Celem badania stanu zdrowia pracowników jest weryfikacja, czy dana osoba może wykonywać pracę na określonym stanowisku. Dzięki niej zarówno pracownik, jak i pracodawca dbają o swoje interesy. Ten pierwszy przede wszystkim chroni zdrowie, a drugi jakość i bezpieczeństwo świadczonej na jego rzecz pracy. Wyróżniamy trzy rodzaje obowiązkowych badań lekarskich: wstępne, kontrolne i okresowe. Zgodnie z art. 229 § 4 kodeksu pracy (k.p.) pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

Pracownik zaś musi się poddawać tym badaniom oraz innym badaniom zaleconym mu przez lekarza i stosować się do wskazań lekarskich. To jego podstawowy obowiązek pracowniczy, który wynika z art. 211 pkt 5 k.p. Reguły te nie dotyczą osób zatrudnionych na podstawie umowy o dzieło czy zlecenia. Bo nie mają one statusu pracownika.

[srodtytul]Przed przyjęciem do pracy[/srodtytul]

Wstępnym badaniom lekarskim podlegają osoby przyjmowane do pracy oraz pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy. Dotyczy to także innych pracowników przenoszonych na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe. Ale i od od tej reguły istnieją pewne wyjątki. Otóż badaniom wstępnym nie są poddawane osoby, które zostały ponownie przyjęte do pracy u danego pracodawcy na tym samym stanowisku lub o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę, jeżeli została ona zawarta bezpośrednio po tym, jak poprzednia umowa z tym przełożonym została rozwiązana lub uległa wygaśnięciu. Logika takiego rozwiązania jest prosta. Nieuzasadnione byłoby ponoszenie dodatkowych kosztów badań i zmuszanie pracownika do kolejnej wizyty u medyka, gdy jego sytuacja w pracy nie uległa zmianie. A wiadomo, że mało kto lubi się badać.

[ramka][b]GPP>przykład[/b]

Pracownica została zatrudniona na miesięczny okres próbny. Następnie zawarto z nią umowę na czas nieokreślony. Pracodawca nie musi ponownie kierować jej na badania. W tym przypadku wystarczą badania wstępne robione przed przyjęciem do pracy na próbę.[/ramka]

[srodtytul]Okresowe, a czasem i kontrolne[/srodtytul]

Badania okresowe przeprowadza się wtedy, gdy traci swoją ważność zaświadczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na danym stanowisku. Zakres badań, tryb ich przeprowadzania oraz częstotliwość wykonywanych określa [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=74016]rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w kodeksie pracy (DzU nr 69, poz. 332 ze zm.)[/link].

Kontrolę stanu zdrowia podwładnego trzeba natomiast przeprowadzić, gdy wraca on do pracy po dłuższej chorobie. Taka niezdolność do pracy ma trwać co najmniej 30 dni. Wówczas badania mają sprawdzić, czy może on nadal pracować na dotychczasowym stanowisku.

[srodtytul]Skierowanie zawsze potrzebne[/srodtytul]

Badania profilaktyczne przeprowadza się zawsze na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę. Powinno ono zawierać:

1) określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane,

2) w przypadku osób przyjmowanych do pracy lub pracowników przenoszonych na inne stanowiska pracy – określenie stanowiska pracy, na którym osoba ta ma być zatrudniona; wówczas pracodawca może wskazać w skierowaniu dwa lub więcej stanowisk pracy, w kolejności odpowiadającej potrzebom zakładu,

3) w przypadku dotychczasowych pracowników – określenie stanowiska pracy, na którym pracownik jest zatrudniony,

4) informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy, o których mowa w pkt 2 i 3, czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych oraz aktualne wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia wykonanych na tych stanowiskach.

[srodtytul]Kiedy trzeba się badać[/srodtytul]

Badania wstępne pracownik powinien wykonać przed przystąpieniem do pracy. Zatem termin spotkania z lekarzem ustala sam. Z kolei badania okresowe i kontrolne przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas, w którym pracownik się bada zamiast pracować, otrzymuje normalne wynagrodzenie. Jeżeli natomiast pracodawca nie ma możliwości zorganizowania badań w godzinach pracy, powinien udzielić pracownikowi wolnego w takim wymiarze, w jakim przebywał on na tych badaniach.I kto za to płaci

Każde profilaktyczne badanie lekarskie, czyli wstępne, okresowe oraz kontrolne, przeprowadzane jest na koszt pracodawcy. Jeżeli pracodawca uzna, że badaniom lekarskim powinny podlegać również osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych, to zasady ich odpłatności można zawrzeć w łączącej strony umowie. Nie ma przeszkód, by taka umowa przewidywała, że kosztami zostanie obciążony zleceniobiorca.

[ramka][b]GPP>uwaga [/b]

Jeśli badania profilaktyczne muszą zostać wykonane w innej miejscowości, zatrudnionemu przysługuje zwrot kosztów przejazdu wg zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.[/ramka]

[ramka][b]GPP>Przypomina [/b]

Pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających jest zobowiązany zapewnić im okresowe badania lekarskie także po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami oraz po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.[/ramka]