W [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=257066]ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych[/link] przewidziano trzy rodzaje niepełnosprawności. Są to stopnie: znaczny, umiarkowany i lekki. Posiadanie jednego z nich wiąże się z różnego rodzaju uprawnieniami. Przykładowo taka osoba może pracować krócej niż pełnosprawny pracownik, zachowując przy tym prawo do pełnego wynagrodzenia. Przysługuje jej też więcej dni wolnych od pracy. Dlatego też dużo osób stara się o uzyskanie orzeczenia stwierdzającego ich niepełnosprawność. Sprawy te są często także przyczyną wielu kontrowersji i nierzadko muszą być rozstrzygane przez sądy.

[srodtytul]Kto orzeka[/srodtytul]

Tryb postępowania w tych sprawach został unormowany w ten sposób, że postępowanie dotyczące niepełnosprawności ma charakter postępowania dwuinstancyjnego. W pierwszej instancji orzekają powiatowe (miejskie) zespoły, a w drugiej – wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności. Natomiast osoba niezadowolona z ich rozstrzygnięć ma możliwość wniesienia odwołania do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w terminie 30 dni od dnia doręczenia orzeczenia. O uprawnieniu tym powinna być pouczona w treści decyzji.

Sądami właściwymi do rozstrzygania odwołań od orzeczeń wojewódzkich zespołów są obecnie wydziały pracy i ubezpieczeń społecznych sądów rejonowych (art. 477[sup]8[/sup] § 2 pkt 4 kodeksu postępowania cywilnego). [b]Osoba niezadowolona z orzeczenia wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności może złożyć odwołanie do sądu tylko za pośrednictwem tego zespołu, który wydał zaskarżane orzeczenie.[/b] Nie należy zatem wysyłać odwołania wprost do sądu, lecz złożyć go w siedzibie wojewódzkiego zespołu. Jest to tym bardziej uzasadnione, że jeżeli wojewódzki zespół uzna, iż odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, wydaje orzeczenie, w którym uchyla lub zmienia zaskarżone orzeczenie. Może się więc zdarzyć, że wskutek uwzględnienia odwołania sprawa w ogóle nie trafi do sądu.

[srodtytul]Ile to kosztuje[/srodtytul]

Postępowanie sądowe w sprawach odwołań jest wolne od kosztów i opłat sądowych. Wyjątek dotyczy jedynie apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, od których pobiera się opłatę podstawową w kwocie 30 zł. Zatem osoba odwołująca się od decyzji wojewódzkiego zespołu do sądu nie musi się obawiać, że poniesie w związku z tym jakieś znaczne koszty. Istotne jest również, że złożenie odwołania nie grozi osobie, która dochodzi ustalenia niepełnosprawności, żadnymi negatywnymi konsekwencjami. Nie może ono bowiem spowodować zmiany przez sąd zaskarżonego orzeczenia na jej niekorzyść. W toku postępowania przed sądem osoba odwołująca się oraz wojewódzki zespół, którego decyzja została zaskarżona, są równorzędnymi stronami procesu. Postępowanie dowodowe przed sądem ogranicza się na ogół do sprawdzenia stanu zdrowia osoby odwołującej się przez lekarzy – biegłych sądowych. Przede wszystkim bowiem na tej podstawie sądy albo uwzględniają złożone odwołanie, albo też oddalają je, uznając, że zaskarżone orzeczenie było prawidłowe.

[srodtytul]Odwołanie od wszystkich decyzji[/srodtytul]

W praktyce wątpliwości budziła kwestia, [b]od jakich orzeczeń wojewódzkiego zespołu przysługuje prawo wniesienia odwołania do sądu[/b]. A mianowicie, czy prawo to dotyczy tylko decyzji o charakterze merytorycznym, czyli orzekających dany stopień niepełnosprawności lub orzeczeń odmownych, czy też także orzeczeń formalnych, dotyczących toku postępowania (np. o umorzeniu tego postępowania).

Rozstrzygając te wątpliwości,[b] Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z 7 lutego 2001 r. (I SA 2585/00 ) [/b]stwierdził, że orzeczenia wydawane w postępowaniu przed zespołami do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności są decyzjami w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Każde orzeczenie takiego, niezależnie od tego, czy rozstrzyga sprawę co do jej istoty, czy też jedynie kończy postępowanie w sprawie, podlega zaskarżeniu do sądu powszechnego w drodze odwołania. Oznacza to, że każdego rodzaju decyzja wydana przez wojewódzki zespół może zostać zaskarżona do sądu. Powoduje to także, iż w tego rodzaju sprawach wyłączona jest właściwość sądów administracyjnych. Takie rozwiązanie jest z pewnością korzystne dla osób kwestionujących decyzje zespołów powołanych do orzekania o niepełnosprawności, gdyż przyśpiesza termin rozpoznania zaskarżonej decyzji i ułatwia dostęp do sądu.

[i]Autor jest sędzią w Sądzie Okręgowym w Kielcach[/i]