Taki obowiązek nakłada na pracodawców art. 9 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=98D3A2819C8B37AD7D4DCC565D7D301F?id=169524]ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU z 2003 r. nr 90, poz. 844 ze zm.)[/link].

[b]Dotyczy to wyłącznie pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników, bo tylko do nich cytowana ustawa ma zastosowanie.

Obowiązek ten wiąże pracodawcę przez 15 miesięcy od dnia rozwiązania z pracownikami stosunku pracy[/b], jeżeli oczywiście w przyszłości będzie podejmował decyzję o zatrudnieniu osób należących do tej samej grupy zawodowej co zwolnieni. Ci ostatni ponadto muszą zgłosić zamiar powrotu do pracy w ciągu roku od dnia rozwiązania z nimi stosunku pracy.

[srodtytul]Nie dla indywidualnych[/srodtytul]

Prawo ubiegania się o ponowne zatrudnienie ma tylko pracownik, który został zwolniony grupowo. Pracodawca musi jednak wiedzieć, że jeśli z takim wnioskiem wystąpią do niego pracownicy zwolnieni indywidualnie z przyczyn leżących po stronie zakładu pracy, to już nie ma obowiązku ponownie ich zatrudnić.

[b]Firma powinna ponownie zatrudnić pracownika, z którym rozwiązała stosunek pracy ze wskazanych w ustawie przyczyn, w razie ponownego zatrudniania pracowników w tej samej grupie zawodowej.[/b] Co jednak oznacza pojęcie „ta sama grupa pracowników"?

[srodtytul]Ważna definicja[/srodtytul]

Tego niestety ustawa nie definiuje. Pomocne może więc tu być orzecznictwo Sądu Najwyższego odnoszące się do art. 12 starej ustawy o zwolnieniach grupowych (z 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy), który nakładał podobny obowiązek. Orzecznictwo to wciąż jest aktualne. [b]W wyroku z 7 marca 1997 r., (I PKN 26/97) SN[/b] stwierdził, że określenie „grupa zawodowa" obejmuje nie tylko zespół pracowników wykonujących ściśle określony zawód (lekarz, kierowca) bądź pracowników spełniających w zakładzie pracy takie same funkcje (czynności), ale również pracowników o podobnych kwalifikacjach realizujących określone zbliżone rodzajowo zadania. To, czy danych pracowników zaliczyć można do tej samej grupy zawodowej, zależy także od charakteru zakładu pracy, rodzaju wykonywanych zadań i wymaganego przygotowania pracowników.

[b]Zdaniem SN (zawartym w uzasadnieniu do wyroku z 19 grudnia 1997 r., I PKN 445/97)[/b] pojęcia tego nie należy identyfikować z konkretnym stanowiskiem pracy zwolnionego pracownika, lecz powiązać je z właściwie rozumianym wyrażeniem ustawowym „tej samej grupy zawodowej" wykonującej zespół rodzajowo wewnętrznie spójnych czynności zawodowych, jakościowo odmiennych od innych specjalności zawodowych.

Pojęcie to należy więc łączyć z grupą pracowników wyodrębnioną pod względem przygotowania zawodowego do wykonywania pracy w określonym zawodzie lub specjalności zawodowej, a nie konkretnie wykonywanymi czynnościami na stanowisku pracy wyodrębnionym w strukturze organizacyjnej zakładu pracy.

Warto też pamiętać, że obowiązek zatrudnienia w tej samej grupie zawodowej wynikający z art. 12 ustawy nie jest ograniczony do zatrudnienia pracownika na tym samym stanowisku, jakie zajmował poprzednio, ani w tym samym wymiarze czasu pracy.[b] Potwierdza to SN w wyroku z 4 grudnia 1998 r., (I PKN 444/98).[/b]

[srodtytul]Konieczny wniosek o zatrudnienie[/srodtytul]

Warunkiem koniecznym, aby po stronie pracodawcy powstał obowiązek ponownego zatrudnienia zwolnionego uprzednio pracownika, jest zgłoszenie przez zainteresowanego zamiaru powrotu do zakładu pracy – i to zgłoszenie przekazane w ciągu roku od rozwiązania stosunku pracy.

W jaki sposób pracownik ma to zrobić – przepisy milczą. Jednak zgodnie z tezą pierwszego [b]wyroku SN z 13 lutego 1997 r. (I PKN 80/96) zgłoszenie przez pracownika zamiaru powrotu do zakładu może nastąpić przez każde jego zachowanie, które ujawnia ten zamiar w sposób dostateczny.[/b] W uzasadnieniu do tego wyroku SN stwierdził, iż w związku z tym, że art. 12 nie przesądza o formie, w jakiej pracownik może zgłosić zamiar powrotu do zakładu pracy w takiej sytuacji, zgodnie z art. 60 kodeksu cywilnego oświadczenie pracownika może być złożone w dowolny sposób, byleby ujawniało dostatecznie jego zamiar.

[srodtytul]Uwaga na terminy[/srodtytul]

Należy podkreślić, iż pracodawca nie ma obowiązku proponowania zatrudnienia osobom, które nie zgłosiły mu zamiaru podjęcia zatrudnienia.

Trzeba jednak pamiętać o tym, że jeśli pracownik zgłosił zamiar powrotu do pracy przed upływem jednego roku od rozwiązania z nim stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika i w trybie zwolnień grupowych, a pracodawca dysponuje wolnym miejscem pracy odpowiadającym kwalifikacjom pracownika (i będzie zatrudniał pracowników w tej samej grupie zawodowej), to w okresie 15 miesięcy od dnia rozwiązania z danym pracownikiem stosunku pracy nie może odmówić przyjęcia go do pracy. Taki pracownik ma bowiem pierwszeństwo, co stanowi niewątpliwie wyjątek od zasady swobody doboru pracowników przez pracodawców.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pracodawca rozwiązał z Piotrem W. stosunek pracy w trakcie przeprowadzanych w firmie zwolnień grupowych 1 lutego 2008 r. Pracownik do końca stycznia 2009 r. mógł zgłosić wniosek o ponowne zatrudnienie. Zrobił to w październiku. Wówczas jednak pracodawca nie miał dla niego żadnej oferty. Na początku marca 2009 r. sytuacja pracodawcy się poprawiła. Zatrudnił wtedy dwie osoby, z czego jedną na stanowisku zajmowanym wcześniej przez Piotra W. Nie zaproponował jednak posady byłemu pracownikowi, ponieważ na jego miejsce zatrudnił osobę z rodziny. Piotr W. może w związku z tym wystąpić do sądu z pozwem o nakazanie ponownego zatrudnienia na mocy art. 9 ustawy o tzw. zwolnieniach grupowych.[/ramka]

[ramka][b]Od czego zależy tryb grupowy[/b]

Zwolnieniem grupowym jest rozwiązanie przez pracodawcę stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników – czy to w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, czy też na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:

- dziesięciu pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,

- 10 proc. pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,

- 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników. [/ramka]