nabywanej w drodze pierwokupu przez Lasy Państwowe. W ustnych motywach sąd uznał to rozwiązanie za sprzeczne z ustawą zasadniczą i godzące w prawo własności.
– Należy się liczyć z możliwością tożsamych wniosków w sprawach opartych na ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego. Są ku temu podstawy –twierdzi Górski.
